Morgunblaðið - 06.06.2019, Qupperneq 45

MINNINGAR 45
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. JÚNÍ 2019
kvöldlagi á heimili Sigurðar og
Ingveldar og límdum frímerki á
boðsmiða líkt og tíðkaðist þá, því
sýningin var í höfn og sigurinn
unninn.
En nú er komið að vatnaskil-
um, pensillinn lagður til hliðar og
djassinn er þagnaður.
Eftir stendur nærveran ein
sem við ávinnum okkur með
samferðamönnum og vinum,
nærvera sem kann að vera sterk-
ari í minningunni en hún var í
raunheimum.
Helgi Gíslason.
Elsku vinur, ég kveð þig með
söknuði og nokkrum línum. Þú
trúlaus maðurinn gafst upp and-
ann á uppstigningardag. Það
fannst mér vera þinn síðasti per-
formans. Við kynntumst fyrst í
Myndlistar- og handíðaskólanum
1968. Þú varst einu til tveimur
árum á undan mér. Það var
nokkur sláttur á ykkur eldri
nemendunum – það var kominn í
ykkur svolítill listamaður. Síðan
fórum við sitt í hvora áttina til
náms erlendis en leiðir okkar
lágu saman á ný þegar við fórum
að starfa saman að félagsmálum
myndlistarmanna. Náðum báðir
að verða formenn sýningar-
nefndar FÍM um tíma. Upp úr
þessu fórum við að hittast reglu-
lega, spjalla um listina og lífið og
tefla skák. Við gerðumst meðlim-
ir í taflklúbbi með góðum gæjum
sem starfar enn og þar verður
þín sárt saknað. Alltaf þegar við
hittumst ræddum við listina og
framgang málverksins og vorum
stórhuga. Fórum m.a. með
öðrum listamönnum að reyna að
eignast gömlu Ölgerðina á
Frakkastíg til að breyta henni í
listamiðstöð. Vorum komnir vel á
veg með þetta og höfðum fengið
til liðs við okkur fjársterka
áhugamenn um myndlist.
Reykjavíkurborg átti verksmiðj-
una og vildi selja en þegar til
kom brást R-listinn okkur lista-
mönnunum – megi hann hafa
ævarandi skömm fyrir. Þegar við
hittumst var rætt um listina og
stöðu listmálara og vorum við
óhressir með þeirra hlut. Flestir
málarar þurfa að berjast fyrir til-
veru sinni og er aldrei boðið að
sýna á opinberum stöðum. Hafa
þurft að kosta sýningarhaldið
sjálfir, alltaf á nálum hvernig
fjárhagsútkoman yrði – aldrei
opinber meðbyr. Megi þeir sem
stýra opinberum sýningarsölum
megi þeir hafa skömm fyrir.
Elsku vinur, stundum var líka
fengið sér í glas og þú gast verið
drjúgur í drykkjunni. Ég sagði
við þig einhverju sinni þegar þú
komst til mín á vinnustofuna vel
þéttur: „Er þetta ekki full mikið
hjá þér Siggi minn?“ Þá kom
þetta fína svar: „Heldurðu að ég
sé einhver Barbídúkka Siggi?“
Þar með var það útrætt. Við
sýndum saman vellukkaðar mál-
verkasýningar bæði hér heima
og í Köben. Báðir nálguðumst við
málverkið með abstrakt formum
og sterkum hreinum litum. Þú
varst trúr málverkinu alveg fram
í andlátið. Varst með í bígerð að
mála 200 smámynda seríu og
sýna við tækifæri. Varst búinn að
mála u.þ.b. 100 myndir þegar
sjúkrahúsið kallaði þig til sín. Á
spítalanum skoðaðir þú lista-
verkabækur með hugann við
málverkið eins og áður og þar til
yfir lauk. Alltaf frjór og stórhuga
enda engin Barbídúkka. Ég
sendi aðstandendum og vinum
samúðarkveðjur. Lifi listin og
málverkið.
Sigurður Þórir Sigurðsson.
