Fréttablaðið - 11.09.2019, Blaðsíða 18

Það er erf itt að horfa framan í hluthafa þegar a rð sem i n er u nd i r áhættulausum vöxtum í landinu. Á hverjum degi höfum við þá ekki verið
að búa til verðmæti fyrir hluthafa
heldur að rýra þau. Þessu þurfum
við að breyta og laga,“ segir Benedikt
Gíslason, bankastjóri Arion banka,
í viðtali við Markaðinn en um tveir
mánuðir eru liðnir frá því hann tók
við starfinu.
Breytingar á bankastjórastól
Arion fyrr á árinu komu fæstum
á óvart. Miklar breytingar höfðu
orðið á eignarhaldinu og afkoman
var undir væntingum. Á fyrstu sex
mánuðum þessa árs var arðsemin
aðeins rúmlega þrjú prósent en á
síðustu misserum hefur talsvert
útlánatap, einkum vegna United
Silicon í Helguvík og gjaldþrots flug-
félaganna WOW air og Primera air,
sett þar strik í reikninginn.
Hvernig kom það til að þú sóttist
eftir starfinu?
„Ég kom inn í stjórn bankans í
september í fyrra og þegar Hösk-
uldur segir starfi sínu lausu í apríl fer
stjórnin að leita að eftirmanni hans.
Sem stjórnarmaður tók ég þátt í því
ferli en tek síðan ákvörðun um að
leggja mitt nafn í þann pott og stíg
þá um leið út úr ráðningarferlinu.
Það var ákvörðun sem ég tók að vel
íhuguðu máli enda um mjög spenn-
andi starf að ræða. Ég tók hins vegar
skýrt fram í ferlinu að ég myndi
starfa áfram í stjórninni færi svo að
ég fengi ekki starfið.“
Skynjarðu það að stærstu hlut-
hafar bankans, Taconic Capital og
aðrir sjóðir, hafi stutt þig í stólinn?
„Það gæti hafa hjálpað en það var
þá ekki stuðningur sem var komið á
framfæri við mig. Þetta var auðvitað
ákvörðun stjórnar. Að hvaða marki
hún leitaði eftir endurgjöf frá hlut-
höfum þekki ég ekki.“
Benedikt var einn af helstu ráð-
gjöfum stjórnvalda við áætlun um
afnám fjármagnshafta en hún fólst
meðal annars í stöðugleikaskilyrð-
um sem lutu að eignarhaldi Kaup-
þings á Arion. Í kjölfarið var Bene-
dikt ráðinn til Kaupþings, þar sem
hann starfaði í tvö ár sem ráðgjafi
við sölu og síðar skráningu bankans
á markað, og þá var hann kjörinn í
stjórn Arion banka fyrir um ári.
Heldurðu að það hafi ráðið miklu
að stjórnin hafi viljað fá mann sem
þekkti Arion banka vel?
„Já, það gæti hafa skipt máli við
ákvörðunina, og eins vonandi
reynsla mín. Ég hóf störf á fjármála-
markaði 1998 hjá Fjárfestingarbanka
atvinnulífsins og mín starfsreynsla
er úr bankageiranum enda þótt ég
hafi starfað í um tvö ár fyrir stjórn-
völd að losun hafta. Það var mjög
ánægjulegt og fróðlegt að fylgja því
verkefni eftir sem ráðgjafi Kaup-
þings í söluferli Arion banka. Hug-
myndafræðin með stöðugleika-
skilyrðunum var að fela slitabúinu
það hlutverk að skrá bankann á
markað og koma á dreifðu eignar-
haldi. Það var ekki litið á það sem
eðlilegt ástand ef ríkið hefði eignast
alla bankana. Þess vegna var mjög
mikilvægt fyrir þróun fjármála-
kerfisins á Íslandi að það tækist vel
til við skráningu bankans á markað
á Íslandi og í Svíþjóð.“
Erfitt að vera stór eigandi
Traust almennings í garð banka-
kerfisins mælist enn afar lítið. Skiptir
máli að breyta því og hvernig hyggst
þú leggja þitt af mörkum?
„Það skiptir bankann höfuðmáli.
Við breytum því aðeins með því að
veita góða þjónustu og stunda heil-
brigða stjórnarhætti. Það er hið dag-
lega verkefni okkar að ávinna okkur
þetta traust aftur. Það er hins vegar
ekki eitthvað sem gerist yfir nóttu
heldur verðum við að vinna okkur
það inn yfir tíma. Ég myndi segja að
það sé eitt af okkar lykilverkefnum.“
Frá falli bankanna hefur allt
regluverkið tekið stakkaskiptum
og má segja að bankakerfið í dag
eigi lítið sameiginlegt með því sem
féll haustið 2008. Samt er þetta van-
traust mjög ríkjandi.
