Skessuhorn - 18.02.2015, Síða 12

12 MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRÚAR 2015
Menntamálaráðherra skipar í starfs-
hóp um sameiningu háskólanna
Illugi Gunnarsson menntamálaráð-
herra hefur sent út bréf til stjórn-
enda Landbúnaðarháskóla Íslands
og háskólanna á Bifröst og Hólum
í Hjaltadal. Auk þessa hafa sveitar-
stjórnir Borgarbyggðar og Skaga-
fjarðar fengið sams konar bréf frá
ráðherranum. Í því er óskað eftir
tilnefningu eins fulltrúa frá hverj-
um aðila í starfshóp sem skal leggja
drög að auknum samrekstri há-
skólanna þriggja. Auk þessa eru
að minnsta kosti tveir þingmenn í
starfshópnum. Báðir eru bændur
og stjórnarþingmenn úr Norðvest-
urkjördæmi. Þetta eru þeir Harald-
ur Benediktsson, fyrrverandi for-
maður Bændasamtaka Íslands og
þingmaður Sjálfstæðisflokks og Ás-
mundur Einar Daðason, þingmað-
ur Framsóknarflokksins. Tveir full-
trúar menntamálaráðuneytisins eru
einnig í hópnum. Það eru Hellen
Gunnarsdóttir og Þórhallur Sól-
mundarson. Samkvæmt þessu munu
níu fulltrúar taka sæti í starfshópn-
um. Ekki er vitað til þess að stjórn-
arandstöðuflokkunum hafi boðist
að taka þátt í vinnu hópsins.
„Ég samþykkti að taka sæti í
þessum starfshópi þegar mennta-
málaráðherra leitaði til mín um
það. Starf hópsins er ekki hafið enn
og ég veit ekki hver verður formað-
ur hópsins,“ segir Haraldur Bene-
diktsson í samtali við Skessuhorn.
Haraldur bætir því við að hann
hefði gjarnan viljað sjá fulltrúa úr
stjórnarandstöðunni í Norðvest-
urkjördæmi eiga sæti í hópnum.
„Þingmenn kjördæmisins hafa allt-
af unnið vel saman í skólamálum
kjördæmisins, óháð flokkalínum,“
segir hann. Erindisbréf starfshóps-
ins tilgreinir ekkert um það hvenær
starfi hans eigi að ljúka.
mþh
Haraldur Benediktsson er annar
tveggja stjórnarþingmanna sem tekur
sæti í starfshópnum.
Rektor Landbúnaðarháskóla Íslands segir
skólann hafa verið kjöldreginn fjárhagslega
Björn Þorsteinsson, rektor Land-
búnaðarháskóla Íslands, seg-
ir heilmikið um að vera á vett-
vangi stjórnmálanna. Hann er einn
þeirra skólastjórnenda sem hafa
fengið bréfið frá Illuga Gunnars-
syni menntamálaráðherra þar sem
lagt er til að skoðuð verði samein-
ing þriggja háskóla í Norðvestur-
kjördæmi. Þó er ljóst að þessar ósk-
ir ráðherrans eru ekki settar fram
að undirlagi stjórnenda Landbún-
aðarháskóla Íslands og Háskólans
á Hólum. Björn segist ekki geta
svarað því hvort nú stefni í auk-
inn samrekstur eða einhvers kon-
ar sameiningu háskólanna þriggja.
„Nú verður að leiða þetta starf til
einhverra lykta áður en því verður
svarað. Þetta var ekki kostur sem
er sprottinn upp hjá okkur skóla-
fólkinu, allavega hjá ríkisskólunum
inni í þessu dæmi. Við höfum nátt-
úrlega þegar þróað ákveðið sam-
starf milli Landbúnaðarháskóla Ís-
lands og Háskólans á Hólum, bæði
faglega og varðandi stoðþjónustu.
Varðandi Háskólann á Bifröst þá
höfum við sótt ákveðna kennslu
þangað. Við höfum lagt þeim lið í
að koma á fót allavega einni meist-
aragráðu í matvælatengdri við-
skipafræði,“ segir Björn.
