Fréttablaðið - 05.04.2019, Blaðsíða 13

Í DAG
Þórlindur
Kjartansson
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 13F Ö S T U D A G U R 5 . A P R Í L 2 0 1 9
Ríkisstjórnin kynnti yfirlýsingu sína til stuðnings lífskjarasamn-ingum aðila vinnumarkaðarins
nú í vikunni. Aðgerðirnar sem stjórn-
völd munu ráðast í byggjast í fyrsta
lagi á miklu samráði á milli stjórn-
valda og aðila vinnumarkaðarins
undanfarna mánuði og í öðru lagi á
umfangsmikilli greiningarvinnu sem
þetta samráð hefur leitt af sér.
Hluti af greiningarvinnunni hefur
fjallað um þróun lífskjara ólíkra
hópa undanfarin ár. Þar hefur komið
í ljós að til að mynda hafa tekjulægri
barnafjölskyldur og einstæðir for-
eldrar ekki notið kaupmáttaraukn-
ingar til jafns við aðra hópa. Þess
vegna leggur ríkisstjórnin sérstaka
áherslu á bætt kjör barnafjölskyldna.
Það gerum við með skattkerfisbreyt-
ingum og nýju lágtekjuþrepi sem
lækkar skattbyrði hinna tekjulægri
og hækkun barnabóta. Hvort tveggja
er mikið réttlætismál og lífskjarabót.
Fjölskylda með tvö börn mun
þannig hafa allt að 411 þúsund krón-
um meira úr að spila á ári vegna sam-
anlagðra breytinga sem ríkisstjórnin
gerir, þ.e. lækkun á tekjuskatti og
hækkun barnabóta. Hvort heldur sem
við köllum þetta þrettánda mánuð-
inn eða eitthvað annað er ljóst að
þessi upphæð mun skipta máli í dag-
legu lífi fólks.
Við lengjum líka fæðingarorlofið
upp í 12 mánuði sem er gríðarlega
mikilvægt skref. Áður höfðum við
hækkað hámarksgreiðslur í fæðing-
arorlofi úr 500 í 600 þúsund sem gerir
fleirum fært að fullnýta sér rétt sinn í
orlofinu. Lengingin er stórt skref í að
brúa bilið á milli fæðingarorlofs og
leikskóla en það er ekki síður mikil-
vægt að tryggja foreldrum og börnum
meiri tíma saman.
Fleiri aðgerðir ríkistjórnarinnar
munu skipta þennan hóp máli og
almenning allan, t.d. uppbygging
félagslegs húsnæðiskerfis en sam-
kvæmt greiningum getur húsnæðis-
kostnaður verið verulega íþyngjandi,
ekki síst fyrir tekjulægri hópa. Rétt-
arstaða leigjenda verður bætt og
auknum framlögum varið í upp-
byggingu almennra íbúða. Mark-
viss skref eru stigin til að draga úr
vægi verðtryggingar en um leið eru
tryggðar mótvægisaðgerðir þannig
að óverðtryggð lán verði valkostur
fyrir lægri tekjuhópa með heimild
til að nota lífeyrisiðgjald til að lækka
af borganir. Þá eru í dag kynntar
aðgerðir til að styðja við fyrstu kaup
á fasteignamarkaði.
Ég tel að aðgerðir stjórnvalda og
þeir samningar sem nú hafa náðst á
vinnumarkaði geti verið grundvöllur
víðtækrar sáttar og skapað forsendur
fyrir bæði félagslegan og efnahagsleg-
an stöðugleika til langs tíma. Af hálfu
stjórnvalda er um að ræða mikilvægar
samfélagslegar umbætur, hvort sem
um er að ræða réttlátara skattkerfi,
uppbyggingu á félagslegu húsnæðis-
kerfi eða lengingu fæðingarorlofs; allt
mun þetta styðja við aukna velsæld
alls almennings og aukinn jöfnuð.
