Fréttablaðið - 05.01.2013, Blaðsíða 68

5. janúar 2013 LAUGARDAGUR| HELGIN | 40
KROSSGÁTA
LÁRÉTT
1. Er sú okurbúlla, vínbúðin, heimkynni
skepna? (9)
5. Lítil deili lítilræði (10)
12. Dóp og drykkja renna saman í miðju (10)
13. Læt mér lynda við Bob, þótt ruglaður sé (5)
14. Kverkar drepa svikna (7)
15. Ekkja stillir stólpa Hildi til höfuðs (10)
16. Dónarnir vilja rafmagnslotur (9)
17. Glæra niðurstöðu, góðir landsmenn (11)
18. Bregst hvorki veislunni né fagnaðarerindinu
(9)
22. Þær kristnu ganga út, eftir sitja sannfærðar
um betri tíð (15)
27. Reykur skelfingar fyrir þá sem eftir liggja
(6)
28. Háhýsi gerðist gæsluspíra (8)
30. Óreynd dæmi kartöflur og kál (8)
31. Foráttu henging (6)
32. Leðurblaka kostar meira eftir miðnætti (8)
33. Matreiða fullkomlega brennandi (6)
35. Vinsæll snúningur bors (6)
37. Línbleik standa við tugthús fyrir saltskort
(15)
38. Sá sem var að verða viðkvæmur er til-
breyting (6)
39. Eru þrautir mittis orsakir eymdartilveru?
(13)
40. Stubbur elskar lukkulaufið (7)
LÓÐRÉTT
1. Kvenmannslaus dansæfing hvar konur ráða för (7)
2. Ræna týndra og ringlaðra (10)
3. Ruglað rall núna vegna valsanna (8)
4. Finn belgsblæ á þarmahlaup (8)
6. Klára meðferð með herkjum fyrir himintungl (6)
7. Fiskur vill tattúvera sitt roð (10)
8. Undan síga bolir í lítinn bæ úr leið (9)
9. Set heilt þing inn í málið (9)
10. Ráðumst inn með kunnugum (9)
11. Fóru fimmtudagar frá? (9)
18. Rafkattarsorg vegna vinnuvélarlínurita? (13)
19. Fljót í byrjun og pressa í framhaldinu, er það
græðgi? (7)
20. Lítilsvirða hífuð með komplexa (12)
21. Framleiði mat, það eru kjúklingar, en þeir fá fóður
að launum (12)
23. Karl grilli í karlarækt (8)
24. Léttvínslepjandi örlagabyttur í draumadraginu
(11)
25. Er vísað til stelpu stráks eða stráks stelpu? (11)
26. Einangruð afkvæmi taka sprettinn (7)
29. Fjallafoxgras, öðru nafni skollapuntur, tófugras og–
völskurófa? (9)
34. Lét löt fá pilsner (6)
36. Skyldi sá gamli ruglukollur finna orðið? (5)
VEGLEG VERÐLAUN
LAUSNARORÐ
Ef bókstöfunum í skyggðu reitunum er raðað rétt saman birtist sögufrægt
menningarsetur. Sendið lausnarorðið í síðasta lagi 9. janúar næstkomandi á
krossgata@frettabladid.is merkt „5. janúar“.
Vikulega er dregið er úr inn-
sendum lausnarorðum og fær
vinningshafi eintak af bókinni
Húsið frá Forlaginu. Vinnings-
hafi síðustu viku var
Valdís Björgvinsdóttir,
Hafnarfirði.
Lausnarorð síðustu viku var
G R E I Ð S L U K O R T
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11
12 13
14
15
16
17
18
19 20 21
22 23 24 25 26
27
28 29
30 31
32
33 34
35 36
37
38
39
40
M O R Ð I N G J A R N I R E B F
Á N Ö N Ý R E Y N I B E R
V A L H N E T U N N A R L T R
A E H U M L S K A M M R I F
S K I L V I R K A D T N Ý L
T Ð E Æ R Á A R E N D I S
E S T E R S K E L S E K K
L O F E I T I E F N I S I R
L G U R R Þ O K U G R Á R
H A G R Æ Ð A Æ J O U I
O Ó S S T A Ð G Ó Ð R A R T
H R Í M Þ U R S I F U H V
M T F A Ó M A N N G Æ S K A
J Ó L A T E S A M V E R J A Ð L
N M L K A I Á S I F L
F A X A F L Ó A K N L I M R U N A
A S S P I L A D Ó S Á G R
K J Ö T Æ T A E Ý B A S A L T I
Ö I T E I G U R Ú J U N
Y F I R L I T A S Ð Á M S
Sumarið 1994 fengu vísindamenn í fyrsta sinn í hendur lifandi einstakling af
tegundinni Pseudoryx nghetinhensis, svokölluðum Vu Quang-uxa, eða saola,
eins og flestir heimamenn nefna dýrið.
Dýrið var kálfur sem veiðimaður hafði fundið í skógivöxnu fjalllendi á
landamærum Laos og Víetnam. Vísindamönnum hafði orðið tilvist tegundar-
innar kunn tveimur árum fyrr, þegar þeir fundu þrjár torkennilegar hauskúpur
í híbýlum veiðimanna á svæðinu.
Síðan eru liðin rúm tuttugu ár, og enn hefur engum vísindamanni tekist að
sjá Vu Quang-uxa í sínum náttúrulega heimkynnum.