Þrír ólíkir skólar
Rektor Landbúnaðarháskólans
segir að háskólarnir þrír séu mjög
ólíkir að faglegu innihaldi og land-
fræðilegri staðsetningu. „Okkur
hefur aldrei fundist þetta nærtækur
kostur, að leggja saman svona smá-
ar og fjárhagslega veikar stofnan-
ir eins og þessar þrjár. Það er ein-
faldlega þannig að þó að við leggj-
um þessar þrjár stofnanir saman þá
verður samlagningin áfram mjög
vanmáttugur og lítill skóli, nema
það komi þá til einhverjar algerlega
breyttar fjárhagsforsendur eða eitt-
hvað slíkt. Ég veit ekki hvað stjórn-
málamennirnir hafa í pokahorninu
þar. Vitanlega eru þetta bara kost-
ir sem við eigum að skoða. Það er
pólitískur vilji til þess og við nátt-
úrulega bara gerum það. En við
treystum þá því líka að það sé á
vettvangi þessa starfs hægt að reka
þetta á málefnalegum nótum og
greina kostina út frá faglegum og
fjárhagslegum sjónarhornum.“
Kjöldreginn
fjárhagslega
Björn Þorsteinsson dregur enga
dul á að Landbúnaðarháskól-
inn hafi farið illa út úr samdrætti
og niðurskurði í kjölfar efnahags-
kreppunnar. Niðurskurður á fjár-
munum skólans er um 35% reikn-
að á núvirði frá árinu 2008. „Já,
skólinn hefur farið mjög illa út úr
þessu. Við höfum alla tíð verið rek-
in innan mjög þröngra marka. Það
er í sjálfu sér ákveðinn vandi varð-
andi stofnun eins og Landbúnað-
arháskólann að hún er lítil. Nútíma
löggjöf um háskóla gerir kröfur um
að allir hafi fulla yfirbyggingu með
tilheyrandi stoðsviðum. Allt kostar
þetta. Við erum dreifð á þrjár starfs-
stöðvar; á Hvanneyri, Reyki í Ölf-
usi og Keldnaholt í Reykjavík. Það
hefði svo sem alveg verið hægt að
halda í horfinu og reka stofnunina
ef fjárframlög hefðu haldist stöðug.
En það hefur verið samfelldur nið-
urskurður núna frá 2008. Á núvirði
var árleg velta skólans 1,7 milljarð-
ar en er nú komin niður í 1,1 millj-
arð. Það hefur náttúrlega fækk-
að alveg gríðarlega starfsfólki hjá
okkur. Fólki finnst það hafa bor-
ið skarðan hlut frá borði á öllum
sviðum, hvort sem það er í starfs-
menntanámi, í rannsóknunum,
endurmenntuninni eða hvar sem
er. Það má hreinlega segja að við
höfum verið kjöldregin fjárhags-
lega í gegnum þessar þrengingar
undanfarinna ára.“
Sóknarfærin til staðar
Sjálfur er Björn með doktorsgráðu
í plöntulífeðlisfræði frá sænskum
háskóla. Þrátt fyrir rektorsstarfið
kennir hann enn af krafti við Land-
búnaðarháskólann. „Þetta er þjóð-
arháskóli á sínu fagsviði. Sem slík-
ur er hann mjög mikilvægur. Hann
þarf auðvitað að endurheimta afl
sitt til að geta komið sterkari inn
til dæmis í rannsóknaverkefnum
sem tengjast landbúnaðinum sem
atvinnugrein og umhverfismál-
um utan um það málefni allt sam-
an. Faglega séð liggja sóknarfærin
þarna. Við getum hins vegar auð-
vitað ekki beitt afli nema að því
marki sem fjárveitingavaldið vill
leggja okkur til og í gegnum þau
tækifæri sem bjóðast í ýmiss kon-
ar fagsjóðum og rannsóknasjóðum.
Okkar vandi er að vísu að nokkru
leyti sá, alveg eins og á Hólum, að
sértekjur okkar eru mjög miklar.
Ríkisframlagið til skólans í gegn-
um menntamálaráðuneytið er bara
hluti af okkar fé. Það eru rúmar
600 milljónir frá ráðuneytinu en
við erum sem fyrr sagði með veltu
upp á 1,1 – 1,2 milljarða í dag. Það
eru margir þættir sem spila inn í
okkar getu til að afla fjár.“
Ísland nú meðal
fátækari þjóða
Aðgerðir vegna niðurskurðarins
hafa ekki verið sársaukalausar. Á
síðasta ári var tíu starfsmönnum
Landbúnaðarháskólans sagt upp.
