Morgunblaðið - 20.12.2018, Qupperneq 51

UMRÆÐAN 51
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 2018
Árið 1944 tók við
völdum ríkisstjórn
sem kölluð var ný-
sköpunarstjórnin. Í
ríkisstjórninni sátu
þessir flokkar: Al-
þýðuflokkur, Sjálf-
stæðisflokkur og Sósí-
alistaflokkur.
Alþýðuflokkurinn setti
það skilyrði fyrir aðild
að stjórninni að sett
yrðu lög um almanna-
tryggingar. Það var samþykkt.
Ólafur Thors, formaður Sjálfstæð-
isflokksins, var forsætisráðherra.
Lög um almannatryggingar voru
sett 1946 og sagði Ólafur Thors þá
að þau ættu að vera fyrir alla án
tillits til stéttar eða efnahags. Ólaf-
ur sagði ennfremur að almanna-
tryggingalögin ættu að vera fram-
sækin og íslensku almanna-
tryggingarnar að verða í fremstu
röð slíkra trygginga í Evrópu. Og
þetta gekk eftir í fyrstu. Almanna-
tryggingarnar íslensku voru fyrstu
árin í fremstu röð slíkra trygginga
í Evrópu. En síðan fóru þær að
dragast aftur úr.
Íslendingar reka lestina í dag
Og í dag reka Íslendingar lestina
þegar slíkar tryggingar eru bornar
saman. Hvað hefur gerst? Hvers
vegna hefur Ísland ekki getað
haldið í við hin löndin á þessu
sviði? Er það vegna þess að efna-
hagur Íslands sé í kalda koli? Eða
er það vegna þess að Íslendingar
séu svo fátækir? Svarið er nei. Ís-
land er 11. ríkasta landið í heimi í
dag. Og ráðherrarnir tala stöðugt
um að hagvöxtur sé mjög mikill
hér, meiri en í grannlöndunum og
efnahagsmál séu í mjög góðu lagi
hér!
Stjórnmálamennirnir
hafa brugðist
Það er íslenskum stjórnmála-
mönnum að kenna að Ísland hefur
dregist aftur úr öðrum þjóðum á
sviði lífeyrismála aldraðra, þ.e.
varðandi greiðslur ríkisins til eftir-
launa aldraðra. Það er sama hvort
litið er á Norðurlönd eða OECD.
Framlög ríkisins til eftirlauna aldr-
aðra eru miklu minni hér en í hin-
um ríkjum Norðurlandanna eða
hjá OECD-ríkjum. Það sem á stór-
an þátt í þessari útkomu er mikil
skerðing ríkisins á lífeyri almanna-
trygginga til aldraðra vegna
greiðslna til þeirra úr lífeyris-
sjóðum. Slíkar skerðingar eru
miklu meiri hér en á hinum lönd-
unum á Norðurlöndum. Stjórn-
málamenn hafa fallið fyrir þeirri
freistingu að grípa til slíkra skerð-
inga til þess að spara fyrir ríkið.
Lífeyrissjóðirnir áttu
að vera viðbót við TR
Þegar lífeyrissjóðirnir voru
stofnaðir var meiningin að þeir
yrðu hrein viðbót við
almannatryggingar.
Alþýðusamband Ís-
lands lýsti því yfir
1969 að svo ætti að
vera og margir verka-
lýðsleiðtogar staðfesta
að þessi hafi verið
meiningin. Margir
borgarar á eftirlauna-
aldri telja það hrein
svik að vikið skuli
hafa verið frá þessu.
Stöðva verður
skerðingu lífeyris
Brýnt er að stöðva skerðingu líf-
eyris almannatrygginga til eldri
borgara sem fá lífeyri úr lífeyris-
sjóðum af tveimur ástæðum: 1)
vegna þess að gert var ráð fyrir
því í upphafi að lífeyrissjóðir yrðu
hrein viðbót við almannatrygg-
ingar, 2) vegna þess að það er rétt-
lætismál að afnema umrædda
skerðingu. Bæta má við þriðju
ástæðunni. Hún er sú að það kost-
ar ríkið lítið sem ekkert að afnema
þessa skerðingu
Staðan er misjöfn
Að mínu mati er staða margra
eldri borgara mjög slæm í dag-
.Verst er staða þeirra sem ekki
hafa neinn lífeyrissjóð. Þar er um
að ræða talsverðan hóp fólks, t.d.
heimavinnandi húsmæður sem
misst hafa maka sinn eða hafa ver-
ið einhleypar og hafa ekki greitt í í
lífeyrissjóð, einyrkja, sem ekki
hafa greitt í lífeyrissjóð eða sáralít-
ið, eldri borgara sem misst hafa
heilsuna og lífeyrisþega, sem greitt
hafa í lífeyrissjóði sem orðið hafa
gjaldþrota. Ófaglært verkafólk og
ýmsir iðnaðarmenn eru í lélegum
lífeyrissjóðum. Það bætist síðan við
að þessir aðilar sæta skerðingu
tryggingalífeyris frá TR vegna líf-
eyrissjóða. Þessir aðilar eru
nokkru betur settir en þeir sem
hafa engan lífeyrissjóð en það
munar ekki mjög miklu. En best
eru þeir settir sem hafa góðan líf-
eyrissjóð, hafa skuldlítið eða skuld-
laust húsnæði eða varasjóð, t.d.
vegna sölu eigna.
Brýnt að bæta kjör þeirra
sem eru illa staddir
Ég hef oft bent á að staða eldri
borgara er betri í hinum Norður-
landaríkjunum en hér enda
greiðslur ríkisins til eftirlauna
mun minni hér ef miðað er við
hlutfall af vergri landsframleiðslu.
Grunnlífeyrir er greiddur á hinum
ríkjum Norðurlandanna en hér
hefur hann verið lagður niður.
Ljóst er að ráðamenn hér vilja
breyta almannatryggingum í fá-
tækraframfærslu sem er þver-
öfugt við það sem ákveðið var í
upphafi og kom skýrt fram í yfir-
lýsingu Ólafs Thors 1946. Þessu
hefur ekki verið breytt lögform-
lega. Athyglisvert er að á hinum
ríkjum Norðurlandanna og víða í
Evrópu hlakka eldri borgarar til
þess að komast á eftirlaun sem
fyrst en hér vilja eldri borgarar fá
að vinna sem lengst. Þeir telja sig
ekki hafa efni á því að fara á eftir-
laun!
Almannatryggingar áttu að vera fyrir alla
Eftir Björgvin
Guðmundsson » Í hinum ríkjum
Norðurlandanna
hlakka eldri borgarar til
þess að komast á eftir-
laun sem fyrst en hér
hafa eldri borgarar ekki
efni á að fara á eftir-
laun!
Björgvin
Guðmundsson
Höfundur er fv. borgarfulltrúi.
vennig@btnet.is
Móttaka að-
sendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lif-
andi umræðu í landinu og birtir
aðsendar greinar alla útgáfu-
daga.
Þeir sem vilja senda Morgun-
blaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi
blaðsins. Kerfið er auðvelt í
notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks
Morgunblaðsins og höfunda.
Morgunblaðið birtir ekki greinar
sem einnig eru sendar á aðra
miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir
Morgunblaðslógóinu efst í
hægra horni forsíðu mbl.is.
Þegar smellt er á lógóið birtist
felligluggi þar sem liðurinn
„Senda inn grein“ er valinn.