Morgunblaðið - 31.10.2018, Side 1

M I Ð V I K U D A G U R 3 1. O K T Ó B E R 2 0 1 8
Stofnað 1913  256. tölublað  106. árgangur 
TÓK ÖRBIRGÐ
OG HARÐNESKJU
BROSANDI
LÆRT UM
FYRSTU HJÁLP
Í ÓBYGGÐUM
YFIRSPENNTI LÖG-
REGLUMAÐURINN
Í HINUM SEKA
FARARSTJÓRAR ÞURFA AÐ KUNNA 12 JAKOB CEDERGREN 30BÓK BJARNA UM SÉRA ÞÓRÐ 31
Útfarir og erfi-
drykkjur hafa
tekið nokkrum
breytingum hér
á landi síðustu
ár. Að sögn El-
ínar Sigrúnar
Jónsdóttur,
framkvæmda-
stjóra Útfarar-
stofu kirkju-
garðanna, kjósa sífellt fleiri að láta
skrá sinn hinsta vilja og koma því á
framfæri hvernig útför viðkomandi
skal háttað. „Fólk vill einfaldlega að
athöfnin og veitingar í henni endur-
spegli líf sitt,“ segir Elín.
„Auðvitað fer þetta svolítið eftir
aldri. Útfarir eru mismunandi eftir
því hvort viðkomandi var tvítugur
eða níræður. En það er staðreynd að
sumir kjósa frekar að boðið sé upp á
kampavín en rjómatertur,“ segir
hún. Mikil fjölgun er á útförum sem
fara fram í kyrrþey. Voru þær 2%
allra útfara árið 2010 en voru komn-
ar í 12% í fyrra. hdm@mbl.is »4
Kjósa frekar kampa-
vín en rjómatertur
Kona fer í stríð, í leikstjórn Benedikts Erlingssonar, hlaut Kvikmyndaverð-
laun Norðurlandaráðs og skáldsagan Ör eftir Auði Övu Ólafsdóttur fékk
Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs á verðlaunaafhendingunni sem fór
fram í Ósló í gærkvöldi. Verðlaunin eru veitt árlega í fimm flokkum og fær
hver að launum 350 þúsund danskar krónur. Þetta er í annað sinn sem
Benedikt vinnur til kvikmyndaverðlaunanna en hann skrifaði einnig hand-
rit myndarinnar ásamt Ólafi Agli Egilssyni. Þeir gáfu aðalpersónu mynd-
arinnar, sem leikin er af Halldóru Geirharðsdóttur, orðið í þakkarræðunni
og hvöttu stjórnmálamenn áfram í baráttunni gegn loftslagsbreytingum.
Í rökstuðningi dómnefndar segir að Ör sé lítil bók með stórt hjarta. Hún
sé full af útsmognum húmor og leiftrandi fjörugu tungumáli sem spyrji
jafnframt áleitinna spurninga. ash@mbl.is 2
Tvenn verðlaun
til Íslendinga
Ljósmynd/Johannes Jansson/norden
Kvikmyndaverðlaun Benedikt Erlingsson með Kvikmyndaverðlaun Norðurlandaráðs fyrir Kona fer í stríð. Þetta er í annað sinn sem hann hlýtur verð-
launin en hann fékk verðlaunin einnig árið 2015 fyrir Hross í oss. Benedikt leikstýrði myndinni og skrifaði handritið ásamt Ólafi Agli Egilssyni.
 Kona fer í stríð og Ör eftir Auði Övu
Bókmenntaverðlaun Auður Ava Ólafsdóttir tekur við bókmenntaverðlaun-
unum úr hendi Mette-Marit, krónprinsessu Noregs, fyrir skáldsöguna Ör.
 Um 150 Íslendingar hafa lokið
læknanámi erlendis frá 2010. Lang-
flestir, eða 126, hafa lokið náminu
frá Danmörku eða Ungverjalandi.
Þetta kemur fram í svari embætt-
is Landlæknis við fyrirspurn
Morgunblaðsins um læknanámið.