„Náttúruleg framvinda starfsloka
fólks sem hættir vegna aldurs eða
leitar annað hefur ekki nægt til
þess að mæta hraða niðurskurðar-
ins. Því varð að grípa til uppsagna,“
segir Björn.
Hann rifjar einnig upp að hann
hafi á dögunum, ásamt rektor-
um hinna háskólanna, staðið sam-
an að yfirlýsingu þar sem bent var
á stöðu íslenska háskólakerfisins
hvað varðar fjármögnun. „Þar lyft-
um við fram gögnum frá OECD
sem sýna að við erum leggja svipað
af peningum í hvern háskólanema
og Mexíkó, Rússland og Eistland
sem eru miklu fátækari lönd en við,
mælt í þjóðartekjum á mann. Stað-
an er þannig dapurleg hjá okkur og
reyndar háskólakerfinu í heild.“
mþh
Björn Þorsteinsson rektor, Landbúnaðarháskóla Íslands.
Nálgast verkefnið með opnum huga
„Þessi hugmyndafræði um aukið
samstarf háskólanna þriggja í norð-
vesturkjördæmi er ekki í samræmi
við þá áherslu sem lögð hefur verið
á samstarf opinberu háskólanna. Nú
hefur þessi nefnd verið stofnuð og
við sjáum til hvers það leiðir. Þetta
verður skemmtilegt verkefni og við
gefum okkur ekki niðurstöðuna
fyrirfram“ segir Erla Björk Örn-
ólfsdóttir, rektor Háskólans á Hól-
um. Háskólaráð Hólaskóla ákvað á
fundi sínum á fimmtudag í síðustu
viku að hún verði fulltrúi háskólans
í starfshópnum sem menntamála-
ráðherra hefur sett á fót.
Erla hefur þó ákveðinn fyrirvara.
„Niðurstaðan úr þessari vinnu þarf
að skila faglegum ávinningi um-
fram þau gæði sem við búum við í
dag. Nú þegar er fyrir hendi virkur
samstarfsvettvangur opinberu há-
skólanna fjögurra, það er Háskóla
Íslands, Landbúnaðarháskóla Ís-
lands, Háskólans á Hólum og Há-
skólans á Akureyri. Til dæmis er
flæði nemenda þvert á milli allra
skólanna, kennarar eins háskóla
geta kennt við þá alla, það er sam-
eiginlegt skráningakerfi nemenda,
mjög gott upplýsingaflæði milli
skólanna og margt fleira. Það eru
tugir viðfangsefna sem eru sameig-
inleg milli opinberu háskólanna.“
Eins og aðrar opinberar stofnan-
ir þá hefur Háskólinn á Hólum ekki
farið varhluta af niðurskurði í fjár-
lögum hins opinbera á undanförn-
um árum. „Fjárhagslegur rammi
skólans er þröngur. Háskólinn
hefur þó starfað innan fjárheim-
ilda undanfarin tvö ár. Árið 2013
var 20,5 milljóna króna rekstraraf-
gangur. Við áttum þannig fyrning-
ar eftir það ár og fengum heimild til
að ganga á þær 2014 sem voru þó
ekki allar nýttar. Þetta þýðir þó ekki
að við höfum ekki þurft að hag-
ræða. Við höfum því miður þurft
að breyta starfsháttum og segja upp
starfsfólki til þess að standast kröf-
ur stjórnvalda“ segir Erla Björk.
Þrátt fyrir þokkalega fjárhagsaf-
komu síðustu tvö árin í rekstri segir
rektor Háskólans á Hólum að stað-
an sé viðkvæm. „Umgjörð háskóla-
starfs er í eðli sínu síbreytileg og
ekki við því að búast að við siglum
lygnan sjó. Við teljum að háskólinn
hafi skapa sér aukið traust og vænt-
um farsæls samstarfs við hið opin-
bera og aðra á þeim forsendum. Í
því sambandi langar mig til þess að
benda á að við skólann starfa fag-
lega sterkir einstaklingar sem afla
skólanum sértekna. Árið 2013 voru
sértekjur skólans hlutfallslega hærri
en allra annarra háskóla hér á landi.
Á Hólum erum við að sníða okk-
ur stakk eftir vexti og nýtum okkur
vilja háskólakerfisins til samstarfs
þar sem við á.“
mþh
Erla Björk Örnólfsdóttir, rektor Há-
skólans á Hólum.
Munum konudaginn