Fréttablaðið - 27.12.2002, Blaðsíða 12

12 27. desember 2002 FÖSTUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Þverholti 9, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Kerlingar
eyðileggja
jólin
Skyrgámur er ekki sáttur:
Ádögunum heyrði ég söng nokk-urra leikskólabarna. Þau sungu
„Jólasveinar ganga um gólf“ með
texta sem ég kannaðist ekki við.
Stafur sveinanna var orðinn gildur
en ekki gylltur, móðir þeirra sópar
ekki gólf heldur hrín við hátt og
flengir þá ekki heldur hýðir. Þá er
horfin kanna af stól og í staðinn
stendur einhver upp á hól... Ég for-
vitnaðist um þetta og í ljós kom að
einhverjar umvöndunarsamar kerl-
ingar hafa tekið sig til og eyðilagt
þetta gamla og góða jólakvæði þar
sem það féll ekki að þurrpumpuleg-
um og ófrjóum þankagangi þeirra.
Núna hafa þær uppfærða og stein-
gelda útgáfu sína fyrir börnunum.
Ekki má rugla börnin með ein-
hverju sem ekki gengur upp, gyllt-
ir stafir og könnur á stólum. Gaman
þætti mér að vita hvar og hvenær
tekin var ákvörðun um að skemma
vísuna, sem annars var súrrealísk
og skemmtileg, með þessum hætti.
Guð forði börnum þessa lands frá
húmorslausum forræðishyggju-
kerlingum með einstefnusýn á ver-
öldina. ■
Þ að ríkir ekki mikil bjartsýnimeð efnahagsþróunina í heim-
inum. Efnahagslífið í Bandaríkjun-
um er enn dauflegt og neytendur
halda fast um budduna. Evrópu-
menn eru að búa sig undir sam-
drátt í efnahagslífinu, einkum
vegna veikleika í þýsku efnahags-
lífi. Það má því búast við sam-
drætti eða stöðnun í efnahagslífi
heimsins á næsta ári.
Hér heima hefur atvinnuleysi
farið vaxandi á undanförnum mán-
uðum og framundan eru mánuðir
þar sem atvinna mun enn dragast
saman. Það mátti merkja á sam-
keppni í smásölu fyrir jólin að þar
börðust margar verslanir og fram-
leiðendur fyrir lífi sínu, voru jafn-
vel hættir að horfa lengra fram í
tímann en til loka vikunnar eða
dagsins. Og víðar um atvinnulífið
eru veik fyrirtæki. Það ætti því
engum að koma á óvart að gjald-
þrot fyrirtækja á næstu mánuðum
muni enn auka á atvinnuleysið.
Það er umhugsunarefni hversu
mörg íslensk fyrirtæki komu las-
burða frá góðærinu 1999 til 2000.
Það er í sjálfu sér eðlilegt að flest
tölvu-, internet- og hátæknifyrir-
tæki, sem stofnað var til á þessum
árum, séu þegar dauð eða að gefa
upp öndina. Það er ekki hægt að
biðja um meira en að örfá þeirra
lifi. Hins vegar er athyglisvert
hversu illa góðærið lék hefð-
bundnari fyrirtæki. Þótt Íslend-
ingar hafi fjárfest meira í nýsköp-
unarfyrirtækjum í góðærinu en
nokkru sinni fyrr þá fjárfestu þeir
einnig meira í hefðbundnum fyrir-
tækjum en hið litla viðskiptalíf
okkar stendur undir. Þau þarfnast
áframhaldandi góðæris til að geta
dafnað – en mun ekki verða að ósk
sinni.
Þegar horft er til ársins 2002 er
engu líkara en að efnahagsstefna
ríkisstjórnarinnar sé geðklofin. Á
árinu voru báðir viðskiptabank-
arnir í eigu ríkisins seldir. Þótt að-
ferðin við að finna kaupendur hafi
verið gagnrýnisverð ber engu að
síður að fagna sölunni. Á sama ári
var hins vegar samþykkt heimild
til að veita Íslenskri erfðagrein-
ingu 20 milljarða ríkisábyrgð.
Sem betur fer hefur ábyrgðin enn
ekki verið veitt.
Nú virðist sem samningar um
byggingu á álvers í Reyðarfirði
með tilheyrandi virkjunum hafi
náðst á árinu 2002. 200 milljarða
fjárfesting í atvinnulífinu. Miðað
við efnahagshorfur á Íslandi, og
áhrif efnahagsástandsins í heim-
inum á þær, er varla hægt að
ímynda sér betri tímasetningu
fyrir álver. Andstaða við álverið
hefur einkum verið drifin áfram
af upphafinni náttúrudýrkun.
