Morgunblaðið - 24.12.2019, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. DESEMBER 2019
Við erum í næsta nágrenni! www.apotekarinn.is
OPIÐ ALLA DAGA YFIR
HÁTÍÐARNAR Í AUSTURVERI
Starfsfólk Apótekarans óskar viðskiptavinum
sínum gleðilegrar hátíðar
8–18
24. des
Opið
9–24
25. des
Opið
9–24
26. des
Opið
8–24
27. des
Opið
9–24
28. des
Opið
9–24
29. des
Opið
8–24
30. des
Opið
8–18
31. des
Opið
9–24
1. jan
Opið
mundir. Stýrivextir hafa lækkað um
1,5% og bankarnir hafa að hluta til
skilað lækkuninni til neytenda. Fjöl-
margir okkar félagsmanna hafa
endurfjármagnað lánin og ég veit til
þess að greiðslubyrði margra sem
farið hafa í endurfjármögnun hefur
lækkað um 10-20 þúsund á mánuði.
Allt eru þetta atriði sem við lögðum
upp með í þessum samningi og hafa
nú þegar skilað sér,“ segir Vil-
hjálmur.
Hann víkur svo að fyrirhugaðri
lækkun tekjuskatts, sem verður í
tveimur áföngum, 1. janúar næst-
komandi og 1. janúar 2021. Þessar
lækkanir muni skila sér best til
þeirra tekjulægstu. Þannig muni
tekjuskattur þess hóps lækka um
rúmlega 120 þúsund krónur á ári.
Þá muni almenn taxtalaun hækka
um 24 þúsund á mánuði 1. apríl nk.
„Þannig að ég er ánægður með
hvernig til tókst, þótt alltaf megi
gera betur. Baráttunni fyrir bættum
kjörum íslensks verkafólks lýkur
aldrei,“ segir Vilhjálmur sem telur
kaupmáttinn munu styrkjast enn
frekar á næsta ári. Hins vegar sé
vaxandi atvinnuleysi áhyggjuefni.
Útlit sé fyrir að það nái hámarki um
mitt næsta ár og minnki síðan.
Telur Vilhjálmur það sama gilda
um verðbólgu, vexti og atvinnuleysi.
Tölurnar væru á verri veg ef ekki
væri fyrir lífskjarasamninginn.
Ræðst af þróun verðlags
Ragnar Þór Ingólfsson, formaður
VR, segir það munu ráðast af þróun
verðlags hvort forsendur lífskjara-
samningsins hvað varðar kaupmátt
haldi á næsta ári. Ef verðbólgan
verði áfram jafn lág auki það líkur á
að kaupmáttarmarkmiðin náist.
„Margt hefur gengið vel og fram-
ar vonum en svo eru aðrir hlutir sem
við höfum miklar áhyggjur af. Við
höfum miklar áhyggjur af því að
birgjar og hið opinbera hækki verð
og gjaldskrár umfram það sem eðli-
legt getur talist. Að við sofnum á
verðinum og sitjum uppi með samn-
ing þar sem markmið um kaupmátt
hafa ekki gengið eftir,“ segir Ragnar
Þór og nefnir til dæmis tugprósenta
hækkanir hjá Veitum til fyrirtækja.
Þær hækkanir muni koma hart
niður á matvælaframleiðendum.
„Samstarfið við stjórnvöld hefur
að mörgu leyti gengið mjög vel, sér-
staklega þegar kemur að vinnu við
húsnæðismálin. Við erum á undan
áætlun í nokkrum málum varðandi
úrræði fyrir fyrstu kaupendur. Hóp-
urinn er búinn að skila af sér til-
lögum og eru þær í greiningu hjá
fjármálaráðuneytinu,“ segir Ragnar
Þór en ein helsta tillagan varðar
fyrirhuguð hlutdeildarlán, eða eigin-
fjárlán, sem ríkið mun lána vaxta-
laust til að auðvelda íbúðakaup.
Hefur Ásmundur Einar Daðason,
félags- og barnamálaráðherra, sagt
til skoðunar að veita fyrstu kaup-
endum og fólki sem missti eignir
eftir hrunið slík hlutdeildarlán. Það
yrði mikil breyting á markaði.
Ragnar Þór segir aðspurður að
vaxandi atvinnuleysi sé áhyggjuefni.
Það sé þannig að aukast hjá nýjum
hópum, ekki síst ungu fólki.
Kaupmátturinn á uppleið
Halldór Benjamín Þorbergsson,
framkvæmdastjóri Samtaka at-
vinnulífsins, segir óumdeilt að
markmið lífskjarasamninganna um
aukinn kaupmátt hafi náðst.
SA geri ráð fyrir að undirliggjandi
staða í hagkerfinu geti stutt áfram-
haldandi hóflegan vöxt kaupmáttar.
„Við sjáum það sér í lagi í þróun
launavísitölunnar. Sú hönnunar-
forsenda sem sniðin var inn í lífs-
kjarasamninginn er að ganga eftir.
Þ.e.a.s. lægstu launin eru að hækka
hlutfallslega mest. Gengið hefur
verið tiltölulega stöðugt á sama
tíma,“ segir Halldór.
