Skessuhorn - 27.09.2017, Blaðsíða 40

Matarauður MIÐVIKUDAGUR 27. SEPTEMBER 201740
Í Bjarnarhöfn á Snæfellsnesi rek-
ur Hildibrandur Bjarnason og fjöl-
skylda hans víðfrægt hákarla- og
sveitasetur. Í safninu er hægt að
fræðast um veiðar á hákörlum fyrr
á öldum, verkun þeirra og notagildi
og að sjálfsögðu eiga gestir þess kost
að gæða sér á hákarli sem verkaður
er á staðnum. Hákarlaverkun hefur
verið stunduð af fjölskyldu Hildi-
brands kynslóð fram af kynslóð og
er sú hefð í hávegum höfð í Bjarn-
arhöfn. „Hákarlaveiðar hafa aldrei
verið stundaðar hér en pabbi flutti
verkunarþekkinguna með sér þeg-
ar við fluttum hingað frá Asparvík
á Ströndum árið 1951,“ segir Hildi-
brandur. Hann segist fá hákarlinn í
Bjarnarhöfn af togurum víðs veg-
ar af landinu. „Við þekkjum orð-
ið svo margar togaraáhafnir að við
erum látnir vita þegar hákarl kem-
ur í trollið. Þeir eru að senda frá sér
hákarl allt árið en mest er þó eftir-
spurnin á þorranum.“
Hákarlinn unninn í
neytandapakkningar
Misjafnt er hvernig hákarlarnir
eru þegar þeir berast frá togarasjó-
mönnum. Mikið verk er að gera að
einum hákarli til verkunar en Hildi-
brandur segir það vera eins og ann-
að, ef samhent verkþekking er til
staðar sé þetta auðvelt og ef hníf-
arnir bíti vel, þá takist þetta. Í Bjarn-
arhöfn tekur síðan við um hálfs árs
verkun. Fyrst þarf að skera hákarl-
inn í hæfilegar beitur og leggja hann
í kös í sérsmíðuðum kössum. Þar er
hann látinn kæsast og síðan hengd-
ur í hjall. Allt þetta ferli tekur sinn
tíma sem fer þó eftir tíðarfarinu
hverju sinni. Þá tekur við að sneiða
niður beiturnar, allt niður í litla ten-
inga og koma afurðinni í neytenda-
pakkningar. Þær fara víða en stærstu
kaupendurnir eru stór dreifingarfyr-
irtæki, sem jafnframt bjóða og verka
aðrar sjávarafurðir. Í sumum tilvik-
um eru beiturnar seldar í heilu lagi
frá Bjarnarhöfn og helst eru það
fiskbúðir sem kaupa hákarlinn þann-
ig og hengja upp hjá sér. Þar eru síð-
an skornar sneiðar af beitunni eftir
óskum kaupenda.
Hákarlasafnið opnuðu Hildi-
brandur og fjölskylda árið 2004 og
segir hann viðtökurnar hafa verið
mjög góðar frá opnun. Verkþekk-
ing heimamanna, atvinnusaga og
hefð tvinnast saman í Bjarnarhöfn
og verður Hildibrandur ekki var við
annað en að þetta veki áhuga fólks.
„Hér er hægt að fræðast um allt sem
tengist hákarli. Bjarnarhöfn hentar
vel fyrir svona starfsemi enda eru
þar bestu aðstæður til að verka há-
karl. Starfsemi okkar fellur líka vel
að hefð svæðisins í veiðum og verk-
un,“ segir Hildibrandur að endingu.
hlh
Hákarlinn í hávegum hafður í Bjarnarhöfn
Mikið verk er að gera að einum hákarli en Hildibrandur segir það vera eins og
annað, ef samhent verkþekking sé á staðnum sé þetta auðvelt og ef hnífarnir bíti
vel, þá takist þetta.
Vorið 2007 bar vel í veiði, en þá eignaðist Hildibrandur fjörutíu og fjóra hákarla í
einni kippu af erlendum togara. Komið var að landi í Rifi og var það Páll skipstjóri
á Björgu sem dró hákarlana að landi. Þegar í land var komið voru hákarlarnir
dregnir upp í uppsátrið þar sem vörubifreið dró þá upp en síðan voru þeir hífðir á
bílinn og brunað heim í Bjarnarhöfn þar sem aðgerð hófst. Ljósm. af.