Aukin velsæld á traustum grunni
Katrín
Jakobsdóttir
forsætis­
ráðherra
Birt með fyrirvara á verðbreytingum, innsláttarvillum og myndarugli
Kletthálsi 2 • 110 Reykjavík • 590 2160 • notadir.is
KIA
Sorento EX
Árgerð 2015, ekinn 47 þús. km,
dísil, 198 hö, sjálfskiptur,
fjórhjóladrifinn.
Verð
4.590.000 kr.
993532
Mercedes-Benz
GL 350 4 MATIC
Árgerð 2014, ekinn 98 þús. km,
dísil, 259 hö, sjálfskiptur,
fjórhjóladrifinn.
Verð
9.790.000 kr.
993548
KIA
Sportage EX
Árgerð 2017, ekinn 51 þús. km,
dísil, 136 hö, sjálfskiptur,
fjórhjóladrifinn.
Verð
4.050.000 kr.
993743
Mercedes-Benz
ML 350 4 MATIC
Árgerð 2013, ekinn 82 þús. km,
dísil, 259 hö, sjálfskiptur,
fjórhjóladrifinn.
Verð
5.990.000 kr.
292045
KIA
Sorento Premium
Árgerð 2017, ekinn 42 þús. km,
dísil, 200 hö, sjálfskiptur,
fjórhjóladrifinn.
Verð
6.490.000 kr.
341150
KIA
Sportage EX
Árgerð 2015, ekinn 73 þús. km,
dísil, 136 hö, sjálfskiptur,
fjórhjóladrifinn.
Verð
3.150.000 kr.
993748
KIA
Sportage EX
Árgerð 2013, ekinn 138 þús. km,
dísil, 136 hö, sjálfskiptur,
fjórhjóladrifinn.
Verð
2.190.000 kr.
993994
Mercedes-Benz
GLA 220 4 MATIC
Árgerð 2015, ekinn 45 þús. km,
dísil, 170 hö, sjálfskiptur,
fjórhjóladrifinn.
Verð
4.790.000 kr.
993719
Opið:
Fim-Fös 10-18
Laugardag 12-16
FERÐAPAKKINN INNIHELDUR
ÞVERBOGA FARANGURSBOX DRÁTTARBEISLI
Í gamla daga, löngu áður en nokkur lesandi Fréttablaðsins fæddist, var fólk byrjað að hafa áhyggjur af því
að ofgnótt upplýsinga gæti leitt til
þess að fólk missti smám saman vitið.
Hvínandi hamagangur á síðum dag-
blaðanna, þar sem öllu ægði saman,
gat ekki annað en grafið undan hug-
arró og sálarfriði. Auglýsingar um alls
konar óþurftardrasl gátu komið róti á
hugann, vakið upp fjarstæðukenndar
langanir og óuppfylltar þrár sem leitt
gætu til ásælni, öfundar og depurðar.
Fréttir af atburðum sem koma manns
eigin lífi ekkert við voru birtar í
blöðum til að halda fólki límdu við
blaðsíðurnar. Þetta gat fyllt fólk kvíða
og þunglyndi yfir örlögum allsendis
óskylds fólks. Í staðinn fyrir að hugsa
um sína eigin vinnu og skyldur gat fólk
tapað sér af áhyggjum yfir atburðum
víðsfjarri heimahögunum.
Mannskepnan er auðvitað ekki
hönnuð til þess að verða fyrir öllu
því áreiti sem að nútímamanninum
beinist. Þótt það hafi nú þegar alist
upp nokkrar kynslóðir manna sem
haft hafa aðgang að einhvers konar
fjölmiðlum þá hefur langstærstur
hluti þróunarsögu mannsins miðast
við að meðhöndla lítið magn mikil-
vægra upplýsinga frekar en óþrjót-
andi magn af þvælu, gagnslausum
staðreyndum, kaldhæðnum tístum
og fjarstæðukenndum fréttum.