Hann segir aðspurður eðlilegt að
farið sé að hægja á vexti kaupmáttar
á Íslandi, sem sé enda orðinn mjög
hár í sögulegu samhengi.
Lægri verðbólga styður samninga
 Formenn VR og Verkalýðsfélags Akraness telja markmið um kaupmáttarstyrkingu hafa ræst
 Minni verðbólga spari heimilum háar fjárhæðir  SA telja útlit fyrir hóflegan vöxt kaupmáttar
Kaupmáttur og verðbólga 2010-2019
Hlutfallsleg hækkun launa og ráðstöfunartekna frá árinu á undan
Vísitala kaup-
máttar launa í
nóvembermánuði
Verðbólga
Heimild: Hagstofa Íslands og Seðlabanki Íslands
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
160
150
140
130
120
110
100
10%
8%
6%
4%
2%
0%
2019 2020 2021 2022
Nafnlaun 4,9% 4,4% 4,9% 4,5% Heimild: Hagspá Arion banka 2019-22
Raunlaun 1,8% 1,9% 2,2% 1,4% Heimild: Hagspá Arion banka 2019-22
Kaupmáttur ráðstöfunartekna 2,6% 2,5% 4,0% 4,1% Heimild: Peningamál Seðlabankans
Vísitala, 2000=100 12 mánaða verðbólga
107,3
149,4
138,0
120,5
111,7
151,6
2,0%
8,5%
3,7%
B
A
N
K
I
Morgunblaðið/Eggert
Í Ráðherrabústaðnum Fulltrúar launþega, atvinnurekenda og stjórnvalda.
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Forystumenn launþega og atvinnu-
rekenda telja að markmið lífs-
kjarasamninganna um kaupmátt
muni ganga eftir á næsta ári. Minni
verðbólga en spáð var hafi aukið lík-
ur á kaupmáttarstyrkingu.
Vilhjálmur Birgisson, formaður
Verkalýðsfélags Akraness, segir
minnkandi verðbólgu skipta al-
menna launþega miklu máli.
„Lífskjarasamningarnir eru, svo
ekki verður um villst, að skila þeim
árangri sem lagt var upp með. Þar
horfðum við sérstaklega á tekju-
lægstu hópana. Lífskjarasamning-
arnir hafa líka skilað sér í lægri
verðbólgu. Nú mælist 12 mánaða
verðbólga einungis 2% en var 3,3%
þegar við undirrituðum samningana.
Til að setja það í samhengi þá væru
verðtryggðar skuldir heimilanna 22
milljörðum hærri ef verðbólgan
hefði ekki lækkað um 1,3%. Hér
reikna ég með að heimilin skuldi um
1.800 milljarða í verðtryggð íbúða-
lán. Þetta er rifjað upp vegna þess
að menn óttuðust mjög að verðbólg-
an færi af stað samhliða kjarasamn-
ingsgerðinni,“ segir Vilhjálmur.
Vaxtastigið líka lækkað
„Ofan á þetta hefur lífskjara-
samningurinn skilað því að vaxtastig
á Íslandi hefur að öllum líkindum
aldrei verið eins lágt og um þessar
Samkvæmt hagspá Arion banka
hækka raunlaun um 1,9% á næsta ári.
Með raunlaunum er vísað til nafn-
launa að frádreg-
inni verðbólgu.
Erna Björg
Sverrisdóttir, að-
alhagfræðingur
Arion banka, seg-
ir bankann meðal
annars ganga út
frá þeirri for-
sendu að lífs-
kjarasamingurinn
verði sá rammi
sem aðrir hópar á
vinnumarkaði vinni eftir.
„Miðað við stöðuna í hagkerfinu
teljum við að flestir muni halda sér
innan þessara ramma, einfaldlega til
að viðhalda stöðugleika á vinnumark-
aði. Við gerum ráð fyrir 4-5% nafn-
launahækkunum á næsta ári. Verð-
bólgan er komin niður í 2% en síðasta
mæling kom töluvert á óvart. Það er
útlit fyrir að verðbólgan verði í kring-
um [2,5%] verðbólgumarkmið Seðla-
bankans, að minnsta kosti út næsta
ár,“ segir Erna Björg.
Þungur róður á næsta ári
Með þetta í huga telur hún að
raunlaun kunni að hækka meira á
næsta ári en bankinn hafði spáð. Útlit
sé fyrir nokkra kaupmáttaraukningu
út spátímann, eða til ársloka 2022. Á
hinn bóginn telji bankinn að næsta ár
geti orðið þungt fyrir íslenskt hag-
kerfi. Það muni taka tíma að ná upp
fullri framleiðslugetu.
„Þannig að þótt þessar launahækk-
anir séu hófstilltar í sögulegu sam-
hengi eru þær auðvitað töluverðar
fyrir fyrirtæki sem búa nú þegar við
hátt launahlutfall,“ segir Erna Björg
um horfurnar í efnahagslífinu.
Hækkun raunlauna
2020 umfram spár
Erna Björg
Sverrisdóttir