Þegar kreppir að í atvinnulífinu á
næstu mánuðum verður sú and-
staða lítils megnug. Álverið er
verkjalyfið sem við þörfnumst
við eftirköstum góðærisins. ■
Verkjalyf við eftirköstum góðæris
skrifar um bágt ástand efnhagslífsins og
horfur í atvinnulífinu.
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Það virðist nokkuð ljóst aðIngibjörg Sólrún Gísladóttir
hefur ekki metið framhald
Reykjavíkurlistasamstarfsins -
og þar með forustuhlutverk sitt
þar - til margra fiska. Sennilega
er það líka rétt metið hjá henni
því ólíklegt er að listinn hefði
borgina í fjórða sinn ef svo
ótrúlega vildi til að flokkarnir
sem að honum standa myndu ná
saman um framboð enn einu
sinni. Kannski eru brestirnir í
samstarfinu líka þegar orðnir
meiri en menn vilja vera láta -
eins og Kárahnúkamálið gefur
vísbendingu um.
Hafi Ingibjörg Sólrún á ann-
að borð ætlað sér framhaldslíf í
stjórnmálum - sem hún augljós-
lega ætlar sér - þá má segja að
viðskilnaður hennar við Reykja-
víkurlistasamstarfið hafi ein-
ungis verið spurning um tíma
og aðferðafræði. Það er margt
til í því að kosningarnar næsta
vor séu hennar besta tækifæri -
tækifæri sem kunni að verða
horfið eftir fjögur ár. Þess
vegna er framboð Ingibjargar
til Alþingis ekki órökrétt í
sjálfu sér, hún hefur einfaldlega
veðjað pólitískri framtíð sinni á
Samfylkinguna, en ekki Reykja-
víkurlistann.
Frelsið dýru verði keypt
Aðdragandinn og aðferðafræð-
in sem Ingibjörg beitir við út-
göngu sína úr borgarstjórahlut-
verkinu er hins vegar ekki björgu-
leg þó vissulega séu ákveðnir
þættir vel úthugsaðir. Þessi uppá-
koma öll mun trúlega veikja hana
sem stjórnmálaleiðtoga þegar frá
líður - þrátt fyrir stórgott gengi í
könnunum nú - því þó machiavell-
ískar fléttur geti verið flottar og
árangursríkar, þá hafa vinsældir
Ingibjargar frekar mátt rekja til
þess að fólki hefur fundist hún
standa utan við og vera valkostur
við gamaldags valdaplott og
karlapólitík fjórflokksins, frekar
en að hún sé hluti af því fyrir-
komulagi.
Framkoman gagnvart sam-
starfsmönnum á R-listanum skipt-
ir máli í þessu sambandi. Þar hefur
augljóslega orðið alger trúnaðar-
brestur. Í raun bendir flest til að
Reykjavíkurlistanum hafi verið
fórnað. Þrátt fyrir leikþátt borgar-
stjórans um að hún hafi ekki ætlað
að söðla um og hverfa af borgar-
málavettvangi lá í augum uppi að
hún hefði gjörbreytt eðli og for-
sendum þess samstarfs sem hún er
í forsvari fyrir. Þetta vissi hún
sjálf að myndi gerast og því er hún
meðvitað að framkalla hörð við-
brögð af hálfu samstarfsaðila og
gerir hvað hún getur til að valta
auðmýkjandi yfir þá í krafti þess
að samstarfsaðilar eiga einungis
vonda leiki í stöðunni. Það að fram-
sóknarmenn og Vg gera sig líklega
til að reka hana sem borgarstjóra,
losar hana úr þeim fjötrum, sem
fyrri yfirlýsingar bundu hana í.
Nú eru það samstarfsaðilarnir í R-
listanum sem koma í veg fyrir að
hún standi við fyrirheit sín um að
vera borgarstjóri næstu fjögur
árin - ekki hún sjálf! Þetta er
vissulega snjöll flétta, en alls ekki
ókeypis - Ingibjörg missir sinn
fyrri pólitíska “hreinleika“ og
tapar mörgum mikilvægum banda-
mönnum.