„Þetta byrjaði allt með bjúgun-
um,“ segir Kristín Helga Ár-
mannsdóttir sauðfjárbóndi á Ytri-
Hólmi í Hvalfjarðarsveit. Kristín
hafði í mörg ár búið til bjúgu fyr-
ir heimilið og fyrir tveimur árum
tók hún það skrefinu lengra þeg-
ar hún ákvað að búa til bjúgu og
selja á sveitamörkuðum. Hún kom
sér upp samþykktri aðstöðu til að
vinna kjötafurðir og fór að selja
bjúgun á sveitamörkuðum, auk
þess sem hún fór að framleiða og
selja tvíreykt hangikjöt og grafinn
ærvöðva. „Ég fór út í þetta því það
þufti að auka tekjurnar meðfram
bústörfunum, en á búinu eru um
600 ær,“ segir Kristín. „Viðtök-
urnar fóru alveg fram úr mínum
björtustu vonum og sama fólkið er
oft að hafa samband til að kaupa
meira, sem ég er mjög þakklát fyr-
ir. Hugmyndin var að skapa mér
vinnu þar sem ég gæti stýrt vinnu-
tímanum mínum sjálf. Fyrir síð-
ustu jól ákvað ég að prófa að selja
bæði léttreyktan lambahrygg og
venjulegt hangikjöt, bæði á beini
og úrbeinað. Þessu var svo vel tek-
ið að ég er strax farin að taka við
pöntunum fyrir næstu jól,“ seg-
ir Kristín og bætir því við að all-
ir geti haft samband við hana og
pantað fyrir jólin.
Tvíreykt hangikjöt
gott til að narta í
Kristín fór að starfa í fiskvinnslu
þegar hún var 14 ára og segist hafa
verið með fingurna í matvælum
síðan þá. „Ég hef gert svo margt
sem tengist mat, til dæmis unn-
ið í sláturhúsi og svo vann ég um
tíma í eldhúsinu á Dvalarheim-
ilinu Höfða. Ég hef svona verið
í öllum öngum matvælaiðnaðar-
ins,“ segir hún og brosir. „Ég hef
í gegnum tíðina aflað mér þekk-
ingar á kjötvinnslu og matreiðslu
svo það var ekki flókið fyrir mig
að byrja á þessu. Ég hef líka ver-
ið bóndi í 36 ár og unnið mitt kjöt
sjálf,“ bætir hún við. Kristín segir
erlendu ferðamennina helst kaupa
hangikjötið og grafna kjötið. „Ís-
lendingar eru að kaupa allar fram-
leiðsluvörur sem við höfum verið
að bjóða. Ég hef verið að benda
fólki á hversu sniðugt tvíreykta
hangikjötið er sem snakk, þetta
kemur niðurskorið og er fullkom-
ið sem smá nart í bílnum. Íslend-
ingar eru svo fastir í að hangikjöt
sé bara fyrir jólin en það þarf ekki
endilega að vera. Ég hef t.d. gjarn-
an tekið þetta með mér í útilegur
yfir sumarið,“ segir Kristín.
Opnar markað
„Ég ætla að prófa að selja ferskt
kryddað lambakjöt núna í haust og
sjá hvernig fólk tekur í það,“ seg-
ir Kristín aðspurð hvort eitthvað
nýtt væri væntanlegt frá henni. „Ég
verð með ferska kjötið á sveita-
markaði við Æðarodda laugardag-
inn 7. október og ef fólk er hrifið
af því mun ég halda áfram að selja
það.“ Fram til þessa hefur fólk að-
eins getað keypt vörur Kristín-
ar á sveitamökuðum eða með því
að hringja og panta þær hjá henni.
Hún hefur ekki haft neinn ákveð-
inn tíma sem fólk getur komið á
til að kaupa vörur en hún stefnir
á að breyta því. „Ég ætla að prófa
að opna markað með vörum beint
frá býli hér heima laugardaginn
14. október og vera þá með aug-
lýstan opnunartíma. Ef það geng-
ur vel held ég að það fyrirkomu-
lag sé komið til að vera. Fólk get-
ur þó alltaf hringt í mig eða fund-
ið Sauðfjárbúið Ytra-Hólmi á Fa-
cebook og haft samband ef það vill
kaupa hjá mér utan opnunartíma,“
segir Kristín að lokum. arg
Selur kindakjöt
beint frá býli
Kristín Helga Ármannsdóttir sauðfjárbóndi á Ytra-Hólmi í Hvalfjarðarsveit verkar
kjöt og selur beint frá býli.
Úrval af vörum sem Kristín býr til og selur.
Grafinn ærvöðvi frá Ytra-Hólmi.