Morgunblaðið - 30.01.2019, Page 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 2019
Hólshraun 3, 220 Hafnarjörður · Símar 555 1810, 565 1810 · veislulist@veislulist.is · www.veislulist.is
ÚTANSK
ÞORRAMATUR
www.veislulist.is
BLÓTUM ÞORRANN
EINS OG SÖNNUM
ÍSLENDINGUM SÆMIR
Allt um þorramatinn, verð og veislur á
heimasíðu okkar veislulist.is
VIÐTAL
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
Hallgrímur Helgason, Sigrún Eld-
járn, Hörður Kristinsson, Jón Bald-
ur Hlíðberg og Þóra Ellen Þórhalls-
dóttir hlutu í gærkvöldi Íslensku
bókmenntaverðlaunin 2018 er þau
voru afhent við hátíðlega athöfn á
Bessastöðum í 30. sinn, en það var
forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannes-
son, sem afhenti verðlaunin.
Hallgrímur Helgason hlaut verð-
launin í flokki fagurbókmennta fyrir
skáldsöguna Sextíu kíló af sólskini,
Sigrún Eldjárn í flokki barna- og
ungmennabóka fyrir skáldsöguna
Silfurlykillinn og Hörður Kristins-
son, Jón Baldur Hlíðberg og Þóra
Ellen Þórhallsdóttir í flokki fræði-
bóka og rita almenns efnis fyrir
bókina Flóra Íslands. Blómplöntur
og byrkningar. Verðlaunaféð nemur
einni milljón króna fyrir hvert vinn-
ingsverk. Fjögurra manna lokadóm-
nefnd valdi vinningsverkin úr hópi
fimmtán bóka sem tilnefndar voru 1.
desember, en fimm bækur voru til-
nefndar í hverjum flokki. Lokadóm-
nefnd skipuðu að þessu sinni Stein-
grímur Þórðarson, Anna Þorbjörg
Ingólfsdóttir, Þórunn Sigurðar-
dóttir og Gísli Sigurðsson, sem jafn-
framt var formaður nefndarinnar.
Nota alla tónana í hörpu minni
„Það er alltaf gaman að fá viður-
kenningar. Og kannski sérstaklega
fyrir þessa bók sem mér finnst nú
með því betra sem ég hef gert,“ seg-
ir Hallgrímur Helgason, höfundur
skáldsögunnar Sextíu kíló af sól-
skini. Hann hefur fjórum sinnum
áður verið tilnefndur til verð-
launanna, árið 2015 fyrir Sjóveikur í
München; 2011 fyrir Konan við
1000°; 2005 fyrir Rokland og 2001
fyrir Höfundur Íslands sem sigraði
það árið.
„Maður er að verða sextugur og
kannski hefur manni farið eitthvað
fram á öllum þessum árum,“ segir
Hallgrímur og tekur fram að í sín-
um huga standi kannski Höfundur
Íslands og Sextíu kíló af sólskini
upp úr á sínum rithöfundarferli.
„Höfundur Íslands var reyndar
metnaðarfyllri og flóknari bók, en í
Sextíu kílóum af sólskini finnst mér
koma saman margir tónar sem ég
hef verið að nota í gegnum tíðina.
Hún býr yfir groddalegri kómedíu
eins og í Þetta er allt að koma, það
er þjóðaranalýsa og krítík eins og í
Roklandi, það er klassískur sveita-
stíll eins og í Höfundi Íslands og
jafnvel fantasía eins og í Herra Al-
heimi. Þannig má segja að ég noti
alla tónana í hörpu minni í þessari
nýjustu bók. Svo er ég líka með
þriðju persónu frásögn sem ég hef
sjaldnast verið með og þá skapast
meira pláss fyrir persónusköpun
auk þess sem ég get farið yfir víðara
svið,“ segir Hallgrímur og lýsir
notkun sinni á tungumálinu sem
„skringi-elementi“ í stílnum. „Þetta
er tilhneiging til að vera öðruvísi og
segja hlutina ekki eins og þeir hafa
verið sagðir áður heldur finna upp
nýjar líkingar og snúa upp á orðin
og tungumálið til að fá lesendur til
að sjá hlutina í nýju ljósi.“
Spurður hvort hann telji að verð-
launin muni gagnast bókinni er-
lendis segist Hallgrímur vona það.
„Reglan hefur eiginlega verið á þá
leið hjá mér að bókum sem njóta
velgengni hérlendis hefur ekki
vegnað eins vel erlendis og öfugt,“
segir Hallgrímur og nefnir Höfund
Íslands sem dæmi um bók sem rok-
seldist hérlendis en komst ekki á
flug erlendis og 10 ráð til að hætta
að drepa fólk og byrja að vaska upp
sem dæmi um bók sem naut meiri
vinsælda erlendis en hér á landi.