Hvað á annars horn
Þá hafa þessir pólitísku loftfim-
leikar Ingibjargar kallað á flóknar
skýringar, sem ganga ekki rök-
fræðilega upp. Leiðtoginn, sem
þekktur var fyrir rökvísi og skilj-
anlegan málflutning, lendir nú í
einhvers konar rallý-röksemda-
færslum þar sem hvað rekst á ann-
ars horn. Hún kveðst vera að bjóða
sig fram í varaþingmannssæti en
ætlar með því að skipta sköpum í
landsstjórninni! Hún er ekki að
bjóða sig fram gegn samstarfs-
flokkunum á R-listanum á lands-
vísu vegna þess að hún ætlar að
leggja áherslu á málefni Reykja-
víkur. En hún er samt að bjóða sig
fram vegna þess að málefni
Reykjavíkur eru málefni á lands-
vísu og þar á milli eru engin skýr
mörk! Þessi málflutningur er ein-
faldlega merkingarleysa, enda
ljóst af skoðanakönnunum að inn-
koma Ingibjargar í landsmálin
mun knýja alla pólitíska andstæð-
inga hennar til að beina orðræðu
sinni að henni. Leikhúsreglur
Aristótelesar um „einn tíma, eitt
svið og eina atburðarás“ eiga ein-
faldlega líka við í pólitíkinni. Sami
einstaklingurinn getur ekki verið í
mörgum ólíkum aðalhlutverkum í
einu og haldið trúverðugleika og
tiltrú óskertri. En Ingibjörg ætlar
engu að síður að reyna að rengja
Aristoteles.
Öðruvísi stjórnmálamaður
Sú ögrandi, valdapólitíska
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir sem
mætir til leiks á vettvangi lands-
málanna í þessari kosningabar-
áttu mun því verða allt annar
stjórnmálamaður en sá sem
mældur hefur verið í ímyndar-
könnunum með alþýðlegra rök-
vísi, yfirbragð pólitísks hrein-
lyndis og hefur sem sameiningar-
tákn leitt farsællega kosninga-
bandalag þriggja flokka í Reykja-
vík. Hin nýja Ingibjörg er óbil-
gjarnari en hugsanlega veikari en
sú gamla, hún er flokksleiðtogi og
pólitískur klækjarefur sem þorir
að taka dramatískar ákvarðanir,
jafnvel að skrifa út - de facto -
snemmbært dánarvottorð fyrir
samtökin sem báru hana til önd-
vegis í Reykjavík. En um leið býr
hún sér vissulega til frelsi til að
sinna langtímaköllun sinni hjá
Samfylkingunni. Væntanlega
mun hún við hátíðlega athöfn taka
við formennsku í Samfylkingunni
í haust, hvort sem hún verður þá
ráðherra, þingmaður, eða einfald-
lega utan þings. Hversu vel póli-
tískur glæsileiki hennar dugar á
nýjum vettvangi á eftir að koma í
ljós. Ég mun hins vegar sakna
Reykjavíkurlistans. ■
stjórnmálafræð-
ingur og blaða-
maður skrifar um
framboð borgar-
stjóra.
BIRGIR GUÐ-
MUNDSSON
Um daginn
og veginn
Ingibjörg hin nýja
Sjúklingarnir
á göngudeildir
Læknar sem gegna yfirmannsstöðum á
Landspítala halda áfram að sinna sínum
sjúklingum á göngudeildum.
HEILBRIGÐISMÁL Magnús Pétursson,
forstjóri Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss, segir spítalann ekki
hafa umboð til ákvarðana um sam-
skipti sjálfstætt
starfandi lækna og
Tryggingastofnun-
ar. Þar gildi samn-
ingar.
Magnús segir að
allur þorri lækna í
þjónustu spítalans
vinni samkvæmt
kjarasamningum
Læknafélags Ís-
lands og fjármála-
ráðherra. „Nokkur
hópur lækna hefur hins vegar tekið
laun að hluta til samkvæmt kjara-
samningi og að hluta til samkvæmt
því greiðslukerfi sem Trygginga-
stofnun viðhefur í samskiptum við
einkareknar stofur. Við sameiningu
sjúkrahúsanna í Reykjavík hefur æ
betur komið í ljós að óviðunandi er
að læknar vinni hlið við hlið þar
sem launatilhögun er mismunandi,“
segir Magnús.
Alls er um 66 lækna að ræða.
Stærsti hluti þessa hóps fær greitt
innan við eina milljón á ári. Tuttugu
einstaklingar taka laun sem liggja á
bilinu ein til sex milljónir króna.
Nefnd skipuð af forstjóra Land-
spítala hefur í haust leitað leiða til
að leysa einingagreiðslukerfið sem
best af hólmi, án árangurs. Mál
þetta hefur ítrekað verið kynnt
stjórnarnefnd spítalans og á fundi
nýverið ákvað stjórnarnefnd að
eðlilegast væri að þeim starfsmönn-
um sem notið hafa launagreiðslna á
grundvelli ferliverka yrði boðið
hærra starfshlutfall á spítalanum
og í samræmi við þá vinnu sem innt
væri af hendi. Með öðrum orðum,
læknir sem var í 40% starfi á spítal-
anum en vann ferliverk og fékk
greitt samkvæmt því sem nam til
dæmis öðrum 40% yrði boðin 80%
staða á spítalanum. Með þessu er
spítalinn að breyta launatilhögun til
starfsmanna, samræma hana og
einfalda.