Dýrið er þekkt sem eitt sjaldgæfasta spendýr veraldar. Ekkert er vitað um
hversu margir einstaklingar eru til af tegundinni, en hins vegar eru aðeins til
öruggar heimildir um ellefu slíka á þessu tímabili. Sumir innfæddir kalla það
„kurteisa dýrið“, vegna þess hversu hljóðlega það ferðast um skóga.
Í ágúst 2010 fönguðu þorpsbúar í Laos eitt dýr en það drapst áður en
verndarsinnar gátu sleppt því aftur út í náttúruna. Hræið hefur síðan verið
rannsakað gaumgæfilega. Allir einstaklingar sem hafa verið fangaðir– þótt fáir
séu– hafa drepist undir mannahöndum. Vísindamenn telja hugsanlegt að dýrið
geti hreinlega ekki þrifist ófrjálst.
Hinir svokölluðu uxar eru reyndar skilgreindir sem antilópur, eins og allir
slíðurhyrningar sem ekki falla í flokk nautgripa, sauðfjár, geita, buffla eða
vísunda.
Fullvaxið saola-dýr er um 85 sentímetrar upp að herðakambi og 90 kíló. Það
hefur dökkbrúnan feld, er hvítrákótt í framan og jafnframt með hvíta rák eftir
endilöngu bakinu.
Vu Quang-uxarnir merkja sér svæði með því að opna flipa á snoppunni og
nudda beiskri moskuslykt á yfirborðið úr þar til gerðum kirtlum. Þessir gríðar-
stóru þefkirtlar eru taldir þeir stærstu sem finna megi í nokkru spendýri. - sh
DÝR VIKUNNAR
VU QUANG-UXI
EKKI ATHYGLISSJÚKUR Sárafáar myndir hafa náðst af lifandi saola-dýrum, enda
mannafælin með afbrigðum.
Eitt sjaldgæfasta
spendýr veraldar
Réttast væri að flengja ræfilinn
Viðhorf til barna – með geðrænan vanda
Föstudag 11. janúar kl. 8:00 - 16:00. Laugardalshöll - 2. hæð (nýja húsinu)
Ráðstefna BUGL 11. janúar 2013
Fundarstjórar: Erlendur Egilsson sálfræðingur og Ósk Sigurðardóttir iðjuþjálfi
08:00 - 08:30 Skráning, afhending ráðstefnugagna og morgunmatur
08:30 - 08:40 Ráðstefna sett
Guðrún Bryndís Guðmundsdóttir yfirlæknir á göngudeild BUGL
08:40 - 09:10 Fjölmiðla- og netnotkun íslenskra ungmenna og birtingarmynd barna með geðræn vandamál
í fjölmiðlum
Þorbjörn Broddason prófessor í félagsfræði við Háskóla Íslands
09:10 -10:10 The Meaning of Disorder and Impairment from a Young Person’s Perspective
Professor Peter Hill Child & Adolescent Psychiatrist
10:10 - 10:25 Kaffihlé
10:30 -11:00
11:00 -11:30
11:30 -12:00
Salur A
Viðhorf til barna með sérþarfir
Hrefna Haraldsdóttir foreldraráðgjafi
Fjölskyldunálgun hjá Geðheilsu - eftirfylgd
Auður Axelsdóttir forstöðumaður/ iðjuþjálfi og
Haukur Hauksson BA sálfræði
Vettvangsteymi BUGL
Henný Hraunfjörð hjúkrunarfræðingur og
lýðheilsufræðingur MPH
Salur B
Foreldrastuðningshópur á BUGL
Unnur Heba Steingrímsdóttir geðhjúkrunarfræðingur
Óhreinu börnin hennar Evu
Ásdís Ýr Arnardóttir grunn- og framhaldsskólakennari
ADHD og farsæl skólaganga
Ingibjörg Karlsdóttir félagsráðgjafi og
lýðheilsufræðingur MPH
12:00 - 13:00 Hádegisverðarhlaðborð
13:00 - 13:30
13:30 - 14:00
Kynáttunarvandi barna og unglinga
– hvað segja fræðin?
Erlendur Egilsson sálfræðingur
Kynáttunarvandi barna og unglinga
Sigríður Birna Valsdóttir leiklistar- og fjölskyldu-
meðferðarfræðingur / ráðgjafi í Samtökunum ´78
Offita barna og unglinga – einhver ráð?
Ragnar Bjarnason yfirlæknir barnalækninga /
Kvenna- og barnasvið Landspítala
Meðferðarsamræður við foreldra unglinga með
átröskun í hóp og einstaklingslega
Margrét Gísladóttir sérfræðingur í geð- og
fjölskylduhjúkrun
14:00 - 14:30 Indíánar og geðheilbrigðisþjónusta
Jón Gnarr borgarstjóri Reykjavíkur
14:30 - 14:45 Kaffihlé
14:45 - 15:45 ADHD, Adolescence and Adolescents
Professor Peter Hill Child & Adolescent Psychiatrist
15:45 - 16:00 Ráðstefnulok
Drengjakór Reykjavíkur - stjórnandi Friðrik S. Kristinsson
Vinsamlegast tilkynnið þátttöku fyrir 8. janúar 2013.
Verð: kr. 9.500
Morgunmatur, kaffiveitingar og hádegisverðarhlaðborð innifalið.
Skráning fer fram á vef Landspítalans: www.lsh.is/?PageID=15361