Tilefnið er mikil fjölgun ís-
lenskra læknanema í Slóvakíu en
þeir eru um 160 í haust. Við það
bætast 60 læknanemar í Ungverja-
landi og í öðrum löndum.
Benda þessar tölur til að fjöldi ís-
lenskra læknanema ytra skipti orð-
ið hundruðum. Almennt þurfa þeir
sem ljúka læknanámi erlendis að
taka kandídatsár á Íslandi. »10
Ásókn í læknanám
erlendis síðustu ár
Andri Steinn Hilmarsson
ash@mbl.is
Í drögum að heilbrigðisstefnu til árs-
ins 2030 er ekki gert ráð fyrir öðru
rekstrarformi en ríkisrekstri innan
heilbrigðiskerfisins. Drögin voru
kynnt sérfræðilæknum í síðustu viku
og furða margir sjálfsætt starfandi
læknar sig á vinnubrögðunum við
mótun stefnunnar, og að þeir hafi
ekki verið hafðir með í ráðum frá upp-
hafi en í byrjun mánaðarins stóð vel-
ferðarráðuneytið fyrir tveggja daga
vinnustofu með fulltrúum heilbrigðis-
stofnana af öllu landinu þar sem kall-
að var eftir sýn og áherslum inn í
stefnumótunarvinnuna. Drögin verða
kynnt nk. föstudag og segir Svandís
Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra
ekki markmið í sjálfu sér að draga úr
einkarekstri í heilbrigðiskerfinu og að
stefnan sé ekki fullsköpuð.
„Þeir sem starfa á sjálfstæðum
stofum og sinna þriðjungi heilbrigð-
isþjónustunnar fyrir sex til sjö pró-
sent rekstrarfjár hennar eru ekki
spurðir álits. Við búum í heimi þar
sem spítalaþjónusta minnkar stöðugt
og færist yfir á göngudeildir, dag-
deildir og stofur lækna. Það skýtur
skökku við að synda á móti straumn-
um og fara í öfuga átt,“ segir Ragnar
Freyr Ingvarsson læknir, sem starfar
bæði hjá hinu opinbera og sjálfstætt.
Hann segir að á síðustu misserum
hafi þjónusta sjálfstætt starfandi ver-
ið færð yfir til hins opinbera. „Það
stefnir í að það verði meira af þessu,
ódýrum úrræðum fórnað á altari op-
inberrar heilbrigðisþjónustu sem
gjarnan er dýrari í rekstri. Mér sýnist
það vera stefnan að reyna af öllum
mætti að leggja niður þjónustu sjálf-
stætt starfandi sama hversu góð,
ódýr eða skilvirk hún er, til þess eins
að færa hana á hendur hins opin-
bera.“ »2
„Fórnað á altari“ opinbers reksturs
 Ekki gert ráð fyrir þjónustu sjálfstætt starfandi í drögum að heilbrigðisáætlun
 Tölvuörygg-
isfyrirtækinu
Syndis er kunn-
ugt um yfir 700
netmyndavélar
hér á landi sem
eru aðgengileg-
ar hverjum sem
er.
Þetta kom í
ljós við nýlega
athugun fyr-
irtækisins. Theódór Ragnar Gísla-
son, tæknistjóri Syndis, segir að
myndavélarnar séu opnar að ein-
hverju leyti á netinu þannig að ýmist
sé hægt að horfa á þær eða komast
inn í stjórnendaviðmót þeirra með
auðveldum hætti. „Sumar þeirra
eiga vissulega að vera aðgengilegar,
eins og t.d. vegmyndavélar eða vélar
í eigu opinberra stofnana sem eiga
að sýna eitthvað tiltekið sem á að
vera opið almenningi. En ég ætla að
fullyrða að í meirihluta tilvikanna
eigi þetta ekki að vera opið öllum og
ég er viss um að einhverjar þeirra
eru eftirlitsmyndavélar á heim-
ilum,“ segir Theódór. »18
Yfir 700 öryggis-
myndavélar opnar
á netinu
Öryggismyndavél
Margar slíkar eru að-
gengilegar á netinu.