Morgunblaðið - 01.11.2018, Blaðsíða 37

Ljósmynd/Tómas Guðbjartsson
Jökullinn Það er tilkomumikil sýn sem blasir við þegar flogið er yfir Öræfajökul, eitt stærsta eldfjall landsins. Á þessari mynd sem tekin var nýlega má meðal annars sjá öskju og gíg fjallsins.
„Það þekkir í raun enginn þessa eldstöð, eins og afi minn sagði
alltaf – það var ekki einu sinni til tommustokkur þegar gaus hér
seinast,“ segir Aron Einarsson frá Hofsnesi í Öræfum við
Morgunblaðsmenn, en hús Arons og fjölskyldu stendur á svæði
sem skilgreint er sem „ótryggur staður“ komi til hlaupa frá
Öræfajökli vegna eldgoss þar. Er bærinn í um sex kílómetra
fjarlægð frá öskju eldstöðvarinnar. Aðrir staðir sem sagðir eru
ótryggir eru Freysnes og Fagurhólsmýrartorfan.
„Veðurstofan hefur gefið út nokkuð ítarlegar lýsingar á því
ástandi sem skapast getur í flóði, hversu langan tíma menn hafa
til þess að forða sér og hversu djúpt vatnið kann að verða á
ákveðnum svæðum. Allir elstu bæirnir, þ.e. Hnappavellir, Hof
og Svínafell, eru rétt utan flóðasvæðisins. Það er hins vegar
ekki pláss fyrir alla uppi í hlíðunum og því er ég til að mynda
ekki á mjög góðum stað hér ef það kemur flóð,“ segir Aron og
heldur áfram: „Það fer eftir því hvernig gos verður í jöklinum
og þá hvaða leið vatnið kemur niður, en hér gæti vatnið náð allt
að 11 metra dýpi.“
Spurður hvort fólk í sveitinni sé mikið að ræða stöðu Öræfa-
jökuls sín á milli svarar Aron: „Það er auðvitað talað um þá
hluti sem menn telja sig þurfa að vita, eins og áætlanir um
neyðarrýmingu og mikilvægi þess að mæta á íbúafundina.“
Hann bætir við að vísindamenn fylgist grannt með og að þeir
hafi sagt að búast megi við sterkum skjálftum fyrir gos.
Morgunblaðið/RAX
Á flóðasvæði Aron Einarsson frá Hofsnesi í Öræfum segir
vatnshæð geta náð 11 metrum þar sem íbúðarhús hans er.
Ekki pláss fyrir
alla í hlíðunum
Hvað segja Öræfingar um þær jarðhræringar sem nú eiga sér stað í jöklinum?
37
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. NÓVEMBER 2018
„Ég held að flestir séu nú frekar rólegir hér í sveitinni. Það er
engin yfirvofandi hætta í gangi eins og er, en auðvitað þurfa
menn að hugsa um þessa stöðu,“ segir Sigurður Gunnarsson,
bóndi á Hnappavöllum í Öræfum, við Morgunblaðið.
Hann segir þá íbúafundi sem haldnir hafa verið undanfarið
vegna Öræfajökuls mjög gagnlega. Hafa þar fulltrúar frá
Almannavarnadeild ríkislögreglustjóra, lögreglunni á Suður-
landi og vísindamenn farið yfir stöðu mála, hugsanlega þróun í
jöklinum og áætlanir um rýmingar komi til eldsumbrota. „Við
eigum að flýja austur og ættum að vera orðin nokkuð örugg
austan við Kvíá. Fyrirvarinn gæti þó orðið stuttur,“ segir hann.
Spurður hvort hann hafi orðið var við einhverja af þeim fjöl-
mörgu jarðskjálftum sem orðið hafa í jöklinum nýverið kveður
Sigurður nei við. „Ég get ekki sagt að ég hafi beinlínis fundið
fyrir skjálftum, en ég fann hins vegar mikla vindhviðu eða ein-
hvers konar þyt eitt kvöldið sem stór skjálfti átti sér stað.“ Er
íbúi á Hofi í Öræfum sagður hafa fundið fyrir þeim skjálfta.
Sigurður segir vísindamenn vera með svæðið undir ströngu
eftirliti og að búið sé að koma fyrir fjölmörgum mælum. Fylgj-
ast tæki þessi einkum með hreyfingum á landi. „Þeir eru búnir
að koma fyrir mörgum mælitækjum og létu meðal annars mæla
hér rétt hjá okkur í fyrrahaust og enn fleiri nú í sumar. Svo er
búið að fylgjast með Kvískerjum árum saman, það má því segja
að það séu mælar úti um allt,“ segir Sigurður.
Morgunblaðið/RAX
Ofar flóði Sigurður Gunnarsson á Hnappavöllum í Öræfum
segist hafa fundið mikinn þyt kvöld eitt þegar skjálfti reið yfir.
Fyrirvari gæti
orðið stuttur
„Ég reyni nú bara að hugsa sem minnst um þetta,“ segir Anna
María Ragnarsdóttir frá Freysnesi í Öræfum í samtali við
Morgunblaðið, en hún rekur Hótel Skaftafell. „Heimamenn eru
nú flestir ósköp rólegir yfir þessu og lífið gengur sinn vanagang.
Það er ef til vill erlenda starfsfólkið sem spyr mest og þá ræðum
við það bara á rólegum nótum. Við höfum sett upp öfluga rým-
ingaráætlun,“ bætir Anna María við.
Hún segir íbúafundina hafa skipt miklu máli og að á þeim hafi
komið fram gagnlegar og góðar upplýsingar. „Það er mjög gott
að fá upplýsingar um stöðuna og að þær séu á hreinu. Það skipt-
ir í raun mestu máli. Reyndar finnst mér líka ótrúlega spenn-
andi að fylgjast með vísindamönnunum og hversu mikið þeir
vita, en á sama tíma er áhugavert að fylgjast með þeim uppgötva
nýja hluti í rannsóknum sínum. Við erum á lifandi landi.“
Haustið 2014 fundu bændur á Svínafelli sprungu ofan Svína-
fellsjökuls, í norðanverðri hlíðinni milli Skarðatinds og Svart-
hamra á ofanverðri Svínafellsleið. Síðan þá hefur sprungan
gliðnað og vorið 2018 uppgötvaðist önnur sprunga sem liggur
skáhallt niður vesturhlíð Svínafellsheiðar. Gæti þetta leitt til
stórs berghlaups niður á jökulinn.
„Þeir segja að þetta sé áttfalt magn Keilis sem gæti hrunið
hér fyrir ofan,“ segir Anna María en gróft mat gefur til kynna að
rúmmál efnisins gæti verið yfir 60 milljónir rúmmetra. „Vís-
indamenn segjast geta séð það fyrir fram ef eitthvað fer af stað.“
Morgunblaðið/RAX
Við Skaftafell Anna María Ragnarsdóttir frá Freysnesi í
Öræfum segist lítið hugsa um jarðhræringarnar í Öræfajökli.
Lífið gengur
sinn vanagang