Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.04.2017, Blaðsíða 10

10http://www.ætt.is
Fréttabréf Ættfræðifélagsins í apríl 2017
aett@aett.is
vorið, en þegar honum lauk réði Gréta sig í vorvinnu
til Einars Helgasonar og Kristínar konu hans sem þá
ráku Gróðrarstöðina við Laufásveg 74 og vann hún þar
fram að slætti og kynntist þar ýmsu mætu fólki og var
Ragnar Ásgeirsson, síðar ráðunautur, einn af þeim.
Þegar leið að slætti fór hún austur og hjálpaði for-
eldrum sínum við heyskapinn og þeirri reglu hélt hún
áfram um áratugi, en foreldrar hennar létu af búskap
um 1920. Þá tóku systkini hennar, Halldór og Margrét
eldri, við búinu. Margrét lauk svo kennaranáminu eft-
ir tvö ár.
Það fylgdi Grétu alla tíð að vera mikil atorkukona
og þurfti hún oft á því að halda á lífsleiðinni. Einu
sinni er hún var komin austur í Hrosshaga í heyskap-
inn, var Halldór bróðir hennar mjög heilsutæpur. eins
og hann var iðulega. Töluvert hey var flatt, en orð-
ið þurrt á túninu, og aðkallandi að koma því í hlöðu.
Gréta gekk þá að heyskapnum með öðru fólki og var
ekki við annað komandi en að hún léti upp á öðrum
megin á hvern hest sem heim fór. Ekki sló hún af fyrr
en allt hey var komið í hlöðu og var þá komið kvöld
sem vænta mátti. En svo mikið hafði heyskapurinn
reynt á hana að hún lá í harðsperrum allan næsta dag.
Kenndi sund
Þessir tveir vetur í Kennaraskólanum urðu Margréti
æði giftudrjúgir og mótuðu mikið lífsviðhorf henn-
ar sem og margra annarra sem nutu leiðsagnar hins
ágæta skólamanns Magnúsar Helgasonar.
Ekki er mér kunnugt um hvar Gréta byrjaði sinn
kennaraferil en býst þó við að það hafi verið fljótlega
eftir að hún lauk prófi. Hitt vissi ég að hún kenndi úti
í Laugardal og þar var Karl Jónsson frá Efstadal, f.
1904, einn af nemendum hennar.
Um kennslu hennar hér í sveit er mér ekki kunnugt
að öðru leyti en því að hún var einhver fyrsti sund-
kennari hér. Gísli Bjarnason, f. 1915, sagði mér frá
því að hún hefði kennt honum, og fleirum, að synda
við það sem nú þættu að minnsta kosti heldur frum-
stæðar aðstæður. Þar sem engin sundlaug var til í
sveitinni var málinu bjargað með því að hlaða stíflu
í kringum afrennslið úr Reykholtshver. Þar voru svo
sett upp tjöld sem búningsklefar og við þessar að-
stæður lærðu börnin að synda.
Norður
Ekki hefur mér tekist að fregna hvenær Margrét réð
sig sem heimiliskennara norður í Húnavatnssýslu en
hún fór að Ósum á Vatnsnesi. Þá bjó þar Eggert Leví
hreppstjóri og sýslunefndarmaður með fjölskyldu
sinni. Var þá kominn mikill hugur í héraðsbúa að
koma upp sjúkraskýli og var Eggert einn ötulasti bar-
áttumaður fyrir því máli.
Eftir þennan fyrsta kennsluvetur á Ósum fer Gréta
í kaupavinnu fyrir norðan, en kemur síðan aftur að
Ósum og kennir þar næsta vetur. Þá er sjúkrahúsmál-
ið komið svo langt áleiðis að Margrét er ráðin til þess
að taka þessa stofnun að sér, þótt hún sé lærður kenn-
ari en ekki hjúkrunarkona.
Til að ráða bót á þessu varð það að ráði að hún fór
til Reykjavíkur og var þar eitt ár á Vífilsstöðum og
annað á Landakoti.
Eftir þetta tveggja ára nám fer hún norður aftur
1923, sem fullgild hjúkrunarkona, og má segja að
hún hafi ekki gert það endasleppt á staðnum því þar
starfaði hún samfellt milli 30 og 40 ár, oft við hinar
erfiðustu aðstæður. Heyrt hef ég að oft hafi Margét
starfað þarna ein, séð um hjúkrun, eldun, þvotta og
ræstingu. Hún mun hafa verið eina menntaða hjúkr-
unarkonan á sjúkraskýlinu fram yfir 1950. Skýlið var
ekki stórt í sniðum og starfsaðstaðan ekki upp á marga
fiska. Í ágripi af sögu sjúkrahússins á Hvamstanga
segir m.a:
Margrét hafði til umráða lítið herbergi, það var
hennar eina athvarf. Hún dvaldist heldur ekki oft
ein í herberginu, mörgum sinnum tók hún inn til sín
sjúklinga, sem ekki áttu neitt annað athvarf. Þá blund-
aði hún sjálf í stól, milli þess sem hún leit til sjúkling-
anna, en tíðum annaðist hún þá bæði daga og nætur.
Margrét Halldórsdóttir kom víða við á lífsleiðinni, fór
vel undirbúin út í lífið og lærði bæði af reynslunni, sam-
ferðafólkinu og í skólum. Öll hennar störf beindust að
því að hlúa að öðrum og hjálpa, hvort sem það voru for-
eldrarnir, börnin eða sjúklingarnir.
Munið maígönguna!