Morgunblaðið - 17.09.2018, Blaðsíða 26

26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 17. SEPTEMBER 2018
Viðarhöfða 1, 110 Reykjavík | Sími 566 7878 | rein.is
Bakteríuvörn
Kvarts steinn frá Silestone er fáanlegur í fjölbreyttum áferðum og litum.
Silestone bjóða einir upp á borðplötur með varanlegri
bakteríu- og sveppavörn.
Gefðu heimilinu ferskleika og líf á þínum forsendummeð Silestone.
Blettaþolið Sýruþolið
Högg- og
rispuþolið
Kvarts steinn
í eldhúsið
silestone.com
Fyrsta frumsýning Borgarleikhússins á leik
Frumsýning Silja Sjöfn og Edda Völva voru í hópi þeirra fyrstu.
Gestir Vilborg Þórarinnsdóttir og Sigmundur Örn Arngrímsson.
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Það er forvitnilegt að skoða með
augum sagnfræðingsins hvernig
hugmyndir kristinna manna um
Jesúm frá Nasaret hafa þróast og
mótast í gegnum aldirnar. „Jesús
er mjög áhugaverð persóna, en
hugmyndin um Krist er ekki síður
áhugaverð og mótar alla menningu
og sögu Vesturlanda bæði í forn-
öld, á miðöldum og í nútímanum,“
segir Sverrir Jakobsson sagnfræð-
ingur. „Þrátt fyrir það er þróun
Kristshugmyndarinnar ekki á allra
vitorði, og fólk veit sjaldan hvern-
ig sú mynd sem við höfum af
Kristi nú á dögum tók á sig það
form sem við þekkjum.“
Sverrir er höfundur bókarinnar
Kristur: Saga hugmyndar sem Hið
íslenska bókmenntafélag gefur út.
Bókin er 306 síður að lengd og
segir Sverrir að hann hafi langað
til að skrifa stutt yfirlit þar sem
rakið væri í stórum dráttum
hvernig hugmyndin um Krist hef-
ur þróast. Ekki er um guð-
fræðilegt rit að ræða heldur væri
réttara að lýsa bókinni sem hug-
myndasögulegri tilraun til að kort-
leggja og skýra meginstefnur og
strauma kristninnar fram til árs-
ins 451 þegar kirkjuþingið í
Khalkedon leiðir til þess að kirkj-
an klofnar.
Guð eða maður?
Að sögn Sverris má strax á
fyrstu áratugunum eftir dauða
Jesú greina þrjá meginstrauma í
hugmyndum postulanna um Jesúm
frá Nasaret. „Fyrst má nefna hug-
myndir Páls postula sem leggur
ríka áherslu á dauða Krists; að
Jesús hafi dáið fyrir mannfólkið
en risið upp og sigrast á dauð-
anum fyrstur manna. Jesús er, í
huga Páls, frelsari mannanna og
dauði hans forboði þess að heims-
endir sé í nánd,“ útskýrir Sverrir
og miðar hér einkum við þau bréf
Páls sem líklegt er að séu eftir
postulann sjálfan. Talið er að sum
þau bréf sem eru eignuð Páli í
Nýja testamentinu séu eftir seinni
tíma höfunda sem kenndu sig við
hann, og gefi því ekki rétta mynd
af skoðunum postulans.
Í Markúsarguðspjallinu eru
áherslurnar af allt öðrum toga, og
endurspegla annan meginstraum:
„Þar er mjög lítið talað um dauða
og upprisu Krists, og á meðan Páll
lítur svo á að Jesús eigi erindi við
alla menn þá staðsetur Markús
hann fremur innan gyðingasiðar,“
segir Sverrir. „Í þriðja lagi er svo
ræðuheimildin, glatað rit sem
finna má leifar af í Matteusar-,
Lúkasar- og Tómasarguðspjalli.
Þar fær ævisaga Jesú minni at-
hygli en þeim mun meira er lagt
upp úr boðskap hans s.s. að sælir
séu fátækir og að hinir síðustu
Matteusar- og Lúkasarguðspjallið
eru fulltrúar yngri hugmynda um
Krist, og segja t.d. frá hvernig
hann fæddist í Betlehem til að
sanna að hann væri Messías gyð-
inganna í samræmi við spádóma
Gamla testamentisins,“ útskýrir
Sverrir. „Síðan sjáum við í skrif-
um mælskufræðingsins Pliníusar
til keisarans í Róm í upphafi ann-
arar aldar að kristnir menn eru
farnir að trúa á Jesúm eins og guð
og tilbiðja hann sem slíkan. Í Jó-
hannesarguðspjallinu sjáum við
einnig merki um þessa sýn á
Krist. Þar finnum við hugmyndina
um „Orðið“ og þá skoðun að Krist-
ur hafi alltaf verið til, verið guð
frá upphafi og sé eilífur en hafi
tekið á sig mannsmynd á jörðinni.
Uppruni þess
Krists sem
við þekkjum
 Í nýrri bók rekur Sverrir Jakobsson
hvernig hugmyndir okkar um Jesúm
Krist tóku á sig mynd  Kirkjunni var
vandi á höndum enda ólík sýn af Kristi
í textum Nýja testamentisins
verði fyrstir. Öll þessi rit eiga þó
sammerkt að gert er ráð fyrir því
að heimsendir sé á næsta leiti.“
Í yngri guðspjöllunum má líka
sjá hvernig hugmyndin um Jesúm
þróast uns farið var að líta á hann
sem guð. „Sú hugmynd var ekki
orðin skýr á allra fyrsta skeiði
kristninnar og í huga Páls postula
var Jesús maður eins og við öll.