Morgunblaðið - Sunnudagur - 13.01.2019, Blaðsíða 31

verða engir nýir fjármunir til hjá ríkinu. Fyrirtækin í
landinu og starfsmenn þeirra eru eina uppsprettan.
Ríkisvaldið gæti helst haft jákvæðan atbeina slakaði
það á sinni kló, og drægi úr skattheimtu og óþörfum
eftirlitsiðnaði. Þá yrði meira til skipta fyrir vinnu-
markaðinn. Þykir einhverjum líklegt að sú stemning
sé við ríkisstjórnarborðið núna?
Rétt úr kút
Það kom á óvart að Donald Trump skyldi ná um-
fangsmiklum skattalagabreytingum fram fyrstu tvö
ár sín í embætti, eins og hann hafði lofað. Og þá þarf
að undirstrika að þær breytingar voru gerðar í þágu
almennings en ekki ríkiskassans. Þannig skaust
Trump upp að hlið þeirra Ronalds Reagans og Johns
Kennedys á þessu sviði.
Aðgerða forsetans ásamt dugnaði hans við að grisja
reglugerðarskóginn (sem hér þykknar með degi
hverjum) sér stað um Bandaríkin þver og endilöng
og hafa orðið til þess að forsetinn hefur nú þorra
repúblikana á bak við sig.
Atvinnustigið hefur ekki verið öflugra um langt
skeið. Atvinnuleysið er með því minnsta sem þekkist.
Kaupmáttur lægstu launa hefur hækkað verulega
þar sem fyrirtækin verða að borga meira til þess að
fá fólk í vinnu. Það vekur athygli að atvinnutækifær-
um blökkumanna hefur fjölgað meir en í áratugi áð-
ur, sem og annarra minnihlutahópa. Verð hlutabréfa
hefur tekið stökk frá því að Trump kom til valda en
seinustu mánuði hafa þó sveiflurnar verið miklar.
Forsetinn gefur til kynna að bjartsýni hafi aukist
um að risaveldin tvö, Kína og Bandaríkin, muni á
næstunni ná samningum í viðskiptastríðinu sem
Trump stofnaði til í þeim yfirlýsta tilgangi að auka
gagnsæi og til að knýja Kína til að sýna eðlilega
sanngirni í viðskiptum þjóðanna.
Hagvöxturinn í Bandaríkjunum er miklu öflugri en
í ESB, sem hefur ekki náð sér fyllilega á strik eftir
bankaáfallið og eilífðarátök innan sambandsins.
Sautjánárastríð og önnur
Trump hefur tilkynnt að hann ætli sér að kalla herlið
sitt heim frá Sýrlandi þar sem viðfangsefninu þar sé
lokið. Sama eigi við um Afganistan eftir 17 ára stríð
þar. Það dóu 3000 manneskjur við árásir á tvíbura-
turnana (og tvær tengdar árásir). Það var öllum ljóst
að Bandaríkin og Bush forsti þeirra kæmist ekki upp
með neitt annað en hörð viðbrögð eftir hina óvæntu
árás á meginland Bandaríkjanna. Osama bin Laden
stjórnaði árásunum frá Afganistan. Nú hafa 2400
Bandaríkjamenn misst lífið í aðgerðum þar og um 20
þúsund hafa særst. Halda má því fram að innrásin
hafi heppnast að því leyti til að talíbönum var bolað
frá völdum og stjórn andstæð þeim hefur verið við
völd í Kabúl síðan. En það er aðeins hálf sagan. Við-
ræðurnar sem leiða eiga til þess að bandarískt herlið
geti farið frá Afganistan eru við talíbana. Þeir munu
því ná völdum í landinu að þeim viðræðum loknum.
Stórríkið Pakistan er í orði kveðnu bandamaður
Bandaríkjanna og Breta. En því er illa treyst. Osama
bin Laden átti skjól þar og það er óhugsandi að það
hafi staðið svo lengi án þess að leyniþjónusta lands-
ins og æðstu ráðamenn þess hafi vitað um það.
Bandarísku þjóðinni er orðið ljóst að með Pakistan
sem svo óvissan bandamann standa engar vonir til
þess að endanlegum markmiðum verði náð í Afgan-
istan.
Í þessu sambandi má horfa til Víetnams, en stríðið
um suðurhluta þess var það fyrsta sem Bandaríkin
töpuðu.
Nú eru tengsl ríkjanna tveggja ótrúlega góð og
ekki frítt við að valdamenn í Hanoi líti til Bandaríkj-
anna um stuðning vegna hins fyrirferðarmikla ná-
granna síns Kína. Árásin á Írak Saddams Husseins
heppnaðist vel sem hernaðaraðgerð, enda var beitt
ofurefli liðs. En einmitt m.a. vegna þess ofureflis og
eyðileggingar allra helstu innviða landsins töpuðu
Bandaríkin og Bretar eftirleiknum. Sigurvegurunum
var ekki fagnað sem hetjum eins og þeir væntu.
Vegna hinnar miklu eyðileggingar snarversnaði hag-
ur alls almennings, þótt hinn hataði harðstjóri væri
úr sögunni.
Súnnítum var sópað út úr her og stjórnkerfi sem
þýddi að Íran, erkióvinur Bandaríkjanna, hefur náð
miklum áhrifum í Bagdad. Yfir 4000 Bandaríkja-
menn hafa fallið í Írak og fleiri en 30 þúsund hafa
særst.
Völt vinsemd
Þegar Trump forseti sótti sveitir sínar í Írak óvænt
heim um jólin tókst ekki að koma á fundi hans og
leiðtoga Íraks. Þeir vildu ekki ganga á fund forset-
ans í bandarískri herstöð og óljóst var talið að hægt
yrði með svo stuttum fyrirvara að tryggja öryggi for-
setans í Bagdad. Þau úrslit sýna hversu brothætt
ástandið og „bandalag“ ríkjanna er.
Forsetinn segist hafa verið á móti innrásinni í Írak
frá upphafi. Það er ekki talið fyllilega nákvæmt, enda
var ákvörðunin vinsæl vestra þegar hún var tekin.
En hitt er annað mál að sannindamerki eru um að
hann hafi verið farinn að tala neikvætt um árásina á
Írak á árinu 2004, ári eftir innrásina. Þá voru brota-
lamir eftirleiksins teknar að koma fram, eins og fyrr
var nefnt.
Óbrigðult lögmál
Þótt stundum fylgi skens slíkum orðum þá er ekkert
að því að vera vitur eftir á.
Það myndu margir standast þau próf sem þeir
þreyttu eftir að hafa séð bæði spurningarnar og
svörin.
En það þýðir þó ekki að þá yrði gefið 10 fyrir svör-
in.
En hér heima munum við orð skáldsins á sextugs-
afmælinu:
„Það var ekki fyrr en eftir hrunið sem allir sáu það
fyrir.“
Morgunblaðið/Kristinn Magnúss
13.1. 2019 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31