Morgunblaðið - 30.05.2019, Side 67

MENNING 67
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. MAÍ 2019
aðskilnaðarstefnunnar í Suður-
Afríku. Ein kvennanna sagði ein-
mitt: „Því reiðari sem ég er því meira
mála ég.““ Myndlistin eða hand-
verkið er notað til þess að vinna úr
reynslu eða tilfinningum og Erla
veltir því fyrir sér hvort það sama
eigi ekki við um saumaskap ís-
lenskra kvenna.
„Ég geri tilraunir með að blanda
þessum tveimur heimum saman, Ís-
landi og Suður-Afríku. Það er
kannski ekki svo mikill munur á
hugsanagangi kvenna í þessum ólíku
menningarheimum,“ segir Erla, sem
blandar meðal annars íslensku átt-
blaðarósinni við munstur suðurafr-
íska ættbálksins.
Konur skilja eftir sig handverk
Erla leggur áherslu á að handverk
á borð við mynstur Ndbele-
ættbálksins og saumaskap íslenskra
formæðra sinna sé það sem eftir þær
liggur. „Formæður mínar voru á
fullu að sauma út, gera renninga og
svoleiðis. Þær skilja það eftir sig á
sama hátt og suðurafrísku konurnar
skilja eftir sig þessi mynstur.
Þessi list er kannski ekki talin á
mjög háum stalli en samt er það
þetta sem verður eftir,“ segir Erla.
Sýning hennar, Fjölskyldumynstur,
þar sem hún gerir handverki kvenna
hátt undir höfði, stendur til 18.
ágúst.
Málverk Myndlistarkonan Erla leiðir saman myndir úr fjölskyldualbúmi og mynsturgerð Ndbele-ættbálksins í
verkum sínum og segir ekki vera svo mikinn mun á „hugsanagangi kvenna í þessum ólíku menningarheimum“.
Ástralski fræðimaðurinn, rithöf-
undurinn og blaðamaðurinn Ger-
maine Greer er jafnan ómyrk í máli
og hefur nú komist í fréttir fyrir að
tala niður sjálfan Leonardo da
Vinci og hans frægasta verk Monu
Lisu. „Fjárans Mona Lisa … þessi
hálfdauða kona, þessi furðulegi
kvenmaður með grænleita and-
litið,“ mun Greer hafa sagt um
verkið fræga í fyrirlestri sem hún
hélt á mánudag á Hay-hátíðinni í
Wales þar sem þess var minnst að
hálf öld væri liðin frá andláti
endurreisnarmeistarans sem lést 2.
maí árið 1519. Er hann jafnan tal-
inn einn fjölhæfasti og merkasti
listamaður endurreisnartímans.
Greer sagðist ítrekað hafa orðið
fyrir vonbrigðum með da Vinci sem
listamann og sagði Monu Lisu
dæmigerða fyrir málaralist Fen-
eyja á þeim tíma sem hún var mál-
uð. „Það sem mér finnst mikilvæg-
ast við þetta fjárans verk er að
konan lítur út fyrir að vera þegar
látin,“ sagði Greer og hvað brosið
dularfulla varðaði væri það Leon-
ardo-glottið, eins og hún kysi að
kalla það. „Það er alls staðar,“
sagði Greer og nefndi nokkur verk
listamannsins sem dæmi. Da Vinci
hefði ekki verið eins metnaðar-
fullur í sköpun sinni og til að mynda
Michaelangelo og hefði auðveld-
lega misst einbeitinguna.
Greer sagði da Vinci hafa verið
skemmtikraft, fólk hefði haft gam-
an af honum og notið þess að vera
með honum. Hann hefði verið fynd-
inn, hvatvís, söngelskur og leikið á
hljóðfæri.
Greer tók einnig fyrir eitt þekkt-
asta verk da Vincis, „Síðustu kvöld-
máltíðina“, og sagði það illa unnið
og lélegt. Hún bæri þó virðingu fyr-
ir da Vinci hvað tilraunagleði hans
varðaði en stundum hefði hann þó
verið fullhugmyndalaus.
Greer lítt hrifin af da
Vinci og Monu Lisu
Glott Mona Lisa er með dæmigert Leon-
ardo-glott, að mati Germaine Greer.
Þegar spurt er um tæknilegu
framkvæmdina, sem er tilkomumikil
þar sem hljóðið fylgir hvoru pari ná-
kvæmlega og á einstaklega tæran
hátt, segir Ragnar að notaðar hafi
verið sjö tökuvélar í hring „á miðju
Nestúninu“ og þrír hljóðnemar fyrir
framan hverja. Þess vegna finnum
við svo vel fyrir hreyfingunni í hljóð-
inu. „Og þar komum við að öðrum
„hardcore“-listamanni, tónskáldinu
Stockhausen, en ég hef mikið hugsað
um hugmyndir hans um rýmistónlist.
Út frá því bý ég til svona rókokkó.“
Ragnar hlær.
„Ég er mikið í sixtís-, seventís-
„hardcore“-listum og svo Watteau“ –
sem var einn helsti málari rókokkó-
tímabilsins. „Það er blandan mín.“
Er geggjað glaður
Verk Ragnars hafa notið mikillar
og sívaxandi velgengni og þau hefur
mátt sjá í mörgum helstu listasöfnum
heims, eins og nú í Metropolitan. Það
er athyglisvert að þetta verk hafi
hann gert fyrir tveimur árum – lá
hann bara á því?
