Morgunblaðið - 20.03.2019, Qupperneq 33

MENNING 33
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. MARS 2019
Matthildur er sérkenni-legt barn og sérkenni-leg hetja, eins og húnbirtist í söngleikja-
aðlögun Dennis Kelly og Tim Minch-
in á klassískri sögu Roalds Dahl.
Fyrir utan hefðbundna, við gætum
jafnvel kalla þá „línulega“, eiginleika
á borð við hugrekki, réttsýni og hug-
myndaauðgi er hennar aðaleinkenni
lestrar- og fróðleiksfýsn, knúin
áfram af ofurgreind. Og svo, þegar
mikið liggur við, getur hún hreyft
hluti með hugarorkunni. Hún er
samt frekar aðgerðalítil lengst af,
fyrir utan smá skammarstrik, og
lætur flest af sínum ömurlegu, eigin-
lega hættulegu, aðstæðum yfir sig
ganga. Sem er kannski raunsæis-
grunnurinn að ævintýralegum ólík-
indunum: aðstæðurnar sem hún elst
upp við eru það eina sem hún þekkir
utan bókanna sem hún gleypir í sig.
Pakkið í fjölskyldunni er heimurinn
eins og hann hlýtur að vera. Þangað
til hún hittir Fríðu Hugljúfu. Fyrsta
faðmlag þeirra er einn af hápunkt-
um sýningarinnar, og sker sig úr í
þessari orkuríku stuðsprengju.
Það er reyndar eitt af því sem ger-
ir þessa þriggja tíma setu í stóra sal
Borgarleikhússins jafn áhrifaríka og
raun ber vitni hvað vel tekst að varð-
veita mennsku og trúverðugleika
persónanna þrátt fyrir að bæði per-
sónusköpun og hegðunar- og hreyf-
ingamynstur sé stílfært og einfaldað
að ystu mörkum. Allur þessi stóri
leikhópur, ungir sem aldnir, og
Bergur Þór Ingólfsson auðvitað líka,
eiga hrós skilið fyrir þetta.
Það er ekki alveg sjálfsagt að
koma þessum mannlega tón í gegn
um þetta mikla „sjó“, þennan iðandi
og óstöðvandi flaum af tónlist og
orðum, hreyfingu fólks og sviðs, þar
sem dýpt og þróun persóna er aftar-
lega á forgangslista höfundanna.
Annað sem þeir hafa ekki hugað
nægilega að er framvinda sögunnar.
Það er nánast engin spenna byggð
inn í atburðarásina. Við vitum frá
fyrstu stund að pabbi Matthildar
ætlar sér að gabba grunsamlega vel
klædda og moldríka Rússa í bíla-
viðskiptum, en síðan gerist ekkert í
því fyrr en í blálokin þegar sú saga
fær fullkomlega fyrirsjáanlegar
lyktir. Fyrsta sena með samskiptum
hinnar hroðalegu skólastýru við
börnin gæti eins verið sú síðasta
hvað varðar ofsa, grimmd og órétt-
læti. Engin þróun, engin spenna. Og
það er síðan eitthvað sérstaklega
ófullnægjandi við hvernig og hvenær
sagan sem endanlega hrindir upp-
gjöri við Karítas Mínherfu af stað er
kynnt fyrir okkur. Síðan leysist allt
hratt og vel og óþarflega auðveld-
lega.
Það er líka dálítið ójafnvægi í tón-
listinni. Fram að hléi er Minchin í
ómstríðu og nokkuð ólagrænu skapi,
lögin heldur einsleit, dramatískt
áhrifarík frekar en áheyrileg.
Eyrnaormarnir koma síðan í röðum
eftir hlé. Matthildur er skemmtilegt
tónlistarverk, meira krefjandi en
flestir nútímasöngleikir, en tónlistin
skapar bæði stemminguna og ber oft
líka uppi framvinduna, eins og vera
ber. Gísli Rúnar Jónsson er hár-
réttur maður til að skila orðakæf-
unni, sem Minchin hefur svo gaman
af að hræra saman, á skrautlegri og
stundum ánægjulega óvæntri
íslensku. Tónlistarflutningurinn var
fágaður og öruggur undir stjórn
Agnars Más Magnússonar þó ekki
kæmist hvert einasta orð alla leið í
gegnum hamaganginn.
En þó verkið sé sérkennilegt í lag-
inu og dramatískt ófullnægjandi er
skemmtigildið ómælt og tíminn líður
hratt þrátt fyrir allt.
Margt kemur þar til. Það er ekki
úr vegi að byrja á að tala um hreint
stórkostlega leikmynd Ilmar Stef-
ánsdóttur og þá meðferð sem hún
fær í lýsingu Þórðar Orra Péturs-
sonar. Möguleikarnir virðast enda-
lausir, óregluleg formin og urmull
smáatriða tryggja að það er alltaf
eitthvað óvænt handan við næsta
snúning hringsviðsins. Næstan má
t.d. nefna Lee Proud og hans kröft-
ugu og hugmyndaríku kóreógrafíu.
Það er sérstaklega auðvelt að verða
agndofa yfir frammistöðu barna-
hópsins í dansatriðum sínum. Þá eru
búningar Maríu Th. Ólafsdóttur vel
unnið verk sem smellhittir heim
verksins. Eini veiki punkturinn í
umgjörðinni þóttu mér töfrarnir
sem Matthildur leysir úr læðingi á
ögurstundu, of smáir í sniðum og
týndust dálítið í sjónarspili umhverf-
isins.
Ísabel Dís Sheehan fór með titil-
hlutverkið á frumsýningunni og var
framúrskarandi sannfærandi í leik,
dansi og söng, ekki síst í stórum og
krefjandi söngnúmerum sínum. Fyr-
ir utan tæknikröfur hlutverksins,
sem hún leysti afbragðsvel, er þetta
þrælsnúið verkefni, sérstaklega
vegna þess hve aðgerðalítil Matt-
hildur er lengst af, en Ísabel nær að
fanga athygli okkar og halda henni
ævinlega þegar það átti við. Fjöl-
skylda Matthildar er einnig vel skip-
uð. Það gustar af Birni Stefánssyni í
hlutverki hins glórulausa pabba,
Sölvi Viggósson Dýrfjörð var
dásamlegur gleðigjafi þrátt fyrir al-
gert aðgerðaleysi. Senuþjófurinn í
fjölskyldunni er samt mamman yfir-
gengilega og Vala Kristín Eiríks-
dóttir fór á miklum og morðfyndnum
kostum, ekki síst í glæstu dansatriði
með Þorleifi Einarssyni.
Börnin voru hvert öðru betra og
tókst öllum að skapa skýrar persón-
ur sem skáru sig úr samstilltum
hópnum. Það er óhjákvæmilegt að
nefna sérstaklega Erlen Ísabellu
Einarsdóttur (Mína) sem sýndi í
upphafi seinni hálfleiks framúrskar-
andi vald yfir kómískum tímasetn-
ingum, og Baldur Björn Arnarsson
(Lars) sem fór hetjulega með köku-
átsatriðið mikla.
Karítas Mínherfa er vitaskuld
stóra glansrullan. Gervi Björgvins
Franz Gíslasonar í hlutverkinu er
stórglæsilegt, gott ef kryppan kall-
ast ekki á yfir annað yfirgengilegt
illmenni sem stjáklar Stóra svið
Borgarleikhússins þessa dagana.
Söngur, dans og skýrleiki einkenna
Karítas hans, en ég hefði ekki verið
mótfallinn því að finna Björgvin
njóta sín aðeins meira í hlutverkinu.
Gefa sér lausari taum og smjatta á
illfyglinu.
Athygli vekur að Borgarleikhúsið
kallar til leiks leikkonu sem útskrif-
ast núna í vor af leikarabraut LHÍ,
til að fara með mikilvægt og veiga-
mikið hlutverk Fríðu Hugljúfu. Það
er engin ástæða til að amast við
þessu, því Rakel Björk Björnsdóttir
er algerlega heillandi í hlutverkinu.
Stjörnuþokkinn streymir frá henni
og söngröddin bræðir hvert hjarta,
sem er nákvæmlega það sem þarf.
Ebba Katrín Finnsdóttir er bráð-
skemmtileg sem hrifnæmur bóka-
vörður og Arnar Dan Kristjánsson
heldur áfram að skapa svipmiklar
persónur í fáum dráttum, líkt og
hann gerði í Ríkharði III. Þá er
Viktoría Sigurðardóttir flott sem
loftfimleikakonan í sögunni sem
Matthildur segir á bókasafninu en
flæðir síðan inn í meginatburðarás
verksins.
Matthildur er þrekvirki af því tag-
inu sem Borgarleikhúsið er komið
með einstakt lag á að gera vel. Það
er heitt hjarta í sýningunni sem
hverfur ekki í hávaðanum, orða-
flaumnum, tæknibrellunum og enda-
lausri hugkvæminni og örlætinu við
smáatriðanostrið. Verkið sjálft er
hinsvegar gallagripur, það vantar í
það meiri dramatískan skriðþunga,
alvöru þroskabrautir fyrir helstu
persónur og mögulega aðeins færri
nótur og orð. Engu að síður mikil
skemmtun og hrífandi kvöldstund.
Pakkið mun sigrað
Ljósmyndir/Grímur Bjarnason
Heitt hjarta „Það er heitt hjarta í sýningunni sem hverfur ekki í hávaðanum, orðaflaumnum, tæknibrellunum og
endalausri hugkvæminni og örlætinu við smáatriðanostrið,“ segir í leikdómnum um söngleikinn Matthildi.
Borgarleikhúsið
Matthildur bbbbn
Eftir Roald Dahl í leikgerð Dennis Kelly.
Tónlist og söngtextar: Tim Minchin. Út-
setningar og önnur tónlist: Chris Night-
ingale. Þýðing: Gísli Rúnar Jónsson.
Leikstjórn: Bergur Þór Ingólfsson.
Danshöfundur: Lee Proud. Tónlistar-
stjórn: Agnar Már Magnússon. Leik-
mynd: Ilmur Stefánsdóttir. Búningar:
María Th. Ólafsdóttir. Lýsing: Þórður
Orri Pétursson. Myndband: Ingi Bekk.
Hljóð: Garðar Borgþórsson og Þórður
Gunnar Þorvaldsson. Leikgervi: Margrét
Benediktsdóttir. Hljómsveit: Agnar Már
Magnússon, Andrés Þór Gunnlaugsson,
Einar Jónsson, Haukur Gröndal, Ívar
Guðmundsson, Kjartan Guðnason, Ólaf-
ur Hólm, Ólafur Jónsson, Snorri Sigurð-
arson, Vignir Þór Stefánsson, Þor-
grímur Jónsson og Þórdís Gerður
Jónsdóttir. Leikendur: Andrea Lapas,
Arna Sif Gunnarsdóttir, Arnaldur Hall-
dórsson, Arnar Dan Kristjánsson, Bald-
ur Björn Arnarsson, Björgvin Franz
Gíslason, Björn Stefánsson, Ebba Katrín
Finnsdóttir, Edda Guðnadóttir, Emil
Björn Kárason, Erlen Ísabella Einars-
dóttir, Erna Tómasdóttir, Gabríel Máni
Kristjánsson, Guðmunda Pálmadóttir,
Hilmar Máni Magnússon, Hlynur Atli
Harðarson, Ísabel Dís Sheehan, Jón
Arnór Pétursson, Linda Ýr Guðrúnar-
dóttir, Lísbet Freyja Ýmisdóttir, María
Pála Marcello, Patrik Nökkvi Pétursson,
Rakel Björk Björnsdóttir, Salka Ýr Óm-
arsdóttir, Steve Lorenz, Sölvi Viggósson
Dýrfjörð, Vala Frostadóttir, Vala Kristín
Eiríksdóttir, Viktoría Sigurðardóttir,
Þorleifur Einarsson, Þóra Fanney Hreið-
arsdóttir og Þórey Lilja Benjamínsdóttir
Wheat. Frumsýning á Stóra sviði Borg-
arleikhússins 15. mars 2019.
ÞORGEIR
TRYGGVASON
LEIKLIST
SÉRBLAÐ
Fatnaður fyrir brúðhjónin, förðun, hárgreiðsla,
brúðkaupsferðin, veislumatur, veislusalir og
brúðargjafir eru meðal efnis í blaðinu.
Brúðkaups
blað
Morgunblaðsins
kemur út föstudaginn 5. apríl
PÖNTUN AUGLÝSINGA:
fyrir föstudaginn 29.mars.
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105 kata@mbl.is