Morgunblaðið - Sunnudagur - 06.01.2019, Qupperneq 16

kaupandi okkar greiðir lágt verð en svo er það
auðvitað 25% endurgreiðslan sem munar ald-
eilis um. Í stærri myndum nær íslensk fjár-
mögnun varla 50% af kostnaði. Þá þarf að
sækja það sem á vantar annað.“
Hún segir þau einblína aðallega á íslenskar
sögur sem ættu samt sem áður erindi við um-
heiminn eða sögur sem ferðast.
„Eins og myndin um þorskastríðin, Vest-
mannaeyjagosið, Andlit norðursins um Ragnar
Axelsson ljósmyndara, myndin um íslensku
björgunarsveitirnar og svo The Show of
Shows, sem var reyndar óvenjuleg heimilda-
mynd, og loks Out of Thin Air sem auðvitað
fellur vel inn í norrænu glæpasagnabylgjuna.
Við veljum verkefni sem við teljum að við get-
um selt erlendis af því að fjármögnunin er svo
erfið hér á landi. Við erum því í raun í sam-
keppni við stóru fyrirtækin úti í heimi sem sér-
hæfa sig í heimildamyndagerð og við erum
bara að standa okkur ansi vel. Nú erum við í
Sagafilm að fara að framleiða fimmtu myndina
okkar fyrir BBC og það þykir nú harla góður
árangur í þessum bransa.“
Á útkallslista í fimm ár
Hvað stendur upp úr ef þú horfir yfir ferilinn?
Margrét hlær og hugsar sig um.
„Auðvitað þykir mér kannski ennþá vænst
um fyrstu myndina, Síðasta valsinn. Það var
svo mikið ævintýri og ég lærði svo mikið á því
ferli. Við seldum hana til BBC sem var auðvit-
að ótrúlegt fyrir svona byrjendur,“ segir hún.
„Svo var eftirminnilegt að gera mynd um ís-
lensku björgunarsveitirnar en við Magnús Við-
ar leikstjóri vorum á útkallslista hjá öllum ís-
lenskum björgunarsveitum landsins, nótt og
dag í fimm ár. Ég fékk öll útköll, 4-5 þúsund á
ári og þurfti að velja úr þeim hvað við mynd-
uðum. Við vorum með allt undir alltaf. Það
voru tökugræjur í skottinu á bílnum, tal-
stöðvar og aðrar græjur og við ræstum oft út
tökumenn um miðjar
nætur. Ég skil ekki
hvernig okkur datt í hug
að gera þetta!“ segir
Margrét og bætir við að
oft hafi aðstæður verið
bæði sorglegar og gríð-
arlega erfiðar.
„Björgunarsveitirnar
tóku okkur rosalega vel
og við reyndum að vinna
þetta af virðingu við alla
en þetta var svakalega stórt og mikið verkefni.
Ég var ofsalega fegin þegar þetta var búið og
ég var tekin af útkallslistunum.“
Pípti síminn þinn allar nætur í fimm ár?
„Á óveðursnóttum og í stórum útköllum eins
og eldgosum og jarðskjálftum, já. Ég man að í
fyrsta óveðurshvellinum komu 40-50 útköll.
Auðvitað víða af landinu. Fyrst gat ég ekki sof-
ið fyrir þessu en svo bara vandist það,“ segir
hún og skellihlær.
„Við fórum í yfir 300 útköll á þessu tímabili
svo það var úr vöndu að ráða,“ segir hún.
Ef hann skýtur sel
„Myndin um Raxa var líka alveg ógleymanleg.
Það var svo gaman í tökunum og svo merkilegt
að ferðast með Raxa um bæði Grænland og Ís-
land. Það elska hann allir en það gat verið erf-
itt að festa hann niður í tökur því hann var allt-
af út um allar trissur. Loksins þegar við vorum
komin til Grænlands, í tökurnar sem við vorum
svo spennt að fara í, fór Eyjafjallajökull að
gjósa. Hann var alveg friðlaus úti á ísnum að
fylgjast með gosinu og á endanum fórum við
bara heim,“ segir Margrét en á þeim tíma-
punkti voru þau stödd á afskekktum stað í
Grænlandi og yfir vofði að askan frá gosinu
gæti mögulega valdið því að þau yrðu teppt
þarna vikum saman.
Þá voru góð ráð dýr.
„Ég man að við stóðum þarna við ísröndina
og vorum að mynda grænlenska veiðimenn en
okkur vantaði skot af þeim að veiða sel. Þá
sagði ég við strákana: „ef hann skýtur sel, þá
er það farmiðinn heim“,“ segir Margrét.
