Þjóðarbúskapurinn - 01.07.1972, Side 28

26
í ársbyrjun 1971 gerði Seðlabankínn aftur samkomulag við
viðskiptabankana um takmörkun útlána við 12% aukningu fyrir árið
1971 1 heild. Lausafjárstaða bankanna var lítið eitt neikvæð £
byrjun árs, en gert var ráð fyrir bata fyrri hluta árs samfara
hinni venjulegu árstíðasveiflu £ útstreymi fjármagns frá Seðla-
bankanum, annars vegar vegna fjárþarfar rikissjóðs og hins vegar
vegna aukinna endurkaupa sjávarafurðav£xla. Þá var talið, að
gagnverkandi -árst£ðasveifla s£ðari hluta árs með versnandi greiðslu-
jöfnuði og vaxandi sjóðsmyndun Verðjöfnunarsjóðs fiskiðnaðarins ,
gæti valdið bönkunum miklum lausafjárerfiðleikum ef útlán væru ekki
takmörkuð. Svo varð einnig, enda bar samkomulag þetta takmarkaðan
árangur. Ötlán viðskiptabankanna jukust mjög á fyrstu mánuðum
ársins miðað við fyrra ár, en upp úr miðju ári dró úr þenslu út-
lána, enda hafði staða viðskiptabankanna, gagnstætt reynslu ársins
áður, rýrnað töluvert fyrri hluta ársins. Aukning útlána viðskipta-
bankanna nam árið 1971 £ heild 21.9%.
Veruleg peningaþensla varð á árinu 1971, en þó minni en árin
tvö á undan. Að meðalta>J.i jókst pemngamagnið f umferð um 21.5%.
Orsakir peningaþenslunnar voru þær sömu og árið áður, en þær mátti
nú fyrst og fremst rekja til útlána bankakerfisins, þótt nettó-
gjaldeyriskaup bankanna hafi einnig haft talsverð áhrif.
Heildarútlán bankakerfisins ánð 1971 höfðu f árslok aukizt
um 3.816 m.kr. eða 21.4%. Nettógjaldeyriseign bankanna jókst um
885 m.kr., og að meðtöldu 116 m.kr. nettóútstreymi erlends fjár-
magns til endurlána, jókst peningaútstreymi frá bankakerfinu £ heild
þannig um röskar 4.800 m.kr. á árinu 1971. Peningaþenslan, sem af
þessu stafaði, varð þó minni en efni stóðu til vegna talsverðrar
sparifjáraukningar og mikillar innistæðuaukningar opinberra sjóða
£ vörzlu Seðlabankans og þá fyrst og fremst Verðjöfnunarsjóðs fisk-
iðnaðarins og Aflatryggingars]óðs. Aukning sparifjár nam £ árslok
1971 um 2.560 m.kr., sem er hlutfallslega minni aukning en
árið áður. Innstæöur Verðjöfnunarsjóðs og annarra opinberra sjóða
£ vörzlu Seðlabankans jukust um röskar 940 m.kr. eða um 740 m.kr.
meira en árið 1970.
Staða rfkissjóðs gagnvart Seðlabankanum breyttist mjög til
hins verra árið 1971 frá árinu 1970. Árið 1970 hafði staða rfkis-
sjóðs gagnvart Seðlabankanum batnað um röskar 500 m.kr.. Á árinu
1971 versnaði staða rfkissjóðs gagnvart Seðlabankanum hins vegar um
rúmar 140 m.kr.. Þannig hafa útgjöld ríkisins vaxið mun meir en
tekjur á árinu 1971 og þvf ýtt undir þenslu peningamagns og eftir-
spurnar.