Morgunblaðið - 08.09.2018, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. SEPTEMBER 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Bókunar-vefsíðurhafa
reynst fengur
fyrir neyt-
endur. Á slíkum
síðum er hægt að bóka
flugferðir, hótel og bíla-
leigubíla svo eitthvað sé
nefnt. Það er mikill feng-
ur að geta borið saman
verð á hótelum og séð
hvar þau er að finna,
hvort þau eru nálægt
miðbæ eða strönd eða í
afskekktri sveit.
Ekki er þó allt sem sýn-
ist í þessum efnum. Á
Bretlandi er nú rætt
hvort banna eigi bók-
unarsíðum að þrýsta á
neytendur með setningum
á borð við að „aðeins eitt
herbergi sé eftir á þessu
verði“.
Grímur Sæmundsen,
forstjóri Bláa lónsins og
fyrrverandi formaður
Samtaka ferðþjónust-
unnar, gerði erlendar
bókunarsíður að umræðu-
efni þegar hann ræddi við
gesti á morgunfundi
Kompanís, viðskipta-
klúbbs Morgunblaðsins
og mbl.is, á fimmtudag.
„Þessar upphæðir, sem
bókunarsíðurnar eru að
taka af starfseminni hér á
landi, eru svimandi háar
og koma í tilfelli erlendu
bókunarsíðnanna aldrei
inn í hagkerfið,“ var haft
eftir Grími í frétt um
fundinn í Morgunblaðinu í
gær. „Það liggur í augum
uppi að það er til lengri
tíma litið ekki hægt að
halda starfseminni gang-
andi ef 20 til 30 prósent
af tekjunum renna beint
til þriðja aðila með þess-
um hætti.“
Þetta er yfirgengilega
hátt hlutfall. Þar við bæt-
ist að heyrst hefur að
slíkar síður setji hótelum
þann fyrirvara að þau
megi ekki auglýsa lægra
verð á eigin heimasíðum
en gefið er upp á vef bók-
unarsíðunnar vilji þau
vera þar inni.
Eðlilegt er að bók-
unarsíða fái umboðslaun
eða þóknun fyrir þá þjón-
ustu, sem hún veitir, en
20 til 30% er úr öllu sam-
hengi við þjónustuna.
Þessi staða ber því vitni
hvernig fá-
keppni og ein-
okun getur
skekkt stöðuna
í viðskiptalífinu.
Á netinu getur
einn aðili náð gríðar-
legum áhrifum og jafnvel
undirtökum á sínu sviði.
Þar sem netið er alls
staðar og hvergi getur
hann farið sínu fram án
þess að vera bundinn
regluverki einstakra
landa að sama skapi og
þeir, sem reka starfsemi
sína í raunheimum.
Nefndi einhver Sam-
keppniseftirlitið?
Þegar upp er staðið
tapa allir nema bók-
unarsíðan. Bókunarsíðan
ýtir vissulega undir sam-
keppni milli gistihúsa og
þrýstir verðinu niður. Það
kemur þó ekki viðskipta-
vininum til góða. Hótelið
fær minna í sinn hlut og
viðskiptavinurinn borgar
meira en ella. Mismun-
urinn fer beint í vasa
bókunarsíðunnar.
Ekki jókst samkeppnin
hér á landi þegar stærsta
bókunarfyrirtæki heims,
TripAdvisor, keypti ís-
lenska fyrirtækið Bókun
fyrr á árinu. Sagði Grím-
ur að þar hefði Trip-
Advisor í raun keypt að-
gang að viðskiptagögnum
700 íslenskra ferðaþjón-
ustufyrirtækja og styrkt
stöðu sína „gríðarlega á
þessum markaði hér
heima“.
Grímur lýsti því hvern-
ig stjórnendur Bláa lóns-
ins hefðu ákveðið að snið-
ganga bókunarsíður og
selja þjónustuna með eig-
in leiðum. Það hefði geng-
ið upp. Það eru hins veg-
ar ekki allir, sem starfa í
ferðaþjónustu hér á landi,
í þeirri sérstöðu að geta
gengið framhjá bókunar-
síðunum. Fyrir suma gæti
það jafnvel jafngilt því að
dæma sig úr leik.
Það er hins vegar
spurning hversu lengi
viðskiptavinirnir leita eft-
ir þjónustunni ef þeir vita
að allt að þriðjungur upp-
hæðarinnar, sem þeir
borga fyrir þjónustuna,
fer í milliliðinn frekar en
þægindi og aðbúnað á
dvalarstað.
