Bændablaðið - 11.01.2018, Blaðsíða 32

32 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. janúar 2018
Rekstrarland er hluti af Olís
Nilfisk fæst í verslun Rekstrarlands, Vatnagörðum 10 og hjá útibúum Olís um land allt.
NILFISK HÁÞRÝSTIDÆLUR
VINNA VERKIÐ Á METHRAÐA
Nilfisk háþrýstidælur eru til í ýmsum
stærðum og styrkleikum jafnt fyrir heimili
sem til iðnaðar- og fyrirtækjanota. Með
öflugri háþrýstidælu vinnur þú verk á svip-
stundu sem annars tæki mun lengri tíma.
Tölvukerfið Fengur var strax
tekið í notkun í sumarbyrjun
árið 1991 eins og kom fram í 1.
hluta þessa greinaflokks í síðasta
Bændablaði.
Þetta ferðalag greinahöfundar
með Feng hefur staðið yfir allar
götur síðan í næstum þrjá áratugi
og hafa margir áfangasigrar unnist
þar sem margir hafa komið við
sögu í fjölmörgum þjóðlöndum.
Annar hluti þessa ferðalags birtist
nú hér.
Fyrstu fjöllin klifin
Fyrsta fjallið sem þurfti að klífa
á þessu ferðalagi var að byggja
upp heildstætt skýrsluhald í
hrossarækt á Íslandi með smíði
á öflugu, miðlægu tölvu- og
gagnavörslukerfi til að skrá,
geyma og miðla upplýsingum
um hrossarækt á Íslandi. Kerfið
yrði eins konar þjóðskrá íslenska
hrossastofnsins, og allar opinberar
upplýsingar hrossaræktarinnar
yrðu tengdar því, eins og Kristinn
Hugason, landsráðunautur í
hrossarækt, skrifaði í starfsskýrslu
sinni til Búnaðarþings 1992 vegna
starfsársins 1991. Jafnframt segir
þar:
,,Fengs-kerfið hefur töluvert
verið kynnt hestafólki og
sérfræðingum í tölvumálum og
hlotið góða umsögn. Nú hillir loks
undir, að stefna sú, sem mörkuð
hefur verið um geymslu og birtingu
hrossaræktargagna Búnaðarfélags
Íslands komist á góðan rekspöl.“
Við þetta má svo bæta að
tölvukerfið Fengur var oft nefnt
sem dæmi um velheppnað og
praktískt lokaverkefni frá
Tölvuháskóla Íslands.
Annað fjall sem þurfti að klífa
samtímis var að opna greiðari
aðgang að þessari þjóðskrá
íslenska hrossastofnsins fyrir
bændur og búnaðarsambönd með
aðstoð tölvutækninnar. Þáverandi
formaður Búnaðarfélags Íslands,
Jón Helgason frá Seglbúðum, lagði
mikla áherslu á að unnið yrði að
þessu í hrossarækt sem og öðrum
búgreinum. Með uppbyggingu
skýrsluhalds í hrossarækt í
einkatölvuumhverfinu, sem Fengur
keyrði í, hafði stórum áfanga verið
náð fyrir hrossaræktina að þessu
markmiði.
Baráttan við risaeðlurnar
Nær öll fjölnotendakerfi
voru á þessum tíma skrifuð í
stórtölvuumhverfi, m.a. hjá hinu
opinbera, og voru hýst og rekin af
Skýrsluvélum ríkisins (SKÝRR).
Einkatölvur (e. personal
computers) voru hins vegar svo til
nýkomnar fram á sjónarsviðið með
staðarnetum með biðlara/