Skagablaðið - 19.12.1989, Blaðsíða 4

4
Skaaablaðið
inu sem gerist nú sjaldan sem
betur fer. Breytingarnar frá þess-
um árum eru svo stórkostlegar
að fólk innan við miðjan aldur
getur held ég tæplega gert sér
það í hugarlund.
Bannað að spila
á aðfangadagskvöld
En við gátum glaðst þá ekki
síður en nú. Við handlékum okk-
ar fábreyttu gjafir með engu
minni ánægju en börn nú sínar
verðmætu gjafir. Við fengum
kerti, stór tólgarkerti sem steypt
voru í þar til gerðum mótum en
líka man ég eftir skrautlegum
alla vega litum útlendum smá-
kertum sem þóttu mikil gersemi.
Einnig fengum við spil en ekki
máttum við spila á aðfangadags-
kvöld. Uppeldisbræður mínir
sögðu mér að ef það væri gert
birtust tveir tígulkóngar í spilun-
um. Mér fannst þetta mjög
merkilegt og ekki laust við að
mig langaði að sjá slík undur
gerast, en það tíðkaðist nú sjald-
an þá að breyta út af boðum
þeirra fullorðnu.
Þarna hef ég lítillega sagt frá
mínum bernskujólum en við-
burðaríkustu jól sem ég hefi lifað
eru nú víst jólin 1930. Þá var ég
vinnukona í sveit með son minn
fimm mánaða gamlan. Þar gerð-
ist mikill atburður á aðfangadag
sem snerti alla á heimilinu. Þá
var ríkisútvarpið að ryðja sér til
rúms og einmitt á þessum degi
kom það til okkar. Um morgun-
inn komu menn með undarleg
tæki og víralengjur. Þeir settu
upp litla hillu í baðstofuna, á
hana létu þeir lítinn ferkantaðan
kassa og út frá honum lágu leiðsl-
ur í ýmsar áttir.
Útvarpsjól
Satt að segja fannst mér ótrú-
legt að þetta dót yrði okkur tii
mikillar ánægju en brátt varð
klukkan sex og þá opnaði hús-
bóndinn tækið og hófst þá
klukknahringing og orgeltónar
og sálmasöngur. Síðan flutti
prestur jólaguðspjallið og ræðu
sem ég man ekki orð úr, en enn í
dag man ég hvað mér fannst
þetta allt dásamlegt. Ég gat sagt
eins og Matthías: „Aldrei skyn
né skilningskraftur minn skildi
betur
jólaboðskapinn.“ Ég hygg að
fleirum hafi verið líkt innan-
brjósts. Gömul kona sem var
rúmliggjandi þarna tók sálmabók
undan koddanum sínum og rýndi
sjóndöpurum augum á upphaf
sálmanna sem hún þó eflaust
kunni.
Útvarpið kom brátt næstum
inn á hvert heimili og hafði geysi-
leg áhrif, sérstaklega til sveita.
Mér er til efs að nokkuð annað
hafi haft önnur eins áhrif á
menningu þjóðarinnar. Það
færði inn á heimilin fræðslu og
skemmtun í tali og tónum sem
fæstir hefðu annars haft aðstöðu
til að njóta. Margir sem taldir
voru mætustu menn þjóðarinnar
urðu sem heimilisvinir bara með
rödd sinni, hvort heldur var í
söng eða tali. Fólkið kunni líka
að notfæra sér það sem á boð-
stólum var, það hagaði störfum
sínum eftir því.
Passað var að mjaltir og önnur
útiverk væru búin þegar útvarp
hófst sem var klukkan átta. Á
þeim árum þá settust allir í bað-
stofu og hlustuðu hljóðir á það
sem fram fór. Eins á sunnudags-
morgnum klukkan tíu þá settust
allir inn og hlýddu messu. Ekki
mátti heyrast hósti eða stuna,
jafnvel börnin vöndust þessu og
trufluðu ekki. Stundum þurfti að
fara langa leið til þess að fá sýru-
geyminn, sem var orkugjafi út-
varpsins, hlaðinn en enginn taldi
það eftir sér.
Viðburðaríkt
aðfangadagskvöld
Auðvitað var það tilviljun að
þetta ævintýri skyldi gerast á að-
fangadag en fleira átti eftir að
gerast á þessu helgasta kvöldi og
nóttu ársins. Við vorum nýlega
háttuð þegar til mín var kallað.
Húsmóðirin var búin að taka
léttasóttina. Húsbóndinn lagði
strax af stað að sækja ljósmóður-
ina. Móðir hans er reyndar ljós-
móðir, ólærð þó, en búin að taka
á móti 99 börnum.
En nú er hún rúmliggjandi og
getur ekki stigið í fæturna en hún
fylgist með því sem er að gerast
og segir mér hvað ég eigi að gera
til þess að undirbúa komu þessa
bráðláta jólabarns. Hún segir að
ég verði að skilja á milli ef barnið
verði fætt áður en Ijósmóðirin
komi. Ég verð skelfingu lostin og
bið til guðs í hljóði að slíkt þurfi
ekki að ské. Ég veit varla hvað
hvað það er þó að ég sé búin að
eiga bam sjálf. Ég hef séð lömb,
kálfa og folöld fæðast en þar sér
nú náttúran sjálf fyrir öllu.
