Læknablaðið - dec 2018, Qupperneq 62

594 LÆKNAblaðið 2018/104
Vilhelmína Haraldsdóttir
blóðmeinalæknir á Landspítala, í stjórn FÁSL
vilhehar@landspitali.is
Félag áhugamanna um sögu læknis-
fræðinnar hélt málþing í Þjóðmenningar-
húsinu 17. nóvember síðastliðinn og var
yfirskrift þess: Jónas Hallgrímsson – hin
hliðin – heilsufar Jónasar. Málþingið var
afar vel sótt og við sprengdum salinn af
okkur.
Fundarstjóri var Jón Jóhannes Jónsson
yfirlæknir og í inngangi hans kom fram
að við værum ekki að kasta rýrð á Jónas
heldur vildum við reyna að skilja hann og
líf hans betur.
Fyrst var fjallað um áfengið og áhrif
þess á líf og heilsu Jónasar. Í pontu steig
Torfi Tulinius prófessor og setti málið í
alþjóðlegt samhengi. Hann fjallaði um
rómantísku skáldin í Evrópu á 19. öld og
lagði áherslu á drykkjuskap og afstöðu
þeirra til víns og annarra vímugjafa. Á
þessu tímabili töldu mörg skáld það hjálpa
andagiftinni að nota vímugjafa og þá helst
áfengi.
Næstur talaði Páll Valsson rithöfundur
sem skrifaði ævisögu Jónasar. Hann sagði
okkur frá hve mikill drykkjuskapur var á
stúdentum í Kaupmannahöfn á þessum
tíma og hve örlög margra hefðu verið dap-
urleg. Páll sagði að oft mætti sjá á bréfum
Jónasar að hann væri undir áhrifum þegar
hann skrifaði bréfin – bæði á skriftinni og
á orðalaginu. Jónas gekk þó í bindindis-
félag Hafnarstúdenta. Fram kom að þó að
Jónasi hefði þótt sopinn góður hefði hann
samt afkastað miklu og verið sívinnandi.
Hann stundaði rannsóknir í náttúruvís-
indum og fór í ferðalög til Íslands og ferð-
aðist um hálendið við afar erfiðar aðstæð-
ur og oftast við mjög slæma heilsu. Við
ræddum töluvert um fótamein Jónasar og
margar tillögur komu fram meðal fundar-
gesta um hver væri orsök þeirra.
Dagný Kristjánsdóttir prófessor í ís-
lenskum bókmenntum ræddi um æskuást-
ir Jónasar og þegar hann varð ástfanginn
af Þóru Gunnarsdóttur og bað föður henn-
ar um hönd hennar en fékk hana ekki.
Í kaffitímanum fluttu þau Jóhanna V.
Þórhallsdóttir mezzosópran og Páll Torfi
Önundarson yfirlæknir og gítarsnillingur
stökur Jónasar sem fundust á náttboði
hans eftir að hann lést. Páll Torfi hafði
samið lag við stökurnar.
Óttar Guðmundsson geðlæknir fór yfir
sjúkraskrá Jónasar og niðurstöður krufn-
ingar á líki hans. Eins og þjóðin þekkir var
Jónas á leið heim og datt í bröttum stiga
á leið upp í íbúð sína. Hann fékk opið
fótbrot og var svo fluttur á sjúkrahús. Það
stóð til að taka fótinn af en áður en að
því kom lést Jónas örfáum dögum síð-
ar. Í krufningu fannst drep og sýking og
einnig fundust merki um nýlega og einnig
eldri lungnabólgu. Lifrin var stór, um það
bil tvöföld að þyngd.
Jón Karl Helgason prófessor fjallaði svo
um bein Jónasar. Hvernig stóð á því að
þau voru grafin upp úr Assisstens-kirkju-
garðinum í Kaupmannahöfn og flutt til Ís-
lands. Jón Karl fjallaði um þátt Matthíasar
Þórðarsonar Þjóðminjavarðar og Sigurjóns
Péturssonar forstjóra Álafoss í beinamál-
inu og fór yfir þær umræður sem spunn-
ust um hvort þetta væru örugglega réttu
beinin sem hefðu verið grafin upp þar sem
skipulagi kirkjugarðsins hafði verið breytt
og nokkrir höfðu verið grafnir til viðbótar
í sömu gröf.
Rúmlega 150 manns voru á málþinginu
og sungu saman Ég bið að heilsa/Nú and-
ar suðrið sæla vindum þýðum, og þegar
því lauk fóru allir glaðir út í rokið og rign-
inguna.
Hvernig heilsast Jónasi?
150 manns fræddust um
það á málþingi
Félags áhugamanna um
sögu læknisfræðinnar
Fundargestir sungu í lokin lagið eftir
austfirska snillinginn Inga T. Lárusson
sem Íslendingum er hjartfólgnast af lög-
um við kvæði Jónasar: Ég bið að heilsa/
Nú andar suðrið sæla vindum þýðum.
Myndir/ Vilhelmína Haraldsdóttir
Jóhanna
Þórhallsdóttir og
Páll Torfi
Önundarson
tóku lagið.