Skessuhorn - 11.10.2006, Blaðsíða 16

16
MIÐVIKUDAGUR 11. OKTOBER 2006
§2!SSIÍii©BK!
Breiðfjarðarparadísin Flatey
Flatey er af ótal ástæðum einstök
meðal Breiðafjarðareyja. Hún er
landnámsjörð, höfuðból, menning-
arstaður, verslunar- og samgöngu-
miðstöð, útgerðarbær og þar varð
Flateyjarbók til. Fæstir hafa heim-
sótt þessa íslensku paradís í Breiða-
firði þar sem hægt er að upplifa
sögu og menningararfleifð Islend-
inga svo ekki sé minnst á einstaka
náttúru sem fær hvern og einn til að
kikna í hnjánum. Þá var hún helzta
miðstöð menningar og lista á Is-
landi um miðja 19. öld. Hér verða
birtar nokkrar myndir sem teknar
voru í eynni á ferð blaðamanns
Skessuhoms þangað um sl. Versl-
unarmannahelgi. Ymiss fróðleikur,
sem höfundur var upplýstur um á
ferð hans um Flatey, er hér látinn
fylgja með.
KÓÓ
Mikil stemning myndast jafnan á hryggjunni í Flatey þegarferjan Baldur leggst að höfn
meiI gesti ogferíamenn. Sumir stígafrá borði og aðrir um borð. Svo er veifað tilfjöldans
á bryggjunni þegarferjan heldur leið sinni áfi-am til Brjánslœkjar. Þessi athöfn, ef svo
má að orði komast, gerir það að verkum að hin ódauðlega kvikmynd Titanic kemur upp í
huga manns. Það er eitthvað manneskjulegt við það að sjá fólk faðmast á innilegan hátt
og barnabörn gráta erþau kveðja afa og ömmu.
í máli og myndum
A myndinni má sjá frystihúsið sem byggt var áfimmta áratug stðustu aldar t kjölfar
stofnunar nokkurra útgerðar- og hraðfiystingarfe'laga. Þess má til gamans geta að enn
þann dag í dag hefur enginn fiskur verið borinn inn ífrystihúsið þar sem rekstur þessara
félaga varð ekki langlífur vegna aflatregðu og annarra erftðleika.
Flateyjarþorp er ein merkasta heild gamalla húsa á íslandi. Þau eruflest
frá 19. öld og bytjun þeirrar 20. og standa á gamla kauptorginu sem áður
var miðstóð athafnalífsins. Húsin hafa verið endurbœtt ogfierð til upp-
runalegs útlits og er hvergi annarsstaðar á landinu hægt að ganga um
þorp þar sem ævintýralegt svipmót gamla tímans hefur haldistjafh vel.
Eins og kannski margir vita varð þorpið að kvikmyndaveri sumarið 198 7
þegar kvikmyndin um Nonna og Manna var tekin þar upp og átti þorpið
að tákna Akureyri skömmu eftir miðja 19. öldina.
Um aldamótin 1900 stóð byggðin í Flatey í sem mestum blóma og voru
íhíamir allt að 400 talsins. Síðan hefur byggð að mestu lagst af og í dag
búa þar einungis tveir bændur ásamt konum sínum. Lítillfugl hvíslaði
því að blaðamanni að bændumir tveir værufjaiTÍ því að vera góðir vinir.
Ætla má að sambúðin á eynni geti því verið eifið þegar nálægðin er svo
mikil.
Eyjan erfull af lífi á sumrin þar sem húsin, semflest eru í einkaeigu og
notuð sem sumarhús, fyllast af afkomendum Flateyinga. Það þykir afar
eftirsóknarvert að eiga sumarhús á þessum fallega stað vegna góðs veður-
fars ogfriðsældar og ætti enginn aðfurða sig áþví. Að sögn sumarhiísa-
eigenda er mjög erfitt að eignast eitt afþessum húsum þar sem þaufara
að öllujöfnu aldrei á sölu heldur ganga í erfðir kynslóða á milli. Þá er lít-
ið eða ekkert um að ný hús séu byggð í Flatey nema á grunni eldri húsa.
Þetta hús er í einkaeigu og notað sem sumarhiís.
Flateyjarkirkja, sem byggð var árið 1926, er afar sérstök að því leyti að hún er án efa eitt glæsilegasta listaverk okkar Islendinga en allt loftið og altaristaflan er máluð af Baltasar Samper listmálara sem sótti innblástur í atvinnu-
hætti og menningarltf Breiðfirðinga.
A bak við kirkjuna er gamla bókasafnshúsið, sem er eittfáira minja um
forystuþátt eyjarskeggja í menningu landsmanna. Húsið, sem nýlega var
endurgert, er elsta hókhlaða landsins, byggð árið 1864 á mesta blómaskeiði
menningarltfs í Flatey. I hlöðinni er aðfinna Ijósprent af Flateyjarbók,
sem er eitt merkasta handrit Islendinga og var varðveitt í Flatey á mið-
öldum.
Hótel Flatey er gistiheimili og veitingahús í þremur uppgerðum pakkhús-
mn við Grýluvog sem er gamalt skipalægi frá þeim tíma þegar Hansa-
kaupmenn stunduðu verslun á eyjunni. Veitingastofan býður upp á heima-
tilbúinn, íslenskan mat sem er að mati blaða?nanns eitt mesta lostæti allra
tíma og hefur sú sem þetta ritarþó víða komið við. Hlýlegt viðmót starfs-
fólks og notalegt andrúmsloft er einkennandi fyrir staðinn og þykirfátt
betra en að gæða sér á alíslenskum mat við kertaljós og vínglas viðþessar
aðstæður. Tíminn stendur í stað, áhyggjur hverfa og amstur hverdagsleik-
ans er nokkuð hundruð kílómetra í burtu. Þama getur enginn kvartað.
Þótt íbúar séu ekki margir erýmis konar þjónusta fyrir hendi. Þetta litla
pósthús þjónar sínum tilgangi jafn vel og önnur stærri útibú Póstsins.
Aður hefurþað vafalaust verið grænt að lit ogþá þjónað sem vegavinnu-
skúr. Þarna sómir það sér vel í nálægð við gamalt stýrishús á bakkanum.