Daginn sem Siggi sýndi dúk-
ana 7 á Kjarvalsstöðum í mars
1988 fékk íslensk myndlistarsaga
ný viðmið. Hann hafði svo sem
sýnt tilburði í þessa átt löngu áð-
ur, en með þessari sýningu var
blásið í lúðra og hljómurinn var
feitur. Hvílíkur kraftur, hvílíkt
áræði, hugvit og handbragð.
Þessi magnaði myndlistarmaður
átti svo eftir að fylgja þessum
stórviðburði eftir með alls kyns
tilbrigðum ævina á enda, en höf-
undareinkenni Sigga leyndu sér
þó aldrei jafnvel þótt myndflöt-
urinn minnkaði og væri kannski
bara á stærð við handarbak og
penslarnir númer 4. Nei, Siggi
var alltaf samur við sig. Siggi
málaði allt … með hjartanu!
„Þeir eru að finna út úr þessu,
strákarnir,“ sagði hann, þegar
maður spurði hvernig hann hefði
það. „Þetta eru fínir strákar.“ En
nú var hann kominn á sjúkrahús
alvarlega veikur, vildi þó áfram
bara ræða menningu og listir.
Læknisfræðina lét hann „strák-
unum“ eftir.
Já, hann kvartaði ekki þótt
ómaklega væri að honum vegið
enda herbergisfélagarnir Ells-
worth Kelly og Frank Stella og
yst við gluggann, þar sem ís-
kaldir geislar sumarsólar náðu
að viðhalda lífinu ögn lengur, lá
Miles Davis með lúðurinn. Góður
félagsskapur það.
Nei, Siggi vildi ekki ræða hvað
amaði að honum. Það voru skóla-
árin með öllum þeim gáska og
gassagangi, sem þeim fylgdu,
sem hann vildi rifja upp, fallus-
skúlptúrinn ógurlegi, sem við
gerðum hjá Jóhanni Eyfells, for-
boðna lífsýnið, sem við náðum frá
yfirkennaranum, brottrekstrarn-
ir 3, að ógleymdum kúnstugum
Masterpiece-vinnustofuheim-
sóknum okkar félaga til alvöru-
myndlistarmanna á borð við
Gunnlaug Scheving, Þorvald
Skúla og Gústa Pet. En svo vildi
hann líka ræða daginn í dag.
Listalífið í dag. Hvað nafnarnir
Jón Óskar og Jón Axel væru að
bardúsa þessa dagana eða þá
Hockney, sem ég hafði heimsótt
til Parísar í fyrra. Og nú var ég á
leiðinni til New York að sjá sjálf-
an Basquiat. Siggi var spenntur.
Basquiat var okkar maður.
Þegar ég hins vegar kom til
baka var þessi góði vinur allur
eitthvað svo grár og gugginn og
bað um að fá að hvílast frekar en
að heyra hvernig Basquiat hefði
haft það. „Þeir eru að finna út úr
þessu hjá mér, strákarnir. Þeir
finna út úr þessu, ég veit það. Við
tölum um Basquiat í næstu
viku.“
En nú ertu allur, elsku kall-
inn … þú, fallegi, skemmtilegi og
fyrirferðamikli vinur og tómið,
sem þú skilur eftir þig, að sjálf-
sögðu eins og allt í þínu
lífi … stórt. Dúkarnir 7 á Kjar-
valsstöðum eru þar enn og verða
alla tíð … en nú blakta þeir að-
eins í hálfa stöng.
Aðstandendum öllum sendum
við Kristín innilegar samúðar- og
kærleikskveðjur.
Egill Eðvarðsson.
Sigurður Örlygsson listmálari
er látinn 72 ára að aldri. Við börn
eftirstríðsáranna lifðum þá miklu
umbrotatíma er Ísland komst inn
í hinn alþjóðlega heim. Þetta
hafði m.a. þau áhrif að margt af
hinu gamla og góða þótti ekki
nógu spennandi, t.d. í byggingar-
list.
