Læknablaðið - des. 2018, Blaðsíða 33

LÆKNAblaðið 2018/104 565
Hver var Dante?
Durante degli Alighieri, eða Dante, fæddist í Flórens árið 1265 og lést í Ravenna
árið 1321. Verk hans þrjú, Inferno, Purgatorio og Paradiso, heyra til Hins guðdómlega
gleðileiks. Verkið þykir með merkustu bókmenntum miðalda og er talið grunnur
ítalsks ritmáls „Hann er furðulega nútímalegur í hugsun. En það er ekki skrýtið því
mannkynið hefur furðulega lítið breyst,“ segir Einar Thoroddsen sem hefur þýtt
fyrsta bindi verks hans; Víti.
kúrsus og maður varð betri og betri með
hverjum deginum,“ segir hann rólega.
Það er alveg ljóst að hans fag er að leika
sér með tungumálið, þetta samskiptaform
sem við teljum svo sjálfsagt, en þorum
fæst að leika okkur með, eftir áratuga rétt-
ritunarumvandanir og stífa málfræði.
Hálfnaður með allt verkið
Við ræðum útkomu meistaraverks Dantes
og elju Einars. „Útgáfan er viss léttir og
það kemur yfir mig svona: Loksins, loks-
ins.“
Einar stefnir á að þýða kómedíuna alla,
Víti (Inferno), Hreinsunareldinn (Purgatorio)
og Paradís (Paradiso). „Víti er 34 kviður
en hinar tvær 33. Ég á 11 kviður eftir af
Hreinsunareldinum, sem ég er að hugsa
um að kalla Skírnarfjallið, svo ég er meira
en hálfnaður með allt verkið,“ segir hann.
„Og ég hef, þegar best hefur gengið,
náð heilli kviðu á viku. Það eru 40 þriggja
línu erindi,“ segir hann. „En þá þarf ég
að vera í stuði að því leyti að vera ekki
þreyttur og maður verður að halda sig á
mottunni. Svo drekkur maður ókjör af te-i
og þá vaggast maður niður í vissan dugn-
að. En þetta er ekki inspirasjón-verk. Þetta
hefur með rassinn að gera, að setjast niður.
Eitt prósent talent og 99% rass. Svo nagar
maður ekki penna þar til eldingunni
slær niður heldur er sífellt að,“ lýsir hann
vinnslu verksins og framhaldinu sem
verði þó ekki auðveldara með tímanum.
„En Dante er það hugmyndaríkur
sjálfur að hann er ekki með miklar endur-
tekningar. Þess vegna þarf þýðandinn
ekki að hafa áhyggjur af því. Dante varðar
veginn.“
Sinnir enn læknastörfum
Þrátt fyrir að standa á sjötugu starfar
Einar enn sem læknir. „Ég var að vísu að
hætta á Borgó um daginn,“ segir hann.
„Af því að ég varð sjötugur treysta þeir
manni ekki lengur en ég er með stofu
áfram. Það sér svo sem ekki fyrir endann
á því.“
Dante skrifaði verkin í upphafi 14.
aldar og bendir Einar á að rétt eins og við
skiljum ekki allt sem stendur í Íslendinga-
sögunum hafi ítalskan breyst. Hann hafi
því grúskað í mörgum þýðingum.
„Ég hef notað öll þau tungumál sem
ég hef fundið þetta á; sænsku, ekki svo
mikið dönsku en þó aðeins, ensku og kíkt
á frönsku. – Allt sem maður nælir í til
samanburðar til að vita hvað maðurinn er
að segja. Og oft hafa þessar þýðingar verið
tví- og þrísaga.”
Í Víti fjallar Dante um ferð sína um víti
þar sem rómverska skáldið Virgill fylgir
honum. Þar er bæði afneitun og viður-
Einar Thoroddsen í sínu náttúrulega umhverfi. Mynd/gag