Dagblaðalestur þykir í dag frekar
vera til marks um yfirvegaðan og
afslappaðan lífsstíl. Frá því fólk hafði
áhyggjur af dagblöðum hefur það
orðið sannfært um að hljóðvarp gengi
af siðmenningunni dauðri, þvínæst
sjónvarp og svo netið. Fólk hefur ein-
hvern veginn náð að höndla þessa
þróun hingað til og ýmsar grunn-
stoðir í samfélagi mannanna hafa
haldið gildi sínu.
Og kannski mun það sama eiga
við um samfélagsmiðlana, sem svo
margir hafa áhyggjur af. Mun það
þykja til marks um zeníska yfirvegun
eftir þrjátíu ár að hanga í rólegheitum
á Facebook í símanum, á meðan
stærsti hluti mannkyns gengur um
með útþanin sjáöldur af spennu yfir
beinstreymi upplýsinga í gegnum
100 exabæta gagnatengingu inn í
miðtaugakerfið sjálft án viðkomu í
heilanum?
Hver veit? Það er hins vegar óhætt
að slá því föstu að hin ofsafengna
breyting á neyslu fólks á upplýsingum
mun fyrr eða síðar gjörbreyta grunn-
stoðum í samfélaginu, ef hún er ekki
farin að gera það nú þegar.
Ýmis grundvallaratriði í menningu
samfélaga, þar á meðal trúarlíf og
helgisiðir, hafa það markmið að binda
saman fólk á góðum stundum, í hvers-
dagslífinu og þegar mikið bjátar á. En
þessar grundvallarstoðir hafa verið
hannaðar út frá hversdagsleika mjög
ólíkum þeim sem við búum við í dag.
Á fyrri öldum gat það verið guðsþjón-
ustan á sunnudegi sem var hápunktur
skemmtanalífsins; litbrigðamesta
veisluborð skilningarvitanna.
Nú fær fólk gríðarlegt magn sér-
sniðinna upplýsinga beint að sér í
gegnum samfélagsmiðla; einkum
Facebook. Sá miðill hefur því í raun
tekið við mörgum hlutverkum í lífi
fólks. Það er símstöð, pósthús, frétta-
veita, sálgæsla, áfallahjálp, skemmti-
staður, pólitískur fundarstaður—þar
er dagbókin þín og samskiptasagan
við alls konar fólk. Og sú saga geymist
jafnvel eftir að fólk fer yfir móðuna
miklu. Gögnin sitja eftir í risastórum
skemmum í Ameríku og á Írlandi;
suðandi viftur halda hörðum diskum
gagnaveranna köldum svo stafrænu
minnisvarðarnir um ástvini okkar
bráðni ekki niður og glatist að eilífu.
Þegar Facebook kom til sögunnar
fór samfélagsmiðillinn smám saman
að taka við ýmsum hlutverkum trúar-
bragðanna. Á Facebook var greint frá
trúlofunum, steggjaveislum, brúð-
kaupum þungunum, fæðingum,
skírnum, barnaafmælum, og útskrift-
um. Þannig voru helstu vörðurnar á
æviskeiðinu reistar á Facebook.
Í marga mannsaldra hafa börn
verið borin til skírnar í kirkju þannig
að söfnuðurinn frétti af nýju lífi—og
þannig hafa foreldrar fundið til stuðn-
ings og aðrir safnaðarmeðlimir upplif-
að að þetta nýja líf feli í sér merkingu,
ábyrgð og gleði fyrir alla kirkjugesti.
Núna er tilkynningin á Facebook að
sumu leyti stærri viðburður. Þar eru
mörg hundruð vottar gerðir að inn-
göngu nýs einstaklings, nafn hans
skráð í gagnaver Marks Zuckerberg og
hann beðinn að láta það aldrei villast
frá sér. Nýfætt barn má kallast slakt ef
það fær ekki nokkur hundruð „like“ í
vöggugjöf. Gleði og gaman.