Þannig var t.d. mjög sótt að
hinni gömlu fallegu Reykjavík og
átti, samkvæmt skipulagi, að rífa
flest hús í Kvosinni. Um miðjan
6. áratuginn fer að verða breyt-
ing á þessari afstöðu. Um ferm-
ingu er Siggi búinn að átta sig á
fegurð gömlu byggðarinnar, sem
m.a. kemur fram í því að hann
gerði einfalt módel af Kvosinni.
Með hippaárunum verður
mikil vakning er varðar gildi
gömlu húsanna og gerir Siggi þá
módel af Bernhöftstorfunni og
málar í líflegum litum. Torfan
var þá í daufum litum eins og
flest hús í Reykjavík, og að auki í
niðurníðslu, svo algengt viðkvæði
var að rífa þyrfti þessar dönsku
fúaspýtur. Tel ég að módel Sigga
hafi átt mikinn þátt í að opna
augu fólks fyrir fegurð Torf-
unnar.
Vormorgun einn 1973 hóf ungt
fólk – í leyfisleysi – að mála Torf-
una, í torfulitunum fallegu. Þá
sáu enn fleiri hve þessi látlausu
hús eru falleg. Þetta leiddi til
þess að hætt var við niðurrifið og
húsaröðin vernduð.
Á unglingsárum átti ég heima
skammt frá Laugardalnum þar
sem Siggi bjó ásamt foreldrum
sínum, Unni og Örlygi listmál-
ara. Var mikið ævintýri að kom-
ast í listaverkabækurnar, og
ræða við Sigga, sem var geysi-
fróður um listir.
Í pistli í bók minni Mótun
framtíðar, sem er á heimasíðu
minni, rifjar Siggi upp kynni
okkar: „Alltaf þegar við hittumst
finnum við strax þráðinn… Um-
ræðurnar hafa oft snúist um
þemu í sjónrænum listum: liti,
form og hugmyndir. Þessir fund-
ir hafa hjálpað okkur báðum, því
greiningartækni okkar er lík.“
Já, greiningartækni. Siggi var
mjög metódískur málari. Í seinni
tíð notaði hann ásamt agaðri
myndhugsun, flæði og tilviljanir
til að gera myndir sínar meira
spennandi. Þessi aðferð nýttist
honum vel við að losna úr viðjum
þess stífa í eldri geómetrískum
verkum sínum.
Upphaf málaralistar Sigga var
í geómetríunni og eftir tímabil
fantasíu landslags og tilfinninga-
þrunginna fjölskyldumynda, tók
hann aftur til við geómetríuna.
Nýja geómetríu-tímabilinu kom
hann á framfæri í tveimur sýn-
ingum þegar hann varð sjötugur.
Eftir þær sýningar tók Siggi
til við nýja seríu geómetrískra
mynda sem er, að mínu mati, það
besta er eftir Sigga liggur.
Ég þakka fyrir hinar góðu og
fræðandi samræður um líf og list
í nær 60 ár.
Trausti Valsson.
Það var árið 2002
að ég var beðinn að
koma sem arkitekt að
hóteli sem ætti að
fara að byggja í Aðal-
stræti 4, nú Hótel
Plaza, að leiðir okkar Gísla lágu
fyrst saman.
Þar tókst með okkur Gísla vin-
átta sem hélst óslitið næstu
sautján árin eða þar til hann féll
frá. Við áttum einkar auðvelt
með að vinna saman og bárum
fulla virðingu fyrir faglegri kunn-
áttu hvor annars. Við settumst
vel yfir okkar verk í byrjun.
Hann sagði mér aldrei hvernig
ég ætti að hanna húsin sem við
byggðum, sagðist ekkert hafa vit
á byggingarlist og það væri mitt
að sjá um það. Hann myndi svo
byggja það.
Ég verð þó að nefna eitt. Hann
sagðist vera búinn að fá lóð fyrir
hótel. Það yrði þó að leysast
þannig að hann ætti 70 ofna sem
væru 170 cm á lengd og þá yrði
að nota. Þannig voru þessir ofnar
hönnunarforsendan fyrir 72 her-
bergja hótelinu sem nú er verið
að opna við Eyraveg á Selfossi.
