Morgunblaðið - 24.11.2018, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2018
Smiðjuvegi 9 · 200 Kópavogi
Sími 535 4300 · axis.is
Vandaðar íslenskar innréttingar
SVIÐSLJÓS
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Ævintýrið við gerð þessarar
sýningar er samskiptin við fólkið í
landinu,“ segir Lilja Árnadóttir á
Þjóðminjasafninu. „Að undanförnu
höfum við fengið margar heim-
sóknir frá vinum okkar úti á landi,
svo sem á byggðasöfnunum og svo
sóknarnefndarfólki og prestum
sem hingað hafa komið með ein-
staka gripi og lánað okkur til sýn-
inga næsta árið. Þar er okkur sýnt
dýrmætt traust sem undirstrikar
þau sterku tengsl sem eru milli
safnsins og vörslufólks menningar-
arfsins út um land. Í kirkjunum í
dreifbýlinu eru varðveittir margir
munir sem segja merka sögu.“
Skrúði, áhöld
og drátthagur biskup
Í dag, laugardaginn kl. 14, verð-
ur í Bogasal Þjóðminjasafns Ís-
lands opnuð sýningin: Kirkjur Ís-
lands: Skrúði og áhöld. Straumar
og stefnur. Í myndasal safnsins er
svo sýningin Kirkjur Íslands: Með
augum biskups og safnmanna. Þar
er að finna ljósmyndir af kirkjum
landsins sem Matthías Þórðarson
og Þór Magnússon tóku á ferðum
sínum um landið sem þjóðminja-
verðir; hvor á sínum enda 20. ald-
arinnar. Í sama sal eru svo sýndar
teikningar og vatnslitamyndir sem
hinn drátthagi Jón Helgason gerði
í biskupstíð sinni frá 1917-1939
þegar hann fór í vísitasíuferðir um
landið.
Um þessar mundir er að koma
út síðustu bækurnar í ritröðinni
Kirkjur Íslands sem Þjóðminja-
safn Íslands, Minjastofnunar og
Biskupsstofa gefa út. Bækurnar
eru alls 31 og þar segir frá öllum
friðuðum kirkjum landsins sem
eru 216 talsins. Einnig er greint
frá gripum þessara kirkna sem
margir eru miklar gersemar. Safn-
afólk segir bækur þessar vera
grundvallarrit. Nú liggi fyrir
heildstætt yfirlit um gripaeign í ís-
lenskum kirkjum og sýningin í
Bogasal er að nokkru byggð á
upplýsingum úr bókunum, sem alls
70 fræðimenn lögðu efni í.
Munir úr 42 kirkjum
Umrædd sýning er verk Nathal-
ie Jacquminet forvarðar og list-
fræðings og Lilju Árnadóttur, sem
hefur starfað á Þjóðminjasafni Ís-
lands í 40 ár. Hún er í dag sviðs-
stjóri munasafns þess. Á löngum
ferli Lilja hún aflað sér þekkingar
á kirkjugripum er sýningin nú að
nokkru afrakstur þess starfs henn-
ar. Elstu gripir á sýningunni eru
frá miðöldum en þeir yngstu frá
20. öld. Þeir elstu eru varðveittir í
Þjóðminjasafni Íslands en flestir
eða alls 66 eru fengnir að láni úr
42 kirkjum víða um land.
Af nægu hefur verið að taka, en
munir koma úr til dæmis Innra-
Hólmskirkju í Hvalfirði, Stafholts-
og Hjarðarholtskirkjum í Borgar-
firði, Reykjakirkju í Tungusveit og
Viðvík í Skagafirði, Lögmannshlíð-
arhlíðarkirkju við Akureyri, frá
Illugastöðum í Fnjóskadal, Ás-
kirkju í Fellum á Héraði, Fá-
skrúðsfjarðarkirkju, Kálfafells-
kirkju í Fljótshverfi og úr
kirkjunni á Breiðabólsstað í
Fljótshlíð.
„Oft hefur það verið fullyrt að
kirkjur á Íslandi hafi verið ígildi
listasafna. Kirkjugripir hafa bæði
trúarlegt og listrænt gildi sem
hægt er að tengja erlendum list-
straumum og stefnum,“ útskýrir
Lilja Árnadóttir sem segir sýn-
inguna í Bogasal eiga sér langan
aðdraganda. Kirkjulistasaga,
skráning hennar og varðveisla,
hafi jafnan verið samofin starfi
Þjóðminjasafnsins sem hafi lög-
bundnar skyldur varðandi varð-
veislu kirkjugripa.
