Morgunblaðið - 31.10.2018, Síða 31

MENNING 31
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. OKTÓBER 2018
Vala Hafstað
valahafstad@msn.com
„Mér finnst við þurfa að skilja
þessa sögu til þess að skilja hvaðan
við komum. Við komum alveg af
sama stað og allt þetta fátæka fólk
sem byggir jörðina,“ segir Bjarni
Harðarson um nýútkomna sögulega
skáldsögu sína, Í Gullhreppum.
Bókin er sjálfstætt framhald Í
skugga drottins, sem kom út í
fyrra.
— Aðalpersóna bókarinnar er
þjóðsagnapersónan séra Þórður
Jónsson í Reykjadal, sem býr við
sult og seyru í nágrenni hins mikla
Skálholtsstaðar á 18. öld. Lesand-
inn kynnist Þórði fyrst í Kaup-
mannahöfn, þar sem hann stundar
nám og á sér auðugan ástmann, og
síðan í sókn hans í Gullhreppum.
En hvað er vitað um Þórð Jónsson?
„Persóna Þórðar er að miklu leyti
skáldskapur,“ segir Bjarni. „Það er
t.d. ekkert vitað um kynhneigð
hans. Við vitum ekki hvaða fólk var
samkynhneigt á 18. öld, en örugg-
lega margt. Það er til mikið af þjóð-
sögum um hann, um einkennileg til-
svör, einkennilega ræðustúfa, alger-
lega vonlausa búskaparhætti. Hann
hefur verið mjög kærulaus um efna-
lega velferð sína. Hann útskrifast
úr háskólanum í Kaupmannahöfn,
þrátt fyrir fátækt, tekur ágætispróf
og er talinn afskaplega lærður, tal-
inn kunna sex tungumál, en það
tala allir illa um hann. Enginn segir
af hverju. Menn segja sögur af ein-
kennilegheitum.“
Umburðarlyndi gagnvart fólki
og gagnvart veröldinni
— Það er mikil kímni í frásögn-
inni þótt umfjöllunarefnið sé fólk
sem býr við erfiðar aðstæður og oft-
ast er þessi kímni lífssýn Þórðar að
þakka.
Hvað getum við lært af Þórði
Jónssyni og lífsviðhorfi hans?
„Ég held við getum lært ákveðið
umburðarlyndi og það fer saman
umburðarlyndi gagnvart fólki og
gagnvart veröldinni. Hann lifir
sjálfur við ótrúlega óréttláta veröld,
sem stundum bugar hann, eins og
þegar vinur hans er hengdur fyrir
þjófnað sem hann hefur ekki fram-
ið, en oftast gengur hann brosandi í
gegnum þetta og það er mjög mikil-
vægt lífsviðhorf. Það er sama á
hverju gengur, þú hefur ekkert
annað val. Þú getur ekkert gefið
þér að veröldin sé góð.
Mér finnst ég hafa hitt Þórð fyrir
á þvælingi mínum, en mest í þriðja
heims löndum þar sem ég hef skrif-
að mikið af þessum textum, mikið í
Afríku. Þar hittir maður þessa
menn, sem taka örbirgðinni og
harðneskjunni sem þeir lifa við
brosandi, ekki til að samþykkja
óréttlætið, heldur vegna þess að
brosið og það að varpa ákveðinni já-
kvæðni út frá sér er eitt sterkasta
vopnið í erfiðleikum.
Fyrri bókina skrifaði ég í Eþíó-
píu. Þessa skrifaði ég að miklu leyti
í Palestínu og svo var ég á þvælingi,
m.a. í Senegal, öðrum þræði til þess
að komast inn í hugarheim fátæka
fólksins og líka af því að í vestræn-
um samfélögum finn ég ekki þessa
andagift sem umgengni við fólk
veitir. Það er búið að gelda það svo
mikið. Það er svo mikið innan húss.
Það þarf að komast inn í samfélög
þar sem fólk er enn utan dyra og er
nær hvert öðru. Þá skiptir ekki máli
hvort þú getur talað við fólkið. Þú
sérð alveg gangverkið í samfélag-
inu. Það gerir svo mikið að vera í
þessum dínamísku, fátæku löndum,
sem eru miklu ríkari af svo mörgu,
og oft dettur mér í hug að þau séu
miklu ríkari af gleðinni líka. Og það
er kannski það sem smitast inn í
þessa bók þegar ég skrifa um erfið-
leikana. Það er líka gleði í þessu
samfélagi. Ég trúi ekki öðru. Það
litla sem við höfum varðveitt af
kveðskap og sögum bendir til þess.“
Við vorum bara þar í gær
„Þessi fátæku lönd eru líka ríkari
af samskiptum, af samveru mann-
anna. Ríkidæmið einangrar okkur
svo mikið og færir okkur hvert um
sig inn í okkar rými, okkar kassa,
þar sem við þykjumst njóta ríki-
dæmisins, og auðvitað njótum við
velsældarinnar, en við þjáumst líka
í einsemdinni, sem þessi gömlu,
afturhaldssömu ættarsamfélög gera
ekki með sama hætti. Það er líka
meiri sjálfsögð umhyggja inni í
þessum samfélögum. Það er ekki
búið að stofnanavæða umhyggjuna.