Þar sem við unnum saman sem
teymi hönnuðum við svo til allt
sem Gísli byggði seinustu árin.
Ég held að við getum verið stolt
af því sem við höfum gert saman.
Þetta eru allt byggingar í góðum
gæðaflokki. Við höfðum aldrei úr
miklum peningum að spila en
nýttum þá vel.
Gísli var góður fagmaður og
útsjónarsamur. Hann hafði þjálf-
að upp gott gengi litháskra iðn-
aðarmanna sem fylgdi honum.
Á vissan hátt var vinátta okkar
Gísla svolítið sérkennileg, því við
ræddum mjög sjaldan um per-
sónulega hluti. Ég vissi t.d. ekki
að hann ætti sex börn fyrr en ein
dóttir hans veiktist í vetur.
Það verður einkennilegt að fá
hann ekki strunsandi inn á stof-
una, setjast við borðið og segja
jæja.
Gísli Guðmundsson
✝ Gísli Guðmunds-son fæddist 19.
nóvember 1953. Hann
lést 21. maí 2019.
Útför Gísla fór
fram 3. júní 2019.
Það tómarúm
sem Gísli skilur
eftir sig verður
erfitt að fylla.
Ég votta fjöl-
skyldu hans inni-
lega samúð.
Guðni Pálsson.
Hvernig skrif-
ar dóttir um
mann sem var
stundum stærri en lífið sjálft?
Elsku pabbi minn er horfinn á
vit feðra sinna, fyrir aldur fram.
Það var aldrei nein lognmolla í
kringum pabba og það skiptust á
skin og skúrir í lífi hans. Pabbi
var hrókur alls fagnaðar og hafði
yndi af því að fá fólkið sitt sam-
an. Hann var svo hlýr og það var
svo skemmtilegt að vera í kring-
um hann. Pabbi dró aldrei dul á
bresti sína og hann gerði aldrei
mikið úr afrekum sínum. Hann
var atorkusamur alla sína ævi,
hlífði sér aldrei og vann fram á
síðasta dag.
Pabbi var mikill fjölskyldu-
maður og lét sér annt um okkur
öll. Það er ómetanlegt að eiga
föður sem alltaf er hægt að leita
til. Hann hafði ráð undir rifi
hverju en tróð manni aldrei um
tær. Hjá honum var alltaf hægt
að leita skjóls og aldrei dæmdi
hann mann. Hann hvatti mann
áfram í lífinu og var stoltur af
manni. Með hans hjálp héldum
við ógleymanlega brúðkaups-
veislu sem hefði aldrei orðið jafn
glæsileg nema vegna aðstoðar
hans og Sollýjar. Ég man er
hann leiddi mig upp að altarinu
og taugar mínar voru þandar til
hins ítrasta. Létt klapp frá hon-
um og allt í einu voru manni allir
vegir færir. Hann var alltaf til
staðar fyrir okkur, róaði mann
niður og virtist geta leyst öll
heimsins vandamál. Ef langt
hafði liðið frá síðustu heimsókn
manns í Bergsmárann þá
hringdi hann. Það leið aldrei
langt á milli og þegar við hjónin
bjuggum erlendis var það ómet-
anlegt hve duglegur hann var að
hafa samband. Þau hjónin voru
alltaf boðin og búin að skutla
okkur og sækja er við þvæld-
umst á milli landa. Það skipti
ekki máli hvaða dag eða hvenær
dags. Alltaf var hægt að sækja
okkur eða skutla. Ég á ógleym-
anlegar minningar frá ferðalagi
vestur um firði og yfir Kjalveg,
þegar vatn flæddi inn í bílinn. Er
við rifjum upp tímann okkar
saman stendur upp úr þakklæti
fyrir að hafa átt hann að sem
föður, tengdaföður og afa.
Hann tók afahlutverkið alvar-
lega og taldi að höfuðhlutverk
sitt í uppeldi afastelpunnar væri
að gefa henni ís. Í eitt skipti er
enginn ís var til og afastelpan í
heimsókn voru góð ráð dýr. Þeg-
ar heim var komið var dinglað,
þá stóð Aron Freyr fyrir utan
með íspinna í klakapoka. Afi
sendi ísinn þá bara í heimsend-
ingu.