Listfengi og leikni
„Við söfnuðum saman margs
konar kirkjugripum, stillum þeim
saman eftir liststílum óháð aldri
gripanna. Sömuleiðis að sýna fram
á ákveðna nægjusemi landans en
ekki síst listfengi og leikni sem
fólk beitti við að gera sína eigin
kirkjugripi svo sem eins og út-
skorna altaristöflu Auðkúlukirkju í
Austur-Húnavatnssýslu sem sýnir
að fólk á Íslandi var haldið fegurð-
arþörf. Skapaði sín eigin listaverk
án þess hvorki að hafa átt þess
kost að sækja sér menntun né séð
útlend listaverk,“ segir Lilja Árna-
dóttir í Þjóðminjasafninu að síð-
ustu.
Menningararfur og fegurðarþörf
Morgunblaðið/Árni Sæberg
List Lilja Árnadóttir með nokkra af kirkjumununum góðu sem verða til sýnis á Þjóðminjasafninu næsta árið.
Kirkjur Munir á sýningunni sem hefst í dag eru fengnir úr alls 42 kirkjum, meðal annars þeim sem hér sjást á mynd-
um. Lengst til vinstri er kirkjan að Ási í Fellum, þá Lögmannshlíð við Akureyri og loks Breiðabólstaður í Fljótshlíð.
 List úr íslenskum kirkjum á sýningu í Þjóðminjasafninu sem opnuð verður í dag  Skrúði og áhöld
 Myndir eftir þjóðminjaverði og biskup  66 gripir voru fengnir að láni úr kirkjum víða um landið
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
„Viðfangsefni sýningarinnar
nú er að tengja íslenska
kirkjugripi alþjóðlegum lista-
stefnum og straumum,“ segir
Lilja Árnadóttir. „Við þann
samanburð kemur ýmislegt
áhugavert í ljós. „Tímabil
ríkjandi stíla hér á landi lúta
ekki sömu lögmálum og í ná-
grannalöndum. Stefnur hér á
landi eru langlífari en annars
staðar. Eða kannski er nægju-
semi sem ríkti samfara
íhaldssemi. Eða var það
kannski passasemi?“
Um sýningargripina segir
Lilja að eftir nokkrar umræð-
ur um eðli sýningar hafi verið
ákveðið að fá gripi úr kirkjum
landsins að láni, sem hafi ver-
ið mjög auðsótt. Allir hafi ver-
ið boðnir og búnir að lána
gripi, listmuni sem hvarvetna
séu í dýru gildi hafðir.
„Ofur einfaldir hversdags-
legir munir öðluðust hlutverk
í trúarathöfnum þjóðarinnar;
eiga sína sögu og ýmsir eiga
minningar þeim tengdar. Von-
andi komum við því til skila á
þessari áhugaverðu sýningu.“
Stílar, lögmál
og passasemi
STEFNUR OG STRAUMAR
Starfsfólk OR hefur fengið nóg af
rangtúlkunum og ósanngirni sem
stjórnmálamenn og fjölmiðlar setja
á borð fyrir almenning.
„Fullyrðingar um að vinnustaður
okkar sé rotinn og að hér ríki þögg-
un eru rangar.“
Þetta kemur fram í yfirlýsingu
sem Guðjón Björnsson, formaður
starfsmannafélags OR, hefur sent
fyrir hönd félagsins.
Yfirlýsingin tengist umfjöllun um
innri úttekt innri endurskoðunar
Reykjavíkurborgar á starfsmanna-
málum OR, sem var kynnt í byrjun
vikunnar.
„Fullyrðingar um að vinnustaður
okkar sé rotinn og að hér ríki þögg-
un eru rangar. Við hvetjum ykkur
til að kynna ykkur meginniður-
stöðu þeirrar skýrslu sem nú liggur
fyrir og unnin var af sérfræðingum,
sem við sem hjá fyrirtækinu störf-
um höfðum ekkert með að gera
hver vann,“ segir m.a. í yfirlýsingu
sem starfsmenn sendu frá sér í gær.
Starfsfólk OR
búið að fá nóg