Í þessu er fólgið ríkidæmi.“
— Þjóðfélagið sem þú lýsir er
miskunnarlaust gagnvart smæl-
ingjum. Sérðu hliðstæður í nútíma-
þjóðfélagi?
„Þá riðu menn um á fákum sínum
og skeyttu því engu að fólk væri að
drepast í högunum, eins og var í
þessum hörmungum sem gengu yf-
ir, aftur og aftur, á þessum tíma.
Mér verður hugsað til þessara tíma
þegar ég er á þvælingi, einmitt á
uppáhaldsferðaslóðum okkar við
Miðjarðarhafið þar sem smælingj-
arnir farast í stórum stíl, svelta
heilu hungri og börnum skolar upp
á strendurnar. Og við snúum okkur
undan. Steinsnar frá þessum at-
burðum liggjum við í sólbaði til að
fá aðeins frí frá íslenska vetrinum,
og við erum ekkert að láta þetta
plaga okkur. Við erum kannski ekki
á stað til að vera að dæma miskunn-
arleysi gagnvart smælingjunum
mikið. Við eigum að þekkja þessa
sögu og líka af því að í okkar ríka
samfélagi eru svo miklir fordómar
gagnvart þessum fátæku þjóðum,
sem eru fullar af trúarórum og sið-
um sem við skiljum ekki alveg. Við
vorum bara þar í gær.“
Morgunblaðið/Hari
Skálduð „Persóna Þórðar er að miklu leyti skáldskapur,“ segir Bjarni Harðarson um aðalpersónu bókar sinnar.
Með brosið að vopni
 Í nýrri skáldsögu Bjarna Harðarsonar, Í Gullhreppum,
segir af manni sem annálaður var fyrir einkennilegheit
Sigþrúður Gunn-
arsdóttir flytur
erindi á rann-
sóknarkvöldi Fé-
lags íslenskra
fræða í kvöld kl.
20 í sal safnaðar-
heimilis Nes-
kirkju. Erindið
ber yfirskriftina
Er ósýnilegi
maðurinn hættur
að vinna? Um bókmenntaritstjórn.
Sigþrúður lauk nýverið meistara-
ritgerð í íslenskum bókmenntum
um sögu og hlutverk bókmenntarit-
stjórans og hefur starfað við rit-
stjórn í 18 ár.
Sá ósýnilegi
hættur að vinna?
Sigþrúður
Gunnarsdóttir
Helga Nína Aas
og Philippe
Guerry opna
samsýningu á
ljósmynda- og
ritverkum sínum
í húsakynnum
Alliance Fran-
çaise í dag kl. 18.
Í verkunum
fjalla þau um lok-
anir hverfisversl-
ana í Reykjavík og í Charentes-
héraðinu í Frakklandi og sýna þá
þróun með ólíkum hætti. Sýningin
er haldin í tilefni af gestavinnustofu
Philippes Guerrys í Reykjavík.
Frekari upplýsingar á af.is.
Fjalla um lokanir
hverfisverslana
Helga Nína
Aas
Hópur myndlist-
armanna hefur í
októbermánuði
verið að störfum í
sýningarsal
Gerðubergs og í
dag kl. 17 mun
hann bjóða í
vöfflukaffi og
kynna verk sín. Í
hópnum eru Vala
Sigþrúðar Jóns-
dóttir, Bára Bjarnadóttir, Ólöf R.
Benediktsdóttir, Auður Lóa Guðna-
dóttir, Dýrfinna Benita, Sophie Dur-
and, Eva Bjarnadóttir, Wiola Anna
Ujazdowska, Andrea Vilhjálms-
dóttir og Sigrún Gyða Sveinsdóttir.
