Skessuhorn - 22.07.2015, Qupperneq 12

MIÐVIKUDAGUR 22. JÚLÍ 201512
Nú standa yfir framkvæmdir við
nýja vatnsaflsvirkjun í Svelgsá í
Helgafellssveit. Hún á að heita
Mosvallavirkjun „Við höfum verið
að störfum hér síðan í byrjun júní.
Þá var gerður vegslóði hingað upp
með ánni. Nú erum við að leggja
aðfallspípuna niður að túrbínunni.
Pípan er 1.780 metra löng og 600
millimetrar í þvermál. Hún verð-
ur öll í jörðu og ekki sýnileg. Fall-
hæðin á vatninu verður 150 metr-
ar. Skipavík í Stykkishólmi er svo
að smíða 100 fermetra stöðvarhús
þar sem raforkuframleiðslan mun
fara fram. Þetta hús verður mjög
smekklegt, húðað að utan með
svörtum steinefnum þannig að það
mun samsvara sér mjög vel með
landinu og hrauninu sem er hér í
nágrenninu. Við reynum að skipta
sem allra mest við heimamenn hér
í Stykkishólmi og nágrenni á með-
an framkvæmdum stendur,“ segir
Ásgeir Mikkaelsson framkvæmda-
stjóri. Hann hefur umsjón með
daglegum framkvæmdum við gerð
hinnar nýju Mosvallavirkjunar.
Ný aðferð á Íslandi
Ásgeir segir að hönnun Mosvalla-
virkjunar sé nýmæli á Íslandi. Sett-
ar eru upp sérstakar inntaksstíflur
fyrir pípu virkjunarinnar sem eru
mjög fyrirferðarlitlar. Þetta er mik-
ill munur frá því sem hefur tíðkast
hingað til, þegar vatnsaflsvirkjan-
ir eru annars vegar, þar sem menn
hafa búið til stórar stíflur og lón
sem fært hafa land og kaf og þann-
ig breytt ásýnd umhverfisins. „Þessi
aðferð sem við notum hér er köll-
uð Coanda-aðferðin. Við notum
hana hér í samvinnu við Orkusjóð
og Verkís. Þessi nýja aðferð til að
safna vatni er mjög áhugaverð og
verður spennandi að fylgjast með
hvernig hún gefst. Coanda-aðferð-
in byggir á því að sett er smástífla í
ána. Svo rennur yfirfallið af þessari
stíflu yfir rist og í stokk sem síðan
leiðir það í pípuna. Þetta er þann-
ig miklu minna inngrip í náttúr-
una heldur en þegar virkjað er með
hefðbundnum hætti. Coanda-að-
ferðin hefur meðal annars verið
notuð í Noregi og í Kanada,“ út-
skýrir Ásgeir. Hann bætir við að
ef þessi aðferð reynist vel í Svelgsá
gæti hún opnað möguleika á virkj-
unum í minni ám víða um land.
Kjartan Steinbeck, rafmagns-
tæknifræðingur hjá fyrirtækinu Afli
og orku, telur að Mosvallavirkjun sé
mjög góð viðbót í flóru lítilla virkj-
ana á Vesturlandi. „Þegar hún verð-
ur komin í gagnið þá verða fjórar
minni virkjanir á Snæfellsnesi. Það
eru Rjúkandavirkjun við Ólafsvík,
Múlavirkjun við Vatnaleið, Lind-
arvirkjun í landi Gríshóls í Helga-
fellssveit og svo Mosvallavirkjun.
Rekstur þessara virkjana þýðir að
ef meiriháttar bilanir verða í flutn-
ingskerfi Landsnets fyrir rafmagn,
eða það er óvirkt vegna viðhalds, þá
geta þessar virkjanir komið inn og
annað orkuþörf á stærstum hluta
Snæfellsness. Í framtíðinni sjáum
við svo að flutningur verði minni í
kerfinu og það dregur úr orkutapi.
Mér finnst mjög jákvætt að hægt sé
að bæta inn svona minni virkjunum
í orkukerfi landsins,“ segir Kjartan.
Tilbúin í haust
Mosvallavirkjun í Svelgsá á að
standa tilbúin á haustmánuðum.
Hún mun framleiða raforku sem
fer inn á dreifikerfi RARIK. Kaup-
andi orkunnar er HS Orka. Sjálf
virkjunin er svo í eigu fyrirtækis
sem heitir AB fasteignir. „Við höf-
um leyfi til að nota að hámarki 700
sekúndulítra af vatni úr Svelgsánni.
