Bændablaðið - 23.03.2017, Qupperneq 40

40 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. mars 2017
Strútaeldi er stundað í um
fimmtíu löndum og vinsældir
strútakjöts hafa aukist mikið
undanfarin ár. Strútar eru
ófleygir en sprettharðir. Sótt var
um leyfi fyrir innflutningi og eldi
á strútum hér á landi í lok síðustu
aldar.
Heimsframleiðsla á strútakjöti er
milli 12 og 15 þúsund tonn á ári og
langt frá því að framleiðslan standi
undir eftirspurn. Vegna mikillar
eftirspurnar á strútakjöti er talið
að framleiðslan eigi eftir að aukast
mikið á næstu árum og áratugum.
Suður-Afríka er stærsti fram-
leiðandi strútakjöts í heiminum
með um 60% heimsframleiðslunn-
ar. Strútaeldi er þekkt í fimmtíu
löndum. Talsverð strútakjötfram-
leiðsla er í Bandaríkjum Norður-
Ameríku, Ástralíu og Nýja-Sjálandi.
Strútabúgarðar finnast einnig
á Spáni, í Mið-Austurlöndum,
Póllandi, Svíþjóð og Finnlandi svo
dæmi séu nefnd.
Árið 1996 var veitt heimild til
að flytja strútakjöt til Íslands meðal
annars til að kanna viðtökur mark-
aðarins en komið höfðu upp hug-
myndir um að hefja strútaeldi hér
á landi.

Strútar eru ekki bara strútar
Strútar eru stórir, ófleygir og ósyndir
fuglar. Villtum strútum hefur fækkað
mikið undanfarna áratugi og í dag
finnast þeir aðallega villtir í þjóð-
görðum og friðlýstu runnalendi og
gresjum Afríku. Hitasveiflur dags og
nætur á búsvæði strúta geta verið allt
að 40° á Celsíus.
Allir strútar eru af tegundinni
Struthio camelus og allir strútar í eldi
tilheyra henni. Fimm undirtegundir
af S. camelus sem finnast villtar eru
viðurkenndar.
S. c. australis finnst á afmörk-
uðum svæðum í Suður-Afríku. S.
c. camelus er bundinn við norðan-
verða Afríku, Eþíópíu, Súdan og
allt til Egyptalands og Marokkó.
Stundum kallaður norðurstrútur
eða strúturinn með rauða hálsinn.
S. c. massaicus stundum kallaður
Masaístrútur finnst í Afríku austan-
verðri, Keníu og Tansaníu og ólík-
ur öðrum undirtegundum að því
leyti að hann hefur appelsínugular
fjaðrir á höfði og hálsi. S. c. syr-
iacus fannst í Mið-Austurlöndum,
Arabíuskaga, Sýrlandi og Írak og var
kallaður Arabíustrúturinn. Tegundin
dó út um miðjan sjöunda áratug síð-
ustu aldar. Sómalíustrúturinn, S. c.
molybdophanes, einkennist af blá-
gráum hálsi og lærum um fengitím-
ann og finnast þeir strútar helst í
Sómalíu, Eþíópíu og Keníu. Ólíkt
öðrum strútum er Sómalíustrúturinn
ekki hópdýr og lifa pör eða einstak-
lingar ein og sér.
Fjöldi annarra tegunda sem nú eru
útdauðar eru þekktar af steingerv-
ingum. Þar á meðal eru strútar sem
lifðu í Rússlandi, Kína, Mongólíu,
Indlandi og um nánast alla Afríku.
Forfeður strúta
Fundist hafa hátt í 170 milljón ára
gamlir steingervingar í Norður-
Ameríku og Evrópu af mögulegum
forferðum strúta. Áttatíu milljón
ára gamlir steingervingar af sléttum
Afríku sýna ófleyga forfeður nútíma
strúta en fyrstu eiginlegu steingerv-
ingar strúta eru um 20 milljón ára
gamlir. Fyrir um 12 milljónum ára
tóku forfeður strúta að stækka mikið
og um tíma voru til strútar talsvert
stærri en þeir strútar sem við þekkj-
um í dag.
Fornleifar sýna að menn í Suður-
Afríku notuðu strútaegg sem ílát og
eggjabrot sem skrautmuni fyrir um
60 þúsund árum.
Fyrstu rituðu heimildir um strúta
eru frá Kína og ritaðar á fyrstu öld
okkar tímatals.
Skrautmunir sem sýna strúta
fundust í grafhýsi egypska faraósins
Tutankhamun sem var jarðsettur
1323 fyrir Krist enda strútar í mikl-
um metum meðal Egypta til forna.
Heimildir frá Róm á þriðju öld
segja að keisarinn Elegabalus, sem
var krýndur fjórtán ára gamall, hafi
haft 600 strútaheila í boði í einni af
veislum sínum. Elegabalus var tals-
vert skrautlegur karakter. Hann var
að minnsta kosti þríkvæntur á fjórum
árum, opinberlega tvíkynhneigður
og klæðskiptingur.
Nafnafræði
Heitið strútur er líklega hingað
komið úr gamalli norrænu, strútr.
Svipuð strútsheiti finnast í ger-
Útlit og atferli
Fullorðnir hanar strúta af tegundinni
S. camelus eru hvítir og gráir að lit
en hænur og unghanar brúnir eða
grábrúnleitir. Strútar geta náð góðri
tveggja metra hæð enda hálsinn á
þeim langur. Þeir eru 100 til 160 kíló
að þyngd og geta orðið 30 til 40 ára
gamlir í náttúrulegum heimkynnum
sínum.
Stærsti fugl sem vitað er til að
hafi lifað á jörðinni var af tegundinni
HELSTU NYTJADÝR HEIMSINS
Strútar þola vel þurrka og geta lifað talsvert lengi án vatns en þeim þykkir gott að baða sig sé aðgangur að vatni nægur.
Til að ná athygli kvendýrsins um fengitímann dansar karldýrið og mjakar
sér hægt í áttina að því.
Vilmundur Hansen
vilmundur@bondi.is