Dregur til tíöinda
En nú fer að draga til tíðinda í
baðstofunni. Þar fæðist lítil
stúlka og hún orgar hraustlega.
Nú er komið að því sem ég óttað-
ist. Engar bænir duga, ég á engra
kosta völ. Ekki vil ég eiga sök á
að þetta litla jólabarn deyi.
Gamla konan stjórnar því sem
gera þarf og ég reyni að gera mitt
besta eins og íþróttamennirnir
segja. En fegin er ég þegar
Ijósmóðirin birtist. Þetta er eina
barnsfæðingin þar sem ég hefi
verið viðstödd.
Auðvitað var barnið talið
ljósubarn ömmu sinnar en ég
hefi sagt jólastúlkunni, sem nú er
jarðfræðingur í Ameríku, að ég
sé ljósa hennar, enda ekki lengur
aðrir til frásagnar. En næstu jóla-
nótt getur hún haldið upp á 59
ára afmælið sitt. Svona er nú
langt síðan.
En þetta verða núna fyrstu jól-
in mín á Dvalarheimilinu Höfða,
ekki þarf nú að kvarta yfir því,
það er bjart í kringum mig, finn
velvild og gott viðmót allra er ég
umgenst. Ég á ekki betri ósk
þeim til handa sem á slíkri vist
þurfa að halda að þeir ættu kost á
henni ekki lakari.
Ég get ekki stillt mig um að
geta um lítið atvik hér á Höfða,
en hér er ég aðeins búin að vera
nokkra mánuði. En þegar ég var
nýlega komin lagði ég leið mína
að matborði elsta vistmannsins
hér, konu sem nú er nýlátin. Ég
þekkti hana reyndar ekkert en
vissi hver hún var og langaði að
heilsa henni. Hún tók með báð-
um höndum um hendur mínar og
sagði: „Þú last einu sinni Passíu-
sálmana í útvarpið“. „Manstu
það, eftir öll þessi ár,“ sagði ég
undrandi. „Já,“ sagði hún, „mér
er ekki sama hvernig þeir eru
lesnir." Það lagði svo mikla hlýju
frá þessari elskulegu öldruðu
konu að mér hlýnaði um hjarta-
rætur. Blessuð sé minning
hennar.
„Talið við mig -
ég er gömul“
Annað atvik vil ég líka nefna.
Nú nýlega var ég niðri að bíða
eftir ferð í bæinn. Þá sá ég tvær
litlar telpur sitja frammi í forstof-
unni. Mér sýndist þær eitthvað
hnípnar svo ég spurði hvort þær
væru að bíða eftir einhverjum.
„Okkur langar að tala við
gamalt fólk,“ sögðu þær. „Kom-
ið þið þá og talið við mig, ég er
gömul,“ sagði ég. Seinna komu
þær í heimsókn og þá sagði
önnur: „Við þorðum ekki að
spyrja hvort þú vildir vera vinur
okkar.“ Ég vildi það gjarnan.
Ræktum vináttuna, hún er mikils
virði.
Ég nefndi hvað ég hefði glaðst
við að horfa á ljósið loga á fjór-
tán línu lampanum í baðstofunni
heima á jólanóttina. Nú þegar
ferðalokin nálgast lít ég stundum
út um gluggann minn og gleð mig
við að sjá Krossvíkina umbreyt-
ast úr gráum úfnum sjó í logn-
kyrru sem endurspeglar ljósin í
bænum og lítur þá út eins og
bráðið gull.
Gleðileg jól.
Valbjörg Kristmundsdóttir
Dvalarheimilinu Höfða Akranesi
Gleðileg
jól
Sendum starfsmönnum og viðskiptavinum bestu
óskir um gleðileg jól og farsælt komandi ár. Þökk-
um samstarfið á árinu sem er að líða.
Olíufélagið hf
BREIÐARGÖTU1 - SÍM111394 - AKRANESI
Ó, þið ágætu Akurnesingar!
Við þökkum ykkur STÓRKOSTLEGAR móttökur í
nýafstaðinni rækjusölu okkar.
Við óskum ykkur sem og öðrum bæjarbúum
gleðilegra jóla með von um að nýja árið verði ykk-
ur gott og gæfuríkt.
Handknattleiksfélai
Ritstjóri og ábm.: Sigurður Sverrisson ■ Ljósmyndir og auglýsingar: Árni S. Árnason ■ Blaðamenn: Steinunn Ólafsdóttir
og Árni S. Árnason ■ Lausráðnir greina- og dálkahöfundar: Garðar Guðjónsson, Gunnar Ársælsson, Kristín Steinsdótt-
ir, Stefán Lárus Pálsson (sjávarútvegsfréttir) ■ Innheimta: Ellen Blumenstein ■ Setning, umbrot og prentun: Prentverk
Akraness hf. ■ Útlit: Skagablaðíð ■ Ritstjórn: Skólabraut 21, 2. hæð. Opin alla virka daga frá kl. 10 - 17. ■ Símar
12261 og 11397 BPóstfang: Pósthólf 170,300 Akranes. BSkagablaðið er aðili að Samtökum bæjar- og héraðsfréttablaða