Trúarbrögðin hafa auðvitað ekki
bara verið vettvangur gleði, heldur
hafa innan þeirra þróast ýmsar leiðir
til þess að hjálpa okkur til þess að
mæta áföllum og þeim óumflýjanlega
raunveruleika sem er dauðinn.
Allir menn deyja og f lestir eru
syrgðir sárt af örfáum, minnst með
söknuði af allnokkrum en líf flestra
heldur áfram. Fólk sýnir virðingu og
þakklæti með því að fylgja hinum
látnu til grafar; síðasta spölinn, og
þannig fá hinir sártsyrgjandi nánustu
aðstandendur að finna hlýjan stuðn-
ing allra þeirra sem fannst það þó
þess virði að taka hálfan dag í lífi sínu
frá til þess að taka þátt í kveðjuathöfn,
hlusta á minningarorðin og horfa í
kringum sig á öll andlit þeirra sem hin
látni hafði snert nægilega til þess að
þeir ákvæðu að koma frekar til þess
að kveðja hinn látna heldur en að
vera í vinnunni, fara á skíði eða gera
bara eitthvað annað. Þessi alvarlega
stund er hápunktur á sorgarferli, þar
sem margir fella tár—ekki bara þeir
nánustu, heldur líka þeir sem þekktu
lítið til hins látna; en það huggar allt
saman og hefur sefandi áhrif. Við
grátum yfir því að dauði annarra
minnir okkur á að við sjálf munum
deyja; og við grátum kannski ennþá
frekar yfir því að við munum þurfa
að horfa upp á enn fleiri deyja—fylgja
f leirum síðasta spölinn en halda
áfram einum manni færri.
Þessu er mjög erfitt að líkja eftir á
Facebook þar sem næst við hlið sorg-
legrar andlátsfréttar kunna að vera
furðufréttir um frægðarfólk, hat-
römm rifrildi um verðtrygginguna og
auglýsingar um amerískan skófatnað.
Kisturnar eru bornar út úr kirkjum,
en brosandi myndir af látnum ást-
vinum eru enn á netinu, það er meira
að segja hægt að senda þeim skila-
boð—látið fólk fær vinabeiðnir löngu
eftir að Facebook-síðunni hefur verið
breytt í minningarskrín, menn kváðu
jafnvel deyja frá hálfkveðnum status-
uppfærslum.
Þetta er meiriháttar breyting á
grundvallarþætti í samfélaginu og
hún boðar líklega sitthvað fleira sem
öllu erfiðara er að átta sig á. Hvernig
mun það fara með fólk þegar flestar
Facebook-fréttirnar eru ekki lengur
um gleðilega viðburði í lífi fólks
heldur fyllist fréttaveitan af tilkynn-
ingum um veikindi og andlát, minn-
ingarorðum um foreldra, vini, maka
og einstaka sinnum börn og barna-
börn? Hvernig líður fólki sem opnar
tölvuna sína eða símann að morgni
og sér slíkar fréttir hrannast inn og
les athugasemdirnar og fylgist með
hjartamerkingunum staflast upp á
sorgarfréttirnar? Duga þá þúsund
„like“ eins vel og örfá þétt faðmlög og
vinalegar raddir til þess að finna til
stuðnings á erfiðum stundum lífsins?
Í fámennu samfélagi eins og því
íslenska er kannski auðveldara að
standa vörð um mennskuna heldur
en víða annars staðar. Það er líka
harðvírað í menningarvitund okkar
allra að „maður er manns gaman“—
og það á við bæði í sorg og gleði.
Þróunin togar í hina áttina og það er
fyrirhöfn að toga á móti. Líklegast er
hún þess þó margfaldlega virði.
Býr Guð í gagnaverinu?
0
5
-0
4
-2
0
1
9
0
8
:2
6
F
B
0
5
6
s
_
P
0
5
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
2
B
F
-8
F
E
0
2
2
B
F
-8
E
A
4
2
2
B
F
-8
D
6
8
2
2
B
F
-8
C
2
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
5
6
s
_
4
_
4
_
2
0
1
9
C
M
Y
K