Lokahóf og
listamannaspjall
Bára
Bjarnadóttir
Ronja Ræningjadóttir (Stóra sviðið)
Sun 4/11 kl. 13:00 16. s Sun 2/12 kl. 14:00 Auka Sun 20/1 kl. 16:00 33.sýn
Sun 4/11 kl. 16:00 17. s Sun 2/12 kl. 17:00 24. s Sun 27/1 kl. 13:00 34.sýn
Sun 11/11 kl. 13:00 18. s Sun 9/12 kl. 14:00 Auka Sun 27/1 kl. 16:00 35.sýn
Sun 11/11 kl. 16:00 19. s Sun 9/12 kl. 17:00 25. s Sun 3/2 kl. 13:00 36.sýn
Lau 17/11 kl. 14:00 Auka Lau 29/12 kl. 13:00 Auka Sun 3/2 kl. 16:00 37.sýn
Lau 17/11 kl. 17:00 Auka Lau 29/12 kl. 16:00 Auka Sun 10/2 kl. 13:00 38.sýn
Sun 18/11 kl. 13:00 20. s Sun 30/12 kl. 13:00 26. s Sun 10/2 kl. 16:00 39.sýn
Sun 18/11 kl. 16:00 21. s Sun 30/12 kl. 16:00 27. s Sun 17/2 kl. 13:00 40.sýn
Lau 24/11 kl. 17:00 Auka Sun 6/1 kl. 13:00 28.sýn Sun 17/2 kl. 16:00 41.sýn
Sun 25/11 kl. 14:00 Auka Sun 6/1 kl. 16:00 29.sýn Sun 24/2 kl. 13:00 42.sýn
Sun 25/11 kl. 17:00 22. s Sun 13/1 kl. 13:00 30.sýn Sun 24/2 kl. 16:00 43.sýn
Lau 1/12 kl. 14:00 Auka Sun 13/1 kl. 16:00 31.sýn
Lau 1/12 kl. 17:00 23. s Sun 20/1 kl. 13:00 32.sýn
Stórskemmtilegur og æsispennandi söngleikur fyrir alla fjölskylduna!
Samþykki (Stóra sviðið)
Fim 1/11 kl. 19:30 3. s Fös 16/11 kl. 19:30 6.s Fös 30/11 kl. 19:30 9.s
Fös 2/11 kl. 19:30 4. s Fös 23/11 kl. 19:30 7. s Fös 7/12 kl. 19:30 10.sýn
Fim 15/11 kl. 19:30 5.s Fim 29/11 kl. 19:30 8.s
Kraftmikið, splunkunýtt verk sem sló í gegn í Breska þjóðleikhúsinu.
Slá í gegn (Stóra sviðið)
Lau 3/11 kl. 16:00 Aukas. Lau 3/11 kl. 19:30 LOKA
Einstaklega litríkt sjónarspil og frábær skemmtun fyrir alla fjölskylduna!
Fly Me To The Moon (Kassinn)
Fim 1/11 kl. 19:30 13.s Sun 11/11 kl. 19:30 15. s Fim 22/11 kl. 19:30 19.sýn
Fös 2/11 kl. 19:30 12. s Fös 16/11 kl. 19:30 17.s Fös 23/11 kl. 19:30 20.sýn
Sun 4/11 kl. 19:30 14. s Lau 17/11 kl. 19:30 18.s
Nýtt verk eftir höfund hins geysivinsæla leikrits Með fulla vasa af grjóti
Insomnia (Kassinn)
Mið 14/11 kl. 19:30 Frums Lau 24/11 kl. 19:30 3.sýn Fim 29/11 kl. 19:30 5.sýn
Fim 15/11 kl. 19:30 2.sýn Sun 25/11 kl. 19:30 4.sýn
Brandarinn sem aldrei deyr
Klókur ertu Einar Áskell (Brúðuloftið)
Lau 3/11 kl. 11:00 Lau 10/11 kl. 11:00
Lau 3/11 kl. 13:00 Lau 10/11 kl. 13:00
Nokkrar gamlar spýtur og góð verkfæri geta leitt mann inn í nýjan heim
Leitin að jólunum (Leikhúsloft)
Lau 17/11 kl. 11:00 313.s Sun 2/12 kl. 12:30 323.s Lau 15/12 kl. 14:30 333.s
Lau 17/11 kl. 12:30 314.s Lau 8/12 kl. 11:00 324.s Sun 16/12 kl. 11:00 334.s
Lau 24/11 kl. 11:00 315.s Lau 8/12 kl. 13:00 325.s Sun 16/12 kl. 13:00 335.s
Lau 24/11 kl. 13:00 316.s Lau 8/12 kl. 14:30 326.s Sun 16/12 kl. 14:30 336.s
Lau 24/11 kl. 14:30 317.s Sun 9/12 kl. 11:00 327.s Lau 22/12 kl. 11:00 337.s
Sun 25/11 kl. 11:00 318.s Sun 9/12 kl. 12:30 328.s Lau 22/12 kl. 13:00 338.s
Sun 25/11 kl. 12:30 319.s Fös 14/12 kl. 17:30 329.s Lau 22/12 kl. 14:30 339.s
Lau 1/12 kl. 11:00 320.s Fös 14/12 kl. 19:00 330.s Sun 23/12 kl. 11:00 340.s
Lau 1/12 kl. 12:30 321.s Lau 15/12 kl. 11:00 331.s Sun 23/12 kl. 13:00 341.s
Sun 2/12 kl. 11:00 322.s Lau 15/12 kl. 13:00 332.s Sun 23/12 kl. 14:30 342.s
Grímuverðlaunasýningin Leitin að jólunum.