Hefur þeim sem eru í forsvari fyrir
bankana ekki mistekist að útskýra
fyrir fólki hvað hefur breyst?
„Það má örugglega til sanns vegar
færa. Ein af þeim lykilbreytingum
sem ekki hefur verið komið nægjan-
lega vel á framfæri er að það gildir
nú mun stífara regluverk um virkt
eignarhald og hvað virkur eigandi
má eiga í miklum viðskiptum við
bankana. Þetta þýðir að það er ekki
eftirsótt fyrir fyrirtækjasamsteypur
og efnameiri einstaklinga að vera
stór eigandi í banka af því að það
hamlar viðskiptaumsvifum þeirra.
Það er hins vegar margt í regluverk-
inu sem hefur gert starfsemina meira
íþyngjandi og kostnaðarsamari.
Ísland hefur gengið þjóða lengst við
innleiðingu á regluverkinu frá ESB.“
Hvernig þá?
„Það sést best í samanburði á
vogunarhlutföllum sem eru einn
helsti mælikvarði þess hversu sterk
eiginfjárstaða banka er. Um síðustu
áramót var vogunarhlutfall íslensku
bankanna að jafnaði um 15 prósent
en til samanburðar um 5,5 prósent í
Evrópu. Sjónarmiðin sem þarna tog-
ast á eru annars vegar varúðarkröfur
og neytendavernd og hins vegar að
starfsumhverfi bankanna sé með
þeim hætti að það sé skilvirkt og
hagkvæmt. Fjármálaáföll eru vissu-
lega þjóðarbúinu dýr en óskilvirkt
fjármálakerfi getur að sama skapi
grafið undan getu fjármálafyrir-
tækja til að þjóna fyrirtækjum og
heimilum og þannig dregið úr hag-
vexti. Við þurfum ávallt að spyrja
okkur þeirrar spurningar hvar þessi
jafnvægispunktur eigi að liggja en
í dag er hann talsvert frá okkar
nágrannalöndum. Þessi umræða
snýst öðrum þræði um alþjóðlega
samkeppnishæfni Íslands.“
Vandinn liggur ekki í krónunni
Sérstakur sveiflujöfnunarauki ofan á
eiginfjárkröfur bankanna var hækk-
aður í maí um 0,5 prósentur og fjár-
málastöðugleikaráð hefur mælt fyrir
því að hann hækki á ný um 0,25 pró-
sent í byrjun næsta árs.
Telurðu að það hafi verið mistök?
„Ef sveif lujöfnunaraukinn á að
vera framsýnn og milda hagsveif l-
una þegar aðstæður kalla á það, þá
er hægt færa fyrir því rök að síðasta
hækkun hafi verið misráðin.“
Gylfi Zoëga, hagfræðiprófessor
Vandinn ekki
krónan heldur
kvaðir á banka
Benedikt Gíslason, nýr bankastjóri Arion, segir
fjármögnun fyrirtækja eiga eftir að færast á skulda-
bréfamarkaðinn. Bankarnir ekki samkeppnisfærir.
Stjórnvalda að svara hvort skoða eigi sameiningar.
Benedikt Gíslason, sem tók við starfi bankastjóra Arion í júlí, segir að bankarnir muni að endingu draga úr útlánum til stærri fyrirtækja af því að þeir eru ekki samkeppnisfærir vegna stífra eiginfjárkrafna og hárra skatta. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
og meðlimur í peningastefnunefnd
Seðlabankans, varaði samt nýlega
við við því í grein að slakað yrði á
eiginfjárkröfum. Það myndi gera
bönkunum kleift að auka útlán
meira og hraðar með þeim af leið-
ingum að minnka gæði útlánsafns
þeirra og útlánatap yrði meira.
Er það ekki rétt athugað?
„Ég myndi segja að allar sérís-
lenskar innleiðingar á regluverki
ESB þurfi að skoða með aðstæður
Íslands í huga og spyrja sig um leið
hvaða rök liggi að baki því að við
þurfum að vera með mun hærri
vogunarhlutföll en bankar annars
staðar í Evrópu. Kannski eru rök
sem standa til þess sökum einsleitni
hagkerfisins en þá þurfum við að
vera meðvituð um þann kostnað
sem fylgir því að fara þá leið. Það
verður dýrara fyrir banka að gegna
hlutverki sínu í að miðla fjármagni
milli sparifjáreigenda og lántaka
og hærri fjármögnunarkostnaður
hækkar rekstrarkostnað fyrirtækja
og dregur þannig úr getu þeirra til að
fjárfesta í nýsköpun og byggja upp
sinn rekstur. Spurningin er þá hvort
við viljum að okkar atvinnulíf búi
við viðvarandi hærra vaxtastig en
erlendir keppinautar, sem tengist
ekki gjaldmiðlinum sem slíkum,
heldur þeirri ástæðu að við erum
búin að innleiða mun hærri eigin-
fjárkröfur en önnur Evrópuríki.“
Erum við þá of mikið að einblína á
Hörður
Ægisson
hordur@frettabladid.is
Á hverjum degi
höfum við ekki
verið að búa til verðmæti
fyrir hluthafa heldur að
rýra þau.