„Ég er að vona nýja bókin brjóti
þessa reglu,“ segir Hallgrímur og
bendir á að forlög eigi oft erfitt með
að skilgreina höfunda sem skrifi
fjölbreyttar bækur. „Ég er svolítið
úti um allt á tegundaskalanum.“
Framhald á teikniborðinu
Að sögn Hallgríms er Sextíu kíló
af sólskini fyrst og fremst bók fyrir
landann. „Mig langaði nú fyrst og
fremst til að skrifa bók um og fyrir
Íslendinga. Ég vildi fara djúpt í
þjóðareðlið, vita hvaðan við komum
og af hverju við erum eins og við er-
um.“ Inntur eftir því hvort hann sé
farinn að leggja drög að næstu bók
svarar Hallgrímur því játandi. „Sem
stendur er ég að klára að þýða Tar-
tuffe eða Loddarann eftir Molière
fyrir Þjóðleikhúsið. Það er búið að
vera svakalegt verk, enda allt rímað
og stuðlað. Þetta er eins og að yrkja
hálfan Gunnarshólma á dag og því
ekkert áhlaupaverk. Síðan ætla ég
að fara að mála aðeins, stefni á sýn-
ingu í Tveimur hröfnum í vor. Ætli
ég taki svo ekki sumarið í að melta
næstu skref og skoða hvort ég skrifi
framhald af þessari bók,“ segir
Hallgrímur og bendir á að söguhetj-
an Gestur Eilífsson sé ekki nema 15
ára þegar bókinni ljúki og síldin að-
eins nýkomin til landsins.
„Upphaflega var planið að skrifa
um síldartímann á Siglufirði, en síð-
an uppgötvaði ég hákarlatímann og
var komin með 300 síður án þess að
síldin væri komin,“ segir Hall-
grímur og bendir á að undir lok bók-
ar sé síldin aðeins búin að vera í eitt
sumar á Segulfirði, sögusviði bókar-
innar. „Tíminn þegar Norðmenn
voru hér við síldveiðar var mjög
ævintýralegur tími. Oft voru þús-
undir manna í landlegum en aðeins
einn lögregluþjónn í bænum. Þarna
ríkti því villtavestursástand. Ætli ég
reyni ekki að fara eitthvað inn í
þennan tíma í næstu bók, fram yfir
fyrra stríð kannski og fylgja Gesti
inn í fullorðinsaldurinn,“ segir Hall-
grímur og tekur fram að hann reikni
með að líða muni tvö til þrjú ár áður
en framhaldið kemur út.
„Sögulegar skáldsögur kalla auð-
vitað á meiri heimildavinnu en
skáldsögur úr samtímanum. Hlut-
verk rithöfundarins er að skrifa um
staðreyndir eins og væru þær skáld-
skapur, svo fólk hafi gaman af að
lesa um þær, en skrifa skáldskap
eins og væri hann staðreynd, svo
fólk trúi á frásögnina,“ segir Hall-
grímur og tekur fram að hann hafi
við vinnslu allra bóka sinna lagt leið
sína á sögustaði. „Eina undan-
tekningin er að ég fór ekki til Arg-
entínu þegar ég skrifaði Konan við
1000° sem gerðist úti um víðan völl.
Þá notaðist ég við Google Earth og
held að það hafi sloppið fyrir horn.
Þegar ég skrifaði Hellu keyrði ég
austur og var þar í þrjá tíma. Fyrir
nýjustu bókina bjó ég hins vegar
heilan mánuð á Siglufirði til þess að
finna fyrir staðnum,“ segir Hall-
grímur.
Fjármagnar afmælisveisluna
Spurður hvort hann hafi gaman af
grúski svarar Hallgrímur því ját-
andi. „Þegar þú færð bók upp í
hendurnar sem þú veist að þú getur
gert þér mat úr þá lestu hana af
meiri æsingi. Þú lest hana eins og
gráðugur matmaður,“ segir Hall-
grímur og tekur fram að höfundar
þurfi þó að kunna sér hóf í rann-
sóknarvinnunni. „Ef þú ert að fara í
hástökk máttu ekki taka þriggja
kílómetra tilhlaup því þá ertu bara
þreyttur þegar þú kemur að stöng-
inni.“
Spurður hvort hann sé búinn að
eyrnamerkja verðlaunaféð ein-
hverju tilteknu svarar Hallgrímur
því játandi. „Þetta fer í sextugs-
afmælið,“ segir Hallgrímur sem á
stórafmæli um miðjan næsta mán-
uð. „Í bjartsýni minni var ég byrj-
aður að skipuleggja stóra afmælis-
veislu þótt ég hefði í raun ekki efni á
því, en nú hef ég það,“ segir Hall-
grímur.
Stækkar um nokkra sentimetra
„Það er æðislega skemmtilegt að
hljóta þessi verðlaun. Maður stækk-
ar um nokkra sentimetra,“ segir
Sigrún Eldjárn, höfundur skáldsög-
unnar Silfurlykillinn. Hún hefur
Stolt, ánægð og þakklát
 Hallgrímur Helgason, Sigrún Eldjárn, Hörður Kristinsson, Jón Baldur Hlíðberg og Þóra Ellen
Þórhallsdóttir hlutu Íslensku bókmenntaverðlaunin 2018  Hallgrímur hlaut sömu verðlaun 2001
Morgunblaðið/Eggert
Verðlaunaafhending á Bessastöðum Forsetahjónin Eliza Reid og Guðni Th. Jóhannesson ásamt verðlaunahöfum Íslensku bókmenntaverðlaunanna að
þessu sinni, en þeir voru: Hallgrímur Helgason, Sigrún Eldjárn, Hörður Kristinsson, Jón Baldur Hlíðberg og Þóra Ellen Þórhallsdóttir.