Reykjavík Kabarett (Þjóðleikhúskjallarinn)
Fös 2/11 kl. 22:00 Fös 9/11 kl. 22:00
Daður og dónó
Improv Ísland (Þjóðleikhúskjallari)
Mið 31/10 kl. 20:00 Mið 14/11 kl. 20:00 Mið 28/11 kl. 20:00
Mið 7/11 kl. 20:00 Mið 21/11 kl. 20:00
Spunasýningarnar vinsælu snúa aftur - engin sýning eins!
Fjallkonan fríð (Þjóðleikhúskjallarinn)
Lau 3/11 kl. 20:00 Frum Lau 10/11 kl. 20:00 3.sýn
Sun 4/11 kl. 20:00 2.sýn Sun 11/11 kl. 17:00 4.sýn
Fjallkonan skoðuð á fullveldisafmæli
leikhusid.is | midasala@leikhusid.is | 551 1200
Elly (Stóra sviðið)
Fim 1/11 kl. 20:00 aukas. Fös 9/11 kl. 20:00 164. s Sun 18/11 kl. 20:00 171. s
Lau 3/11 kl. 20:00 163. s Sun 11/11 kl. 20:00 aukas. Fim 22/11 kl. 20:00 172. s
Sun 4/11 kl. 20:00 aukas. Fim 15/11 kl. 20:00 aukas. Fös 23/11 kl. 20:00 173. s
Fim 8/11 kl. 20:00 aukas. Lau 17/11 kl. 20:00 165. s
Stjarna er fædd.
Allt sem er frábært (Litla sviðið)
Fös 2/11 kl. 20:00 17. s Lau 17/11 kl. 20:00 20. s Fös 30/11 kl. 20:00 22. s
Lau 10/11 kl. 20:00 19. s Fös 23/11 kl. 20:00 21. s
Gleðileikur um depurð.
Kvenfólk (Nýja sviðið)
Fim 22/11 kl. 20:00 1. s Fös 30/11 kl. 20:00 5. s Fim 13/12 kl. 20:00 9. s
Fös 23/11 kl. 20:00 2. s Lau 1/12 kl. 20:00 6. s Fös 14/12 kl. 20:00 10. s
Lau 24/11 kl. 20:00 3. s Fös 7/12 kl. 20:00 7. s Sun 16/12 kl. 20:00 11. s
Sun 25/11 kl. 20:00 4. s Lau 8/12 kl. 20:00 8. s Fös 28/12 kl. 20:00 12. s
Drepfyndin sagnfræði með söngvum.
Tvískinnungur (Litla sviðið)
Fös 9/11 kl. 20:00 Frums. Sun 18/11 kl. 20:00 3. s Sun 25/11 kl. 20:00 5. s
Fim 15/11 kl. 20:00 2. s Fim 22/11 kl. 20:00 4. s Lau 1/12 kl. 20:00 6. s
Ást er einvígi.
Jólaflækja (Litla sviðið)
Lau 24/11 kl. 13:00 1. s Lau 1/12 kl. 13:00 3. s Lau 8/12 kl. 13:00 5. s
Sun 25/11 kl. 13:00 2. s Sun 2/12 kl. 13:00 4. s Sun 9/12 kl. 13:00 6. s
Litrík jólasýning fyrir þau yngstu.
Rocky Horror (Stóra sviðið)
Fös 2/11 kl. 20:00 65. s Fös 16/11 kl. 20:00 67. s Fös 30/11 kl. 20:00 69. s
Lau 10/11 kl. 20:00 66. s Lau 24/11 kl. 20:00 68. s
Sýningum lýkur í nóvember.
BORGARLEIKHÚSIÐ
Kynntu þér nýjan tapas-matseðil Leikhúsbarsins
á borgarleikhus.is
Miðasala | 568 8000 | borgarleikhus.is