Erlendar bókunar-
síður gerast aðsóps-
miklar og heimta
allt að 30% þóknun}
Fákeppni á netinu
Í
gær hófst vinna við þingsályktun-
artillögu sem er samin af gestum og
gangandi á LÝSU, rokkhátíð samtals-
ins, á Akureyri. Markmið þessarar há-
tíðar er að efla samtal almennra borg-
ara og stjórnmálafólks. Framlag Pírata er
tilraun til þess að efla rödd borgara á Alþingi
með því að gefa þeim tækifæri til þess að taka
þátt í að semja þingsályktunartillögu sem verð-
ur svo lögð fram á Alþingi í kjölfarið. Tilraunin
er í anda 66. greinar frumvarps stjórnlagaráðs
að nýrri stjórnarskrá um þingmál að frumkvæði
kjósenda þar sem lagt er til að tveir af hundraði
kjósenda geta lagt fram þingmál á Alþingi.
Efni tillögunnar snýr að umhverfismálum,
sérstaklega loftslagsmálum, plastmengun og
öðru þvíumlíku. Ég veit ekki hvernig þingsálykt-
unin mun líta út þegar hún verður tilbúin, gestir
og gangandi munu ráða mestu um það. Í gær var hugar-
flugsfundur þar sem almenningur fékk tækifæri til þess að
koma hugmyndum um markmið á framfæri. Í gær og í dag
er fólk svo að kjósa milli þeirra hugmynda sem komu fram
í hugarfluginu. Í dag verður síðan annar fundur þar sem
markmiðið verður að semja texta þingsályktunarinnar.
Ég er spenntur fyrir þessari tilraun. Kannski gengur
þetta vel, kannski ekki. Þegar allt kemur til alls þá skiptir
það ekki máli. Það sem skiptir máli er að taka virkan þátt í
uppbyggingu samfélagsins og gera betur en við höfum
gert áður. Þetta er, mér vitandi, í fyrsta skiptið sem þetta
er prófað. Þjóðfundirnir um stjórnarskrána voru svipaðir
en afurðin úr þessu verkefni á að vera fullbúin
þingsályktun.
En af hverju þingsályktun um umhverf-
ismál? Eru ekki mörg önnur brýn verkefni
sem þurfa athygli þingsins? Af hverju ekki að
leyfa fólki að velja um hvað þingsályktunin á
að vera? Umhverfismál eru mikilvægari en
mörg okkar gerum okkur grein fyrir. Núver-
andi samkomulag kennt við París hefur verið
kallað samkomulag um hörmungar, bara ekki
alveg strax. Við þurfum að draga saman kol-
efnislosun um 50% á næstu 11 árum, sem er
þó ekki nóg. Við þurfum að gera betur og það
er markmið þessarar þingsályktunartillögu.
Það eru vissulega mörg önnur brýn verkefni
framundan en ef við hugum ekki vel að um-
hverfinu þá búum við til fleiri vandamál sem
þvælast þá fyrir öllum öðrum framförum.
Ég vona að þetta verkefni verði snjóboltinn sem kemur
flóðinu af stað. Flóði samfellds lýðræðis sem er stöðugt í
gangi, ekki bara á fjögurra ára fresti í kringum kosningar.
Ég vona að þetta verkefni geti sýnt hversu góðir kaflarnir
um lýðræðisleg réttindi borgaranna í frumvarpi stjórnlag-
aráðs eru; frumkvæðis- og málskotsrétturinn.
Ég veit að ég ætlast til mikils en einhvers staðar verður
að byrja. Þetta er framlag okkar Pírata á rokkhátíð sam-
talsins, þingsályktunartillaga beint frá borgurum lands-
ins.
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Þingmál frá þjóðinni
Höfundur er þingmaður Pírata bjornlevi@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Ísland framfylgir þvingunar-aðgerðum gagnvart 27 ríkjumauk vígasamtaka. Eru þettaríki á borð við Afganistan,
Norður-Kóreu, Hvíta-Rússland,
Bosníu og Herzegovinu, Kongó,
Egyptaland, Írak, Íran, Líbanon,
Líbíu, Rússland, Sýrland, Úkraínu
og Jemen.
Flestar þvingunaraðgerðir snú-
ast um vopnasölubann, frystingu
fjármuna og ferðabann á einstak-
linga. Þá eru einnig dæmi um margs
konar aðrar aðgerðir, s.s. bann við
sölu á búnaði til bælingar innan-
lands, olíukaupum frá Íran, vissum
lánveitingum til Rússlands, verslun
með hrádemanta frá átakasvæðum,
sölu á lúxusvöru til Norður-Kóreu,
vissri efnahags- og þróunaraðstoð og
vissum vöru og þjónustuviðskiptum,
s.s. við herteknu svæðin í Úkraínu,
Krím og Sevastopol.
Þvingunaraðgerðir sem íslensk
stjórnvöld framkvæma og innleiða
eru, samkvæmt upplýsingum frá
utanríkisráðuneytinu, tvenns konar.