Telur Valitor hafa fjárfest skynsamlega
Greiðslumiðlunarfyrirtækið
Valitor, dótturfélag Arion banka,
var sett í formlegt söluferli fyrr
á þessu ári og er ætlun Arion
banka að selja félagið hluta eða
fullu. Gert er ráð fyrir að niður-
staða fáist í ferlið á þessu ári.
Áhugasamir fjárfestar skiluðu inn
óskuldbindandi tilboðum í fyrir-
tækið um miðjan júlímánuð en
í reikningum Arion banka er Val-
itor bókfært á rúma 13 milljarða.
Af hverju ættu fjárfestar að vilja
greiða háar fjárhæðir fyrir fyrir-
tæki sem tapaði meira en tveimur
milljörðum á fyrri árshelmingi?
„Þessi taprekstur er vegna fjár-
festinga í innviðum og uppbygg-
ingu á rekstri Valitor. Valitor er að
byggja upp mjög mikla starfsemi
erlendis, á sviði færsluhirðingar
til smásala í Bretlandi, og er að
nota lausnir sem félagið hefur
sjálft þróað og eru að mælast vel
fyrir. Þá hefur Valitor einnig verið
að fjárfesta í vörulínu sem hefur
verið vísað í sem alrásarlausn
(e. omni-channel solution) sem
er sú vegferð sem færsluhirð-
ingarfyrirtæki, ekki bara í Evrópu
heldur alþjóðlega, eru á af því að
tekjumódel þeirra er að breytast
mikið. Þær viðbótarþjónustur
sem felast í alrásarlausninni
ættu að skapa meiri tekjur fram
í tímann heldur en hefðbundin
færsluhirðing. Við teljum að Val-
itor hafi verið að fjárfesta skyn-
samlega og að fjárfestar muni þá
verðmeta það inn í áhuga sinn á
félaginu frekar en horfa á þá fjár-
festingu sem sokkinn kostnað.“
gjaldmiðilinn sem orsök hárra vaxta
frekar en heimatilbúnar aðgerðir?
„Ekki spurning. Ég held að vanda-
málið liggi frekar í því hvernig við
höfum stillt upp starfsumhverfi
bankanna. Við höfum sennilega
aldrei búið við jafn styrkar stoðir
undir krónuna. Þjóðin hefur aldrei
átt stærri gjaldeyrisforða, það hefur
verið afgangur á viðskiptum við
útlönd samfellt síðustu tíu ár, sparn-
aðarstigið hefur sjaldnast mælst
hærra og erlend eignastaða þjóðar-
búsins er jákvæð um sem nemur
um fimmtungi af landsframleiðslu.
Þessi sterka staða er að skila sér í
því að í fyrsta skipti í langan tíma
er hægt að lækka vexti myndarlega
samhliða því að hagkerfið er í niður-
sveiflu. Gjaldmiðillinn er stöðugur
þar sem við sem þjóð söfnuðum ekki
upp skuldum við útlönd í uppsveiflu
síðustu ára eins og svo oft áður og
hefur iðulega endað að lokum með
gengisfalli.“
Er Ísland þá að færast nær því að
vera skilgreint sem lágvaxtaríki?
„Ég held það. Það eina sem ég sé
standa í vegi fyrir því eru þessar
háu eiginfjárkvaðir á bankana. Það
sem bankarnir hafa gert, að ein-
hverju marki, er að þeir hafa tekið á
sig þessar auknu kröfur sem endur-
speglast þá í lægri arðsemi þeirra.
Þær breytingar sem hafa orðið á
regluverki og sköttum á fjármála-
fyrirtæki síðasta áratug hafa leitt til
þess að vaxtaálag á útlánum til fyrir-
tækja þyrfti að ríf lega tvöfaldast ef
við ætluðum að ná sömu arðsemi og
1 1 . S E P T E M B E R 2 0 1 9 M I Ð V I K U D A G U R6 MARKAÐURINN
1
1
-0
9
-2
0
1
9

0
5
:2
6
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
B
F
-8
7
E
8
2
3
B
F
-8
6
A
C
2
3
B
F
-8
5
7
0
2
3
B
F
-8
4
3
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
4
8
s
_
1
0
_
9
_
2
0
1
9
C
M
Y
K