Litli Bergþór - jul. 2018, Síða 34

34 Litli-Bergþór
Kristófer Tómasson:
Tómas Tómasson í Helludal
1916 - 2005
- síðbúin aldarminning -
Gerum ekki tímann að engu
Þegar maður er kominn á miðjan aldur leitar hug-
urinn oftar til liðinna stunda og minningar um
samferðamenn sem lokið hafa lífsgöngunni sækja
á. Oftast koma þeir upp í hugann sem hafa staðið
manni allra næst, en það voru þeir Tómas faðir
minn og ekki síður Steinar föðurbróðir minn.
Þeim síðarnefnda hef ég áður gert skil í Litla-
Bergþór. Hér eru sett á blað orð um hann föður
minn.
Þó maður reyni að muna best það sem jákvæðast
var, þá þarf oft að horfast í augu við það að enginn
er gallalaus og ekki eru allar stundir gæðastundir.
Æska og atgervi
Æskan var ekki neinn rósadans hjá þeim systkin-
unum í Helludal. Þau voru sjö sem komust upp. Í
aldursröð: Helga sem bjó lengst af á Gýgjarhóli,
Sæunn í Hafnarfirði, Bjarni í Hveragerði, Tómas
sem hér er fjallað um, Steinar í Helludal, Magnús í
Reykjavík og Eiríkur í Miðdalskoti. Tveir bræður
létust 2-3ja ára úr barnaveiki. Pabbi lifði þeirra
lengst.
Fátæktin var mikil í uppvextinum, líklega enn
meiri en almennt gerðist í þá tíð, enda harðbýlt
í Helludal. Mikill harmur var að systkinunum
og ömmu minni kveðinn þegar faðir þeirra féll
frá með sviplegum hætti 1937. Þau voru þá á
aldrinum 16-27 ára.
Systkinin fengu orð fyrir að vera sérstök. Ég lít
svo á að við, afkomendur þeirra, megum vera stolt
af því, en sérkenni þeirra voru af þeim toga. Faðir
minn var ekki síður sérkennilegur en systkini
hans. Þó hann væri fæddur á síðustu öld þá var
hann á margan hátt nítjándu aldar maður. Það átti
við um fleiri úr systkinahópnum.
Hann var vörpulegur á velli, hann faðir minn,
og orðlagður fyrir mikla líkamlega krafta þegar
hann var upp á sitt besta. En ekkert vildi hann við
það kannast, fauk jafnvel í hann þegar gerðar voru
tilraunir til að hrósa honum fyrir aflið. Kröftum
hans heyrði ég fyrst af þegar ég fór að heiman til
vinnu. Menn sem til þekktu áttu það til að bera
mig saman við pabba hvað kraftana varðaði. Ég
held að ég hafi komið illa út úr þeim samanburði.
Um æskuna vildi
hann lítið tala. Flest-
ir minnast æskuára
með jákvæðum huga.
En það mátti greina
einhverskonar fálæti
þegar ég spurði pabba
um æskuárin. ,,Það
var oft ekkert til að
éta, ekkert nema streð
og ekki var verið að
senda mann í skóla“
sagði hann nokkrum
sinnum með vott af
biturð í röddinni.
Viðfangsefni ævinnar
Faðir minn hafði að atvinnu fleira en tvennt um
ævina. En fjölina sína fann hann að mínu mati
aldrei. Mér virðist, þegar litið er til baka, að einhver
ókyrrð hafi verið til staðar í sálinni. Hann fékkst
við búskap í smáum stíl mestalla ævina. Ekki
var lífvænleg afkoma af hokrinu. Hann stundaði
vörubílaakstur lengi, fór til sjós á yngri árum og
stundaði verkamannavinnu, svo sem fiskvinnslu,
byggingavinnu og sláturhússtörf. Hann var frekar
eftirsóttur til vinnu. Menn sem unnu með honum
báru honum vel söguna fyrir dugnað og kappsemi
við verk.
Búskaparhættir
Áhugi fyrir skepnum
var ekki mikill, helst
þó fyrir hundum og
hrossum. Glöggur
var hann ekki í þeim
efnum. Ekki er beint
hægt að segja að
vel hafi farnast í
búskapnum. Til marks
um það fannst honum
tómur óþarfi að hugsa
um ræktun búfjár,
gerði grín að starfi
ráðunauta og annarra Tómas um áttrætt í Tungnaréttum.
Tómas Tómasson um þrítugt.