Annars vegar eru það ráðstafanir
sem eru nauðsynlegar til þess að
framkvæma ályktanir sem öryggis-
ráð Sameinuðu þjóðanna (SÞ) sam-
þykkir og Íslandi er skylt að hlíta
vegna aðildar sinnar að SÞ.
Hins vegar er heimilt, að höfðu
samráði við utanríkismálanefnd Al-
þingis, að Ísland taki þátt í og geri
þær ráðstafanir sem nauðsynlegar
eru til þess að framkvæma ákvarð-
anir alþjóðastofnana, ríkjahópa eða
samstarfsríkja um þvingunar-
aðgerðir sem miða að því að viðhalda
friði og öryggi og/eða tryggja virð-
ingu fyrir mannréttindum og mann-
frelsi. Þær alþjóðastofnanir sem
skipta máli í þessu sambandi eru,
auk SÞ, Evrópusambandið, vegna
EES-samningsins, Öryggis- og
samvinnustofnun Evrópu (ÖSE) og
Atlantshafsbandalagið (NATO).
Þvinganir gegn Rússlandi
Bandaríkin tilkynntu um þving-
unaraðgerðir gegn Rússlandi dagana
6., 17. og 20. mars 2014 vegna ólög-
legra aðgerða Rússa á Krímskaga og
í austurhluta Úkraínu.
Ríkisstjórn Íslands fjallaði um
málið 14. sama mánaðar og þremur
dögum síðar lýsti utanríkisráðu-
neytið yfir stuðningi við þvingunar-
aðgerðir Bandaríkjanna og Evrópu-
sambandsins (ESB) gegn Rússlandi,
en sama dag setti ESB þvinganir sín-
ar í gildi. Einnig tilkynnti ráðuneytið
að Ísland muni beita slíkum þving-
unaraðgerðum að höfðu samráði við
utanríkismálanefnd Alþingis. Það
samráð fór fram degi síðar, 18. mars.
„Íslensk stjórnvöld ákváðu fram-
kvæmd á þvingunaraðgerðum gagn-
vart Rússlandi með reglugerð […]
Gildistími þvingunaraðgerðanna
samkvæmt reglugerðinni er ótíma-
bundinn og eru þær enn í gildi,“ seg-
ir í svari utanríkisráðuneytisins við
fyrirspurn Morgunblaðsins um
framkvæmd þvingunaraðgerða. ESB
setur þvingunaraðgerðum sínum aft-
ur á móti tímaramma og eru þær
framlengdar reglulega, nú seinast í
júlí síðastliðnum til hálfs árs.
Bannlistar og takmarkanir
Um 40 ríki sem teljast til hóps
Vesturlanda styðja við þær aðgerðir
sem beint er gegn Rússlandi. Fram-
an af snerust þær einkum um tak-
markanir á ferðafrelsi vissra ein-
staklinga og frystingu fjármuna.
Síðar var aftur á móti hert á þving-
unaraðgerðunum og einstaklingum
og fyrirtækjum þá bætt á bannlista,
aðgangur Rússa að lánamörkuðum
takmarkaður og viðskipti með her-
gögn bönnuð sem og viðskipti með
vörur sem hafa tvíþætt notagildi svo
fátt eitt sé nefnt.
Framfylgjum um 30
þvingunaraðgerðum
AFP
Björninn Ísland hefur tekið þátt í þvingunaraðgerðum gegn Rússlandi frá
2014 en alls eru aðgerðirnar hátt í 30 og er þeim m.a. beint gegn al-Qaeda.
Hernaðarumsvif Rússlands á
Krímskaga og ólöglegar að-
gerðir þeirra í austurhluta
Úkraínu leiddu til þvingunar-
aðgerða Bandaríkjanna, Evr-
ópusambandsins og annarra
Vesturlanda. Aðgerðunum var
komið á 2014 og hafa þær ein-
ungis orðið harðari með tím-
anum. Baldur Þórhallsson, pró-
fessor í stjórnmálafræði við
Háskóla Íslands, segir Rússa
ekki líklega til að sleppa taki
sínu á Krímskaga.
„Mikilvægast er að koma á
friði á þessu svæði, fólk er enn
að falla í skærum á milli her-
sveita Úkraínu og aðskilnaðar-
sinna sem njóta stuðnings
rússneskra stjórnvalda,“ segir
Baldur spurður út í hugsanlega
þróun í austurhluta Úkraínu og
Krímskaga. „Því næst þarf að
ná samkomulagi um stjórn
þessara héraða. Ef þetta næst
gæti maður séð fyrir sér að
þvinganir yrðu afnumdar. Ég
held að Krímskaga verði þó
ekki skilað,“ segir hann.
Láta Krím
ekki af hendi
MÖGULEG NÆSTU SKREF