Með þessum fátæklegu orðum
reyni ég að kveðja föður minn
sem studdi mann í gegnum lífið
með ráðum og dáð. Heimili hans
og Sollýjar stóð mér og mínum
ávallt opið og fyrir það erum við
þakklát. Við eigum minningarn-
ar og gildin sem hann innrætti
okkur og þau munu lýsa okkur
veginn áfram.
Elsku Sollý, Ásmundur Óli og
Aron Freyr, við sendum ykkur
okkar innilegustu samúðar-
kveðjur. Við tökumst á við þetta
saman.
Erla Guðrún, Finnur og
Katrín Anna.
Látinn er vinur, já, virkilega
tryggur og góður vinur alveg frá
barnæsku. Við Gísli vorum ákaf-
lega nánir vinir og héldum alltaf
sambandi í gegnum árin.
Ég veit ekki til þess að Gísli
hafi nokkurn tíma átt neina
óvini, eða gert nokkrum manni
illt, hann var alltaf tilbúinn að
hjálpa og styðja aðra.
Ég fer oft austur fyrir fjall og
keyri þá framhjá þar sem faðir
Gísla byggði sumarbústað, rétt
austan Rauðhóla, á móti
Gunnarshólma, en þar á ég mín-
ar fyrstu og sterkustu minningar
um Gísla og föður hans. Ég man
það eins og það hafi verið í gær
og hugsa um í hvert skipti þegar
ég ek þar framhjá þegar við vor-
um að hjálpa til við að gróð-
ursetja trén sem eru nú orðin
svo risastór að bústaðurinn sést
ekki í dag. Það voru ófáar stund-
irnar sem við eyddum þarna og á
ég frábærar minningar um Gísla
á þessum stað.
Það var sárt þegar Gísli missti
pabba sinn aðeins níu ára gam-
all, hann var góður maður sem
höfðaði vel til mín, ég man meira
að segja enn svipinn á honum.
Já, við Gísli áttum einnig frá-
bæra tíma saman sem unglingar
og geymi ég þær minningar í
hug og hjarta.
Eftir að við fórum að búa,
giftum okkur og eignuðumst
börn var gisnara samband en
hittumst alltaf reglulega. Ég á
Gísla mikið að þakka, hjálpsemi
og góðar stundir.
Við höfðum töluverð sam-
skipti síðustu mánuði og fylgdist
ég með honum berjast við veik-
indi sín.
Ég votta konu hans, sem hef-
ur verið mikill klettur og stoð,
mína dýpstu samúð og börnum
hans.
Daginn áður en Gísli kvaddi
þennan heim ákvað ég að heilsa
upp á kallinn. Hann var búinn að
segja mér að hann vildi sko eng-
ar heimsóknir, en hann hafði nú
ekkert val um það. Hann hafði
orð á því að hann væri ánægður
að sjá mig. Gísli var mjög veikur
og leit ekki vel út þennan dag.
Ég hugsaði stöðugt til hans, þar
til Lilja dóttir hans hringir í mig
um hádegið daginn eftir og
kynnir sig, þá vissi ég hver
næsta setning væri.
Hann pabbi kvaddi í morgun.
Mér var auðvitað brugðið þótt
ég ætti alveg eins von á þessum
fréttum. Það tekur í og er sárt
að missa góðan æskuvin.
Gísli minn, takk fyrir allt, guð
veri með ykkur elsku Solla og
börn.
Hafsteinn Sigurbjarnason.
Það kom á óvart
mörgum sem
þekktu Hilmar Pét-
ur Þormóðsson að
lesa dánartilkynningu hans nú
fyrir nokkru. Að vísu vissum við
sem höfðum kynni af þeim Hilm-
ari og Björgu að hann hefði síð-
ustu mánuði búið við vanheilsu,
ólæknandi mein, en kallið kom „á
snöggu augabragði“ eins og seg-
ir í sálmi Hallgríms. Hilmari
hrakaði hratt, m.a. eftir óhöpp.