Magnús minnir á að nú um ára-
mót taki gildi sú regla að læknar
sem reka stofur utan spítalans geti
aðeins verið í 80% starfshlutfalli
innan hans og að sama skapi gerir
spítalinn þá kröfu til yfirlækna að
þeir noti starfskrafta sína eingöngu
í þágu Landspítala og Háskóla Ís-
lands.
„Allir nýráðnir yfirlæknar hafa
fallist á þessa skilmála. Samkomu-
lagsatriði er við aðra lækna um að
hvaða marki þeir gegna störfum á
spítalanum og sinna eigin rekstri.
Af hálfu spítalans er því ekki verið
að girða fyrir að læknar geti sinnt
stofurekstri jafnframt því sem þeir
eru starfsmenn spítalans.“
Magnús segir að ekki sé ágrein-
ingur á milli stjórnenda spítalans
og yfirlækna um að leggja niður
stofurekstur. Sjúklingar þeirra
lækna eiga að geta sótt þjónustu
þeirra áfram göngudeildum spítal-
ans.
bergljot @frettabladid.is
GÖNGUDEILDIR VERÐA EFLDAR
Sjúklingar þeirra yfirlækna sem láta af stofurekstri munu áfram geta sótt þjónustu þeirra á
göngudeildir spítalans.
„Æ betur hefur
komið í ljós að
óviðunandi er
að læknar
vinni hlið við
hlið þar sem
launatilhögun
er mismun-
andi.“
VÉLSTJÓRAFÉLAGIÐ „Þetta er fyrst og
fremst gert af hagkvæmnisjónar-
miðum, tæknin gerir okkur kleift
að þjóna félagsmönnum okkar fyr-
ir norðan jafnvel eftir sem áður,“
sagði Helgi laxdal, formaður Véla-
stjórafélags Íslands. Skrifstofu fé-
lagsins á Akureyri verður lokað
frá og með næstu áramótum en
skrifstofan þar var opnuð 1979.
Einn maður hefur verið í 40%
starfi fyrir norðan og rekstur
skrifstofunnar kostað 2 til 3 millj-
ónir á ári.
„Okkar maður á Akureyri hefur
skilað góðu starfi og lokun skrif-
stofunnar er alls ekki dómur á
hans störf,“ sagði Helgi Laxdal. ■
HELGI LAXDAL
Segir tæknina gera mögulegt að loka skrif-
stofunni fyrir norðan án þess þó að skerða
þjónustu við félagsmenn.
Vélstjórafélag Íslands:
Akureyrarskrifstofu lokað
Atvinnuleysi
og þensla
Sigurður Harðarson
hjúkrunarfræðingur skrifar:
Ígrein Helga Péturs um virkjana-mál og atvinnuleysi í Fréttablað-
inu 5. desember stakk margt í auga.
Helst truflaði mig að hann vildi
koma því á samvisku andstæðinga
virkjana að finna lausnir á atvinnu-
leysi því sem þegar hrjáir marga.
Frá mínu sjónarhorni er atvinnu-
leysi á austfjörðum tilkomið vegna
þess að utanaðkomandi fjársterkir
aðilar höfðu frjálsar hendur við að
kaupa lifibrauð verkafólks úr
byggð. Og það var ekki vegna þess
að togari og kvóti kæmu einhverj-
um betur annarsstaðar heldur í
nafni hins heilaga frelsis „fram-
kvæmdamanna“ til að græða pen-
inga. Virkjun verður ekkert annað
en þriggja ára plástur á atvinnu-
leysi á Austfjörðum. Varanlegri
lausnir mætti finna í því að ríkis-
stjórn þessa lands hætti að hugsa
eins og þeir skammsýnu „fram-
kvæmdamenn“ sem ræna almenn-
ing og láta ýmsar afleiðingar skipu-
lagningar sinnar ganga tilbaka. Það
er greinilega miklu þægilegra að
blása upp einhverju moldviðri, um
að það geti ekki verið heiðarlegt
fólk sem gefi peninga sína til að a!
auglýsa til verndar náttúrunni,
heldur en að horfa í og skrifa um
raunverulegar ástæður þess að at-
vinnulausum fjölgar.
Þensla í efnahagskerfi er ekki
eitthvað sem getur haldið áfram
endalaust. Þensluhugsunin er hluti
af hugsunarhætti þeirra sem vilja
halda í sitt heilaga frelsi til að
græða, án þess að þurfa að íþyngja
sér með vangaveltum um siðferði-
legar afleiðingar gerða sinna. Á
meðan þetta hugarástand ræður
ríkjum í efnahagskerfinu næst
aldrei það jafnvægi sem þarf. ■