„Mig langaði alltaf til að sýna það í
einhverju frábæru rými og var í ró-
legheitunum að vinna í því. Við tók-
um margar tökur og ég var að leita
að þeirri réttu; í þeim fyrstu voru tví-
burarnir í búningum en í þessari eru
þau bara í sínum fötum. Það er lang-
best – raunveruleikinn er svo
heillandi. Ég hafði því tíma til að
skoða og hugsa um verkið. Ég var
síðan að plana að sýna það í gall-
eríinu mínu hér í New York en þá
fékk ég heimsókn frá tveimur sýn-
ingastjórum héðan, þeim Jennifer
Farrell og Pari Stave. Ég var kurteis
og sýndi þeim alls konar, þær voru
svo skemmtilegar að ég sýndi meira
að segja þetta verk sem ég var að
vinna að. Í kjölfarið kom boð frá safn-
inu um að sýna það hér. Sem var
gaman því þetta er jú eitt af stóru
söfnunum og það er líka svo spenn-
andi því ég hugsa þetta verk svo mik-
ið sem samtal við málaralistina og
skúlptúrinn og hér labbar maður
gegnum alla þessa sali með þessum
gömlu verkum, og mér finnst það
verða svo skúlptúrískt í þessu fallega
samhengi.
Ég elska þetta safn og finnst frá-
bært að vera hér í þessu samtali við
listasöguna. Ég kem alltaf hingað
þegar ég er í New York.
Og mér finnst líka frábært að
verkið hafi ekki verið pantað heldur
hafi ég átt það til en þau vilji frum-
sýna það hér. Þau setja þannig mikið
traust á mig, ég vissi ekki einu sinni
sjálfur hvort það myndi virka. Það er
ekki nema hálftími síðan ég sá fyrst
að það væri í lagi.“
Og er Ragnar sáttur?
„Ég er geggjað glaður! Þetta er al-
veg það sem ég var að leita að, það að
leika með töfrana og afbygginguna á
sama tíma. Þetta er töfrandi landslag
en svo labba þau bara í hringi á Nes-
túninu! Þetta er svo mikill raunveru-
leiki,“ segir hann ánægður. „Þetta er
eiginlega ástarverk, um ástina og
dauðann. Og þá er fallegt að heyra
hér inni í Metropolitan sungið Dauð-
inn er ekki hér! innan um alla þessa
dauðu listamenn; listaverkin þeirra
eru hér en dauðinn er ekki hér …“
Ókönnuð lönd í boxinu
Ég má til að spyrja Ragnar um
það hvers vegna hann hafi ásamt að-
stoðarfólki endurtekið gjörninginn
Bliss í Los Angeles um helgina.
„Hann Christopher Rountree, sem
er stjórnandi hjá Fílharmóníu-
hljómsveitinni í Los Angeles, hringdi
og var svo kurteis í símanum þegar
hann óskaði eftir því að við flyttum
þetta að ég gat ekki annað en sagt:
Kýlum á það!“ segir Ragnar brosandi
og bætir við að hann hafi aldrei stefnt
á að flytja Bliss aftur. En hann fékk
Kristján Jóhannsson aftur í lið með
sér og þeir sungu ásamt fleirum
sömu aríu Mozarts í tólf tíma, við-
stöðulaust.
„Mér fannst frábært að Kristján
skyldi fallast á að vera aftur með,
hann er svo mikil undirstaða í þessu
verki – það er í raun eins konar port-
rett af honum. Hann var strax til í að
taka þátt í þessu 2011 og þá urðum
við miklir vinir. Hann fór með stæl
gegnum þetta núna, hetjan sem hann
er. Og músíkalskt var þetta mjög fal-
lega gert, þau sópraninn voru guð-
dómleg saman, svo vorum við hin
bara eins og kór. Þetta var alveg
magnað.“
Ragnar lét kvikmynda flutninginn
á faglegan hátt en gjörningurinn
2011 var aðeins tekinn upp með einni
kyrri tökuvél.
„Núna vildi ég taka þetta upp með
sömu aðferðum og er beitt á útsend-
ingar frá óperuhúsum; ég vann því
með náunga sem stýrir tökum hjá
Metropolitan-óperunni. Þetta er
klisjan um óperuna; enn og aftur
finnst mér gaman að vinna með það
sem er í senn „proper“ og klisja.
Þegar ég vann í auglýsingabrans-
anum var alltaf verið að hvetja mann
til að „hugsa út fyrir boxið“. En mig
langar að hugsa inn í boxið því þar er
enginn! Það eru ókönnuð lönd.“
Ljósmynd/Lilja Gunnarsdóttir
Úthaldsgjörningur Frá flutningi Bliss í Los Angeles á laugardaginn var.
Ragnar og Kristján Jóhannsson sungu ásamt bandarískum söngvurum.
Bíldshöfða 16, 110 Reykjavík 414 84 00 www.martex.is
Góð þjónusta
byrjar með
flottum fatnaði.
Fatnaður fyrir fagfólk