„Líf mannlegt endar skjótt.“
Það er sannarlega við hæfi að
úr hópi nemenda Hilmars Péturs
í Vestmannaeyjum heyrist þakk-
arrödd, svo einstæður og elsk-
aður kennari sem hann var. Þau
Hilmar og Björg komu til Eyja
haustið 1964 með drengi sína
tvo, kornung og glæsileg, hófu að
kenna við Gagnfræðaskólann og
voru þar í fjögur ár. Hilmar
kenndi íslensku aðallega og
Björg dönsku. Þau voru sam-
hent; gagnkvæm virðing þeirra
og ást fór ekki fram hjá okkur
unglingunum og var mannbæt-
andi í ólgu þroskaáranna. Það er
ekki hverjum manni lagið að
kenna íslensku, síst málfræði,
óráðnum unglingum í gagn-
fræðaskóla, en með glettni sinni,
þekkilegu viðmóti og hjálpsemi
tókst Hilmari það svo að allir
reyndu sitt besta. Við biðum oft
spennt eftir því að hann birtist í
gættinni; öruggt merki þess að
hann væri á næsta leyti var hið
létta skóhljóð er inniskór hans
strukust við línóleumdúkinn á
ganginum. Aginn gat ekki verið
betri og kennarinn samvisku-
samur, kom vel undirbúinn og
með heimastílana undir hendinni
eða verkefnin sem hann hafði
falið okkur að vinna. Jafnan
fylgdu þeim hvatningarorð eða
Hilmar Pétur
Þormóðsson
✝ Hilmar PéturÞormóðsson
fæddist 19. mars
1942. Hann lést 10.
maí 2019. Útför
Hilmars fór fram í
kyrrþey 22. maí
2019.
málshættir eins og
„Þolinmæði þrautir
vinnur allar“. Þann-
ig kveikti hann lær-
dómslöngun eða
efldi hana svo að
nemendur fengu ást
á móðurmálinu.
Hilmar Pétur
lagði að vissu leyti
grunn að þeirri
námsleið sem ég
valdi mér síðar í há-
skóla og ég vona að það hafi glatt
hann; og næsta víst er að þá leið
hefði hann sjálfur viljað fara ef
aðstæður hefðu leyft; slíkt yndi
hafði hann af máli, byggingu
þess og notkun, og bókmenntum
frá öllum tímum.
Hilmar og Björg fluttust til
Reykjavíkur eftir dvöl sína í
Eyjum og hann fór að vinna á
Morgunblaðinu sem varð starfs-
vettvangur hans upp frá því.
Enn reyndist hann mér heilla-
þúfa þegar hann stuðlaði að því
1974 að ég kæmi til sumarstarfa
á blaðinu í sveit hans, sem skip-
uð var miklu úrvalsfólki. Eftir
miklar tæknibreytingar á
blaðinu vann hann við að búa
bæði handrit greina og frétta til
prentunar, þ.e. ritstjórnarlestur,
áður en setning hófst, prófarka-
lestur og prentun. Þá mátti enn
mikið af Hilmari læra. Af djúp-
hygli og smekkvísi færði hann
margt til betri vegar og þó af
fullri virðingu við höfund hverju
sinni. Þessi samvinna við Hilmar
á blaðinu kom mér svo í kynni
við ritstjórn, blaðamenn, um-
brotsmenn og fleiri, kynni sem
hafa enst lengi og verið mér dýr-
mæt.
Við fráfall Hilmars Péturs er
okkur nemendum hans úr Eyj-
um þakklæti efst í huga fyrir
þær góðu minningar sem við eig-
um um hann og kennslu hans.
Útför hans fór fram í kyrrþey, sú
var ósk hans og í samræmi við
látleysi hans og hógværð. Veri
hann Guði falinn. Björgu, sonum
hans og fjölskyldu allri sendum
við innilegar samúðarkveðjur.
Helgi Bernódusson.
Sálm. 6.3
biblian.is
Líkna mér, Drottinn,
því að ég er
magnþrota,
lækna mig, Drottinn,
því að bein mín
tærast af ótta.