Fréttablaðið - 16.06.2017, Blaðsíða 17

Þórlindur
Kjartansson
365.IS1817MARGFALT SKEMMTILEGRI
Í KVÖLDNÝTT
Víðast hvar eru hersýningar ómissandi hluti af hátíðar-höldum sem tengjast frelsi og
sjálfstæði þjóða. Þetta er í senn skiljan-
legt og óhugnanlegt. Það er skiljanlegt
að þjóðir vilji halda á lofti minningu
þeirra sem hafa fallið í þágu þjóðar
sinnar; en stöðug áminning um ógn
ófriðarins og eyðileggingarmátt stríðs-
tólanna er líka ískyggileg og ögrandi.
Þegar Íslendingar lýstu yfir fullu sjálf-
stæði árið 1944 var engin hersýning,
heldur var efnt til ljóðasamkeppni.
Þetta gæti verið gott að hafa í huga
nú þegar ríkislögreglustjóri boðar
áframhaldandi sýnilegan vopnaburð
sérsveitarmanna á fjöldasamkom-
um—eins og 17. júní á morgun.
Friðsæl þjóð
Þegar Ísland lýsti yfir sjálfstæði sínu
undir lok síðari heimsstyrjaldarinnar
þá var sú gæfa að hafa að mestu
sloppið við þær hamfarir ofarlega í
huga margra Íslendinga. Annað sigur-
ljóðið í ljóðasamkeppninni, sem æ
síðan hefur verið einn hjartfólgnasti
ættjarðaróður Íslendinga, inniheldur
kaflann „Hver á sér fegra föðurland“.
Þar er friðurinn skáldkonunni Huldu
einmitt mjög hugleikinn og þakklæti
fyrir að á Íslandi séu „friðsæl býli, ljós
og ljóð. Svo langt frá heimsins víga-
slóð.“
Þá var heimurinn hættulegur. Mikl-
um mun hættulegri en nú. Og það má
kallast kraftaverk að Íslendingum hafi
tekist að verða að sjálfstæðri þjóð án
átaka og blóðsúthellinga. Þvert á móti
má eiginlega segja; því á meðan fjöl-
margar þjóðir þurftu að berjast fyrir
tilvist sinni í ljótleika stríðs þá var það
fegurðin sem gerði Ísland sjálfstætt.
Sjálfstæði okkar grundvallaðist á frið-
sæld, virðingu fyrir náttúrunni, ljóð-
unum og bókmenntunum.
Friðsælt þjóðarstolt
Það að vera stoltur Íslendingur er
ekki síst að vera bæði þakklátur og
stoltur yfir þeirri staðreynd að við
erum friðsöm þjóð og að þetta land er
það friðvænlegasta á gervallri jarðar-
kringlunni.
Í því stolti felst meðal annars sú
mynd af íslenskum lögregluþjóni
að hann sé að jafnaði friðarstillir og
mannasættir en beiti ekki valdi nema
í ítrustu neyð og þá af hófstillingu og
með semingi. Það er enda þannig
að íslenska lögreglan nýtur mikils
almenns trausts og virðingar.
Fjölmörgum Íslendingum brá því
verulega í brún síðustu helgi þegar
myndir birtust af sérsveitarmönnum
úr lögreglunni með skammbyssur í
beltunum og margir hafa verið mjög
hugsi yfir yfirlýsingum ríkislögreglu-
stjóra um að gera megi ráð fyrir áfram-
haldi á sýnilegum vopnaburði.
Annars vegar hljóta flestir að vera
hikandi við að þykjast vita betur en
lögreglan hvort slík stefnubreyting
sé vitræn; en hins vegar skynjum við
að með þessari ákvörðun er ákaflega
mikilvægu gildi í íslensku samfélagi
stefnt í hættu og skarð hoggið í einn
af hornsteinum þjóðarstoltsins.
Stígur háll
Það er líklega ekki umdeilt að lög-
reglan á Íslandi þarf að hafa aðgang
að vopnum og að tryggja þurfi að sá
vopnabúnaður sé nægilega öflugur til
þess að lögreglan hafi ávallt yfirburði
gagnvart glæpamönnum og öðru mis-
indisfólki. Enn fremur hljóta stjórn-
völd að bregðast við síendurteknum
viðvörunum lögreglufólks sem segir
að starfskjör og aðstæður fæli gott
fólk frá þessum mikilvægu störfum.
Að þekkja hvorki sverð né blóð
En samt sem áður er erfitt að verjast
þeirri tilhugsun að sýnilegur vopna-
burður lögreglu núna gæti orðið for-
smekkur að varanlegri breytingu—
jafnvel þótt enginn kannist við að
slíkt sé í farvatninu nú. Þess vegna eru
mikil viðbrögð við sýnilegum vopna-
burði ekki stormur í vatnsglasi, heldur
eðlileg og réttmæt viðbrögð og ákall
um að mjög varlega sé stigið til jarðar í
framhaldinu. Við höfum séð fordæm-
in víða um heim þar sem lögreglan
hefur smám saman vígvæðst og þar
með fjarlægst þann almenning sem
henni er ætlað að þjóna og vernda.
Sem betur fer er langt frá því að hafa
þurfi raunverulegar áhyggjur af slíku
hér á landi en fordæmin hræða.
Þetta er okkar mál
Eitt sjónarmið sem hefur verið
áberandi undanfarna daga er að það
sé óviðurkvæmilegt að gagnrýna
ákvörðun ríkislögreglustjóra. Jafnvel
að það sé á einhvern hátt barnalegt
að leyfa sér að hafa efasemdir um
það hvort ákvörðunin um sýnilegan
vopnaburð sé rétt. En þar er líka vegið
að öðrum þætti þjóðarstoltsins—við
höfum jafnan álitið sjálfstæði ein-
staklinganna og sjálfstæða hugsun
vera mikilvægan eiginleika íslensku
þjóðarinnar. Við erum ekki vön því
að láta okkur duga svarið: „Þér kemur
það ekki við.“
Þar að auki mættu þeir, sem
ekki þykjast skilja áhyggjur fólks af
stefnubreytingunni, velta fyrir sér
þeirri spurningu hvort það sé sér-
stakt þroskamerki hjá einstaklingi
eða samfélagi að samþykkja í blindni
dómgreind yfirvalds; hvort sem
maður hefur traust á því eða ekki.
Ísland er friðsæl þjóð þótt enginn
sé svo barnalegur að halda að glæpir
eða voðaverk geti ekki átt sér stað hér
eins og annars staðar. En það er líka
óþroskað að gera of mikið úr þeirri
áhættu og skaða að óþörfu mikilvæg
gildi samfélagsins—þau hin sömu
og sjálfstæði okkar og þjóðarstolt
byggjast á.
Í DAG
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 17F Ö S T U D A G U R 1 6 . J Ú N Í 2 0 1 7