Vatnið er leitt um pípuna þessa
tæpu tvo kílómetra og síðan skilað
aftur út í ána. Virkjunin ætti þannig
að framleiða um 800 kílóvattstund-
ir af raforku. Vatnsmagnið sem við
munum nota verður svo lítið að það
mun ekki sjást neinn teljandi mun-
ur á ánni á þessum kafla sem vatnið
er tekið úr henni um sumartímann.
Það er eitthvað minna vatn í henni
á veturna en þó ekki mikið. Þessi á
er mjög köld enda vatnið í henni að
mestu leyti snjóbráð af hálendinu
hér fyrir ofan. Það er enginn fiskur
í ánni hér uppfrá. Umhverfisáhrif-
in af virkjuninni verða hverfandi,“
segir Ásgeir Mikkaelsson.
Staðið hefur til að hefja fram-
kvæmdir við að virkjun í Svelgsá
allar götur síðan 2008. Virkjunin er
umdeild og framkvæmdin var á sín-
um tíma kærð. Haustið 2012 kvað
Skipulagsstofnun upp þann úr-
skurð að allt að 800 kílóvatta virkj-
un í Svelgsá í Helgafellssveit væri
ekki líkleg til að hafa í för með
sér umtalsverð umhverfisáhrif og
skyldi því ekki háð mati á umhverf-
isáhrifum.
Hlífa umhverfinu
eftir megni
Bæjaryfirvöld í Stykkishólmi
hafa þrátt fyrir þetta lýst þungum
áhyggjum vegna virkjunarfram-
kvæmdanna. Þau óttast að þær geti
skaðað vatnsból Stykkishólmsbúa
sem eru í grennd við virkjunina.
„Það er ekkert óeðlilegt þó fólk
sé á varðbergi vegna framkvæmda
rétt við vatnsverndarsvæði. Ég vil
þó benda á að erum ekki beint á
vatnsverndarsvæði Stykkishólms.
Hingað hafa komið jarðfræðingar
og fleiri sérfræðingar sem þekkja
vel til, hafa lagt mat á þetta og sagt
að framkvæmdir væru ekki ógn við
vatnsverndarsvæðið. Það stendur
í halla og við erum í honum neð-
an við vatnsverndarsvæðið og sjálft
vatnsbólið. Jafnvel þó við misstum
niður olíu hér þá kæmist hún aldrei
á vatnsverndarsvæðið því við erum
neðan þess. Efni renna ekki upp í
móti,“ segir Ásgeir.
Hann segist sjálfur hafa reynslu
af því að starfa við virkjunar-
framkvæmdir á viðkæmum svæð-
um. „Ég vann við að gera virkj-
un í Seyðisfirði. Þar voru við all-
an tímann ofan í vatnsverndar-
svæði bæjarins. Það var auðvitað
vandasamt og við þurftum að passa
okkur afar vel. Við svona aðstæð-
ur þarf auðvitað að fara að öllu
með gát,“ segir Ásgeir. Hann ít-
rekar að reynt verði að valda sem
minnstu raski við gerð virkjunar-
innar í Svelgsá. „Þegar við höfum
lokið framkvæmdum hér þá verður
gengið frá landinu þannig að um-
merki verði sem allra minnst. Til
að mynda verður vegaslóðinn sem
við leggjum hér með ánni fjarlægð-
ur,“ segir Ásgeir Mikkaelsson.
mþh
Nýstárleg virkjun reist á Vesturlandi
Í síðustu viku var unnið við að koma fyrir aðfallspípu Mosvallavirkjunar. Pípunum
var skipað upp úr flutningaskipi í Stykkishólmi í lok júní síðastliðnum.
Ásgeir Mikkaelsson við störf á virkjunarsvæðinu.Pípan er hulin vikri og síðan verður mokað yfir hana jarðvegi sem síðar grær.
Vatnsból Stykkishólmsbæjar er skammt frá þar sem stöðvarhús
Mosvallavirkjunar verður.
Framkvæmdir eru hafnar við að byggja stöðvarhúsið. Verktaki við
það er Skipavík í Stykkishólmi.
Mikil náttúrufegurð er við Svelgsá. Hún er kristaltær bergvatnsá
sem sækir vatn sitt frá úrkomu og snjóbráð úr Ljósufjöllum.