„Til allrar hamingju var selur skotinn og
heimferðin ákveðin svo Raxi myndi ekki missa
af gosinu. Mér tókst að húkka far með lítilli
flugvél sem var á leiðinni frá Grænlandi til Ak-
ureyrar. Þessi vél hafði verið að kasta af sér
vistum á Grænlandsjökul og hún kippti okkur
með frá Scoresbysundi. Það voru akkúrat sex
sæti og við vorum sex og svo vorum við með
400 kíló af búnaði. Sem betur fer var vélin að
fara tóm til baka. Þetta var rétt eftir hrunið og
þeir voru eitthvað smeykir um að þetta kvik-
myndafyrirtæki ætti ekki fyrir þessu en ég
man að ég staðgreiddi flugið með verðmætum
dönskum krónum sem ég átti í umslagi,“ segir
hún og hlær.
Ein á meðal ísbjarna
Það er af mörgu af taka þegar Margrét er beð-
in um að rifja upp eftirminnileg augnablik úr
starfinu.
„Ég tók viðtal við gamla konu í Kanada sem
var gift togarasjómanni og hún sagði við mig:
„Mér fannst ég aldrei hafa átt merkilegt líf
fyrr en þú komst.“ Þetta þótti mér vænt um og
snerti mig. Það sýnir líka að það eiga allir
merkilegt líf og það eiga allir sögur. Það var
líka svo fallegt að hún náði að fara yfir allt sitt
líf með eiginmanni sínum en hann dó áður en
við náðum að klára myndina,“ segir hún.
Aðspurð hvort hún hafi lent í hættum í þess-
um ferðum sínum hlær Margrét og viður-
kennir að hafa svo sem lent í ofsaveðri úti á sjó
en segist ekki hafa orðið hrædd.
„Ég hugsa stundum hlutina ekkert til enda.
Það er þægilegast; ég er ekki að hugsa um það
sem gæti farið úrskeiðis,“ segir hún.
Í hugann kemur eitt atvik frá tökum á
Grænlandi þar sem fór aðeins um hana.
„Ég var eitt sinn skilin eftir úti á ísnum á
Grænlandi á bak við einhvern borgarísjaka
þegar ég var að gera myndina um Raxa. Töku-
liðið var marga kílómetra frá mér en ég stóð
þarna með talstöð af því að leikstjórinn þurfti
að hrópa til mín hvenær ég mætti senda veiði-
mennina af stað til þess að ná fallegu skoti af
ísbreiðunni og þeim á sleðunum. Þá hugsaði ég
með mér þar sem ég stóð dúðuð og gat varla
hreyft mig fyrir fatnaði,
í 25°C frosti, að þetta
yrði góð saga en erfið
fyrir dóttur mína þegar
leikstjórinn hringdi í
hana og segði að ísbjörn
hefði étið móður hennar.
Ég reyndi að bægja
þessari hugsun frá mér
en það fór nú um mig
enda var ég ekki með
nein vopn og menn langt
í burtu og þetta var ísbjarnasvæði. Svo kunni
ég varla á talstöðina og átti í vandræðum með
að kalla,“ segir hún og brosir.
„Þetta er allt alls konar ævintýri, það er það
skemmtilega við þetta starf. Þetta er meiri lífs-
stíll en vinna því maður er alltaf í þessu upp á
líf og dauða og alltaf að reyna að gera betur en
síðast. Fólk gerir sér kannski ekki grein fyrir
því hvað liggur mikil vinna á bak við eina heim-
ildamynd. En það er gaman að fylgja þeim eft-
ir og sjá þær eignast sitt eigið líf á erlendum
markaði. Við Benedikt Erlingsson fórum ansi
víða með myndina okkar The Show of Shows,
um sirkuslistamenn en hún var unnin upp úr
gömlu myndefni, með tónlist eftir Georg og
Orra úr Sigur Rós, Hilmar Örn Hilmarsson
allsherjargoða, sem ég hef unnið mikið með og
Kjartan Holm. Benni er auðvitað svo mikill
listamaður og skemmtilegri ferðafélaga finnur
maður vart í svona verkefni. Þetta líf framleið-
andans og þessi vinna er skipulagt kaos en sem
betur fer á ég góða að sem passa barnið þegar
ég er á flandri,“ segir Margrét.
Þá trilluðu tárin
Mynd Sagafilm og Mosaic Films, Out of Thin
Air, fjallar um Guðmundar- og Geirfinnsmálið
og hefur sú mynd farið víða og vakið mikla at-
hygli.
„Ég hafði auðvitað eins og aðrir fylgst með
þessum málum í gegnum tíðina og þegar rætt
var um að fá málin endurupptekin hugsaði ég
strax með mér að það yrði hreinlega að gera
mynd um það. En um leið hugsaði ég, guð minn
almáttugur, ég er ekki viss um að ég treysti
mér í þetta. Ég var með ansi mikið á mínu
borði en þá kom breskt framleiðslufyrirtæki til
mín sem var að leita að meðframleiðanda hér á
Íslandi og vildu þeir gera mynd um þessi mál
fyrir alþjóðamarkað. Mér leist vel á þá og
ákvað að slá til. Þetta var bæði átakanlegt og
merkilegt að fara í gegnum það,“ segir hún.
„Og svo núna að horfa á málin fara aftur fyr-
ir hæstarétt. Þeir voru sýknaðir sakborning-
arnir, karlmennirnir fimm. Ég fylgdist með
þessu alveg til enda, þó að myndin væri farin í
umferð, og var stödd í New York í upptökum
þegar dómur var kveðinn upp. Tárin trilluðu
bara niður þegar ég heyrði niðurstöðuna. Þó að
þetta sé enginn fullnaðarsigur þá var bara svo
gasalegt hvernig var búið að koma fram við
þetta fólk. Og allar þeirra fjölskyldur sem voru
líka búnar að þjást,“ segir hún.
„Það var auðvitað löngu ljóst að það var víða
pottur brotinn,“ segir Margrét og segir sér
hafa þótt undarleg tregðan í stjórnvöldum til
að taka málið aftur upp sem og að taka ekki
upp mál Erlu Bolladóttur.
„En það er margt svona hér á landi og það
var eins og það væri búið að ákveða að þessu
máli yrði ekki haggað,“ segir Margrét.
Hringfarinn og vídeólist
Mörg verkefni liggja á teikniborðinu hjá Mar-
gréti þessa dagana eða eru nýfarin í loftið en
það er alltaf nóg að gera. Haustið var upp-
skerutíð; sýnd var myndin Í kjölfar feðranna,
tíu þættir um Fullveldisöldina og Hringfarinn
svo eitthvað sé nefnt.
„Það er ein mynd í bígerð sem erlendu
stöðvarnar eru að bítast um og Íslendingar
bara ranghvolfa í sér augunum yfir. Það er
mynd sem ber vinnutitilinn Baráttan um Ís-
land og fjallar um hvernig undið var ofan af
hruninu. BBC og fjölmargar aðrar sjónvarps-
töðvar hafa þegar komið um borð. Ég er í und-
irbúningi fyrir þessa mynd en þetta er mjög
flókið, og ég er ekki sérfræðingur í fjármálum,
en ég vel gott fólk með mér. Útkoma allra
verka byggist á samstarfi góðra vinnufélaga.
Ég er að ráða erlendan leikstjóra í verkið, sem
mér finnst mjög mikilvægt, eins og við Out of
Thin Air, því hann horfir á þetta utan frá,“ seg-
ir hún.
„Svo eru það verkefni eins og Öldin hennar
sem ég vann með Hrafnhildi Gunnarsdóttur,
52 örþættir í tengslum við 100 ára kosninga-
réttarafmæli kvenna og svo aftur örþættirnir
Fullveldisöldin sem nú á að vinna upp í stærra
form fyrir alþjóðamarkað.“
Eitt af ótal mörgum verkefnum ársins var
myndin Hringfarinn; þriggja þátta sería um
Kristján Gíslason sem keyrði hringinn um
heiminn á mótorhjóli. Margrét segir að við-
brögðin við þáttunum hafi komið sér ánægju-
lega á óvart.
„Kristján fór í heimsreisu og kom til okkar
með efnið. Ég hugsaði með mér að ég ætti erf-
itt með að fjármagna þetta en Ragnar Agnars-
son leikstjóri taldi mig á að gera þetta með sér.
Þetta var áhugaverð ferðasaga, sögð á mjög
einlægan hátt, en dramatískur strúktúr var
„Hann stóð fyllilega undir vænt-
ingum. Hann var bara miklu betri en
ég átti von á. Ég reyndi að nálgast
þetta eins og hvert annað viðtal
enda eru allir merkilegir, hvort sem
það eru togarasjómenn frá Hull eða
Mick Jagger,“ segir Margrét en hún
tók viðtal við Jagger í desember.
Margrét hefur margoft ferðast
til Grænlands vegna vinnu sinn-
ar. Hér bregður hún á leik fyrir
ljósmyndarann Raxa og leiðir
grænlenskan veiðimann. ’ Þá hugsaði ég með mérþar sem ég stóð dúðuð oggat varla hreyft mig fyrirfatnaði, í 25°C frosti, að þetta
yrði góð saga en erfið fyrir
dóttur mína þegar leikstjórinn
hringdi í hana og segði að ís-
björn hefði étið móður hennar.
Morgunblaðið/RAX
VIÐTAL
16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6.1. 2019