Morgunblaðið - 27.11.2018, Qupperneq 36

Íslensk framleiðsla
TRYGGIR
ÖRUGGAN
BAKSTUR
ROYAL
Ingibjörg Azima tónskáld gefur út
sönglagabókina Varpaljóð á Hörpu,
með tíu frumsömdum lögum við
ljóð rithöfundarins og ljóðskálds-
ins Jakobínu Sigurðardóttur, í til-
efni af því að Jakobína hefði orðið
100 ára á þessu ári hefði hún lifað.
Bókin kemur út í dag og verður út-
gáfunni fagnað með tónleikum í
Hannesarholti kl. 20. Flytjendur á
þeim verða Margrét Hrafnsdóttir
sópran, Þorsteinn Freyr Sigurðsson
tenór og Guðrún Dalía Salómons-
dóttir píanóleikari.
Sönglagabók fagnað
ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 331. DAGUR ÁRSINS 2018
Sími: 569 1100
Ritstjórn: ritstjorn@mbl.is Auglýsingar: augl@mbl.is
Áskrift: askrift@mbl.is mbl.is: netfrett@mbl.is
Í lausasölu 641 kr.
Áskrift 6.960 kr. Helgaráskrift 4.346 kr.
PDF á mbl.is 6.173 kr. iPad-áskrift 6.173 kr.
„Fyrir mig er persónulegur sigur að
skora sjö mörk í þrettán leikjum og
eiga nokkrar stoðsendingar. Auð-
vitað hjálpar það mér í framhaldinu
þótt aðalatriðið hafi verið að liðið
hafi haldið sæti sínu í deildinni. Ég
gæti ekki verið ánægðari með þetta
hálfa ár hjá Lilleström,“ segir bjarg-
vættur norska fótboltaliðsins Lille-
ström, Arnór Smárason. » 2-3
Gæti ekki verið ánægð-
ari með þetta hálfa ár
ÍÞRÓTTIR FÓLK Í FRÉTTUM
„Ég geri mér að sjálfsögðu vonir um
að fá að spila. Ég er ekki tvítug leng-
ur og ég vil taka þátt og hjálpa lið-
inu, frekar en að sitja á bekknum
mestallan tímann. Ég trúi því að ég
hafi verið kölluð inn í hópinn til þess
að spila. Ég hef verið lengi í þessu
og ég þekki
vel þann
varnarleik
sem íslenska
landsliðið
hefur verið
að spila að
undanförnu,“ segir
hin 35 ára gamla
Martha Hermannsdótt-
ir sem í gær var valin í
landslið Íslands í
handknattleik í
fyrsta skipti. »1
Trúi því að ég sé
kölluð inn til að spila
Guðrún Erlingsdóttir
ge@mbl.is
„Það er einhver orðrómur um að
Grýla sé dauð og hætt að borða
börn. Það er að mínu mati enginn
fótur fyrir því. Ég held að Grýla
lifi sældarlífi í fjöllunum og borði
enn sitt mannlega sushi,“ segir
Terry Gunnell, prófessor í þjóð-
fræði við Háskóla Íslands, en
hann flutti erindið, Hún er svo
ófríð og illileg, í Grýlukaffi
Borgarbókasafnsins í menningar-
húsinu Spönginni í gær. Erindið
fjallaði um ættingja Grýlu í
Skandinavíu, Þýskalandi, Austur-
ríki, Írlandi og jafnvel víðar.
Terry sem lengi hefur rannsakað
jóla- og dulbúningasiði á Norður-
löndum segir að í gamla daga hafi
fólk farið töluvert á milli bæja í
lok ársins klætt í dulbúninga sem
huldu bæði andlit og hendur þann-
ig að erfitt var að vita hver væri á
ferð. Aðallega hafi þetta verið
ungir og ógiftir menn sem fengu
kjöt og áfengi frá þeim sem þeir
heimsóttu. Þessi siður hafi einnig
viðgengist í þýskumælandi ríkjum.
Nafnið Grýla þekkist í sambandi
við slíka siði í Færeyjum og á
Hjaltlandi en þar tengjast heim-
sóknirnar ekki jólunum. Í Fær-
eyjum var Grýla kölluð Grylen og
kom á föstunni. Á Hjaltlandi komu
hópar af svokölluðum Gröliks í
heimsókn á halloween. Í Austur-
ríki heita ættingjar Grýlu Kramp-
us og Precthen, þeir koma í heim-
sókn á jólatíma stundum með
dýrlingnum Sankti Nikulási til að
kanna hvort börnin séu stillt og
góð og kunni að lesa.
„Um tilvist Grýlu er fyrst vitað
á 13. öld. Í Íslendinga sögu Sturl-
ungu birtist nafn hennar í frásögn
um mann sem hét Steingrímur
Skinn-Grýluson sem gerði grín að
Lofti Pálssyni og fleirum í vísu-
formi:
Hér fer grýla
er garð ofan
og hefur á sér
hala fimmtán.
Terry segir að á Íslandi hafi
Grýla tengst jólunum í fyrsta
skipti á 16. öld. Hún hafði þá verið
búin að taka jólasveinana að sér
og jólaköttinn stuttu síðar. „Það
er mögulegt að jólakötturinn teng-
ist einnig dulbúningasiðum í gegn-
um Norðmenn sem voru hér á
hvalveiðum og voru vanir því að
klæða sig í búninga, svokallaða
„julegeit“ og „julebukk“, á jólum.
Þar sem ekki er vitað til þess að
geitur hafi verið á Íslandi á þeim
tíma er hugsanlegt að köttur hafi
komið í staðinn,“ segir Terry sem
segir Grýlu lítið hafa breyst í
gegnum árhundruðin. Hún sé
þekkt fyrir að hafa borðað fyrsta
eiginmann sinn og ráði ríkjum í
fjöllunum þar sem enginn þori að
vefengja hana.
Grýla fyrsti femínistinn
„Grýla hefur lítið breyst í gegn-
um árhundruðin og ef til vill er
hún fyrsti femínistinn. Hún er
langt frá því að vera dauð og birt-
ist reglulega á Þjóðminjasafninu
og á brennum hér og þar,“ segir
Terry sem segir tilgang Grýlu
fyrst og fremst þann að fá fólk til
að haga sér vel og í dag séu það
helst stjórnmálamenn og banka-
menn sem þurfi að hræðast hana.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ógnvekjandi Terry Gunnell er áhugasamur um jóla- og dulbúningasiði. Grímuna fann hann á Sardiníu.
Hún er ófríð og illileg
 Stjórnmála- og bankamenn þurfa helst að hræðast Grýlu
 Lifir sældarlífi í fjöllunum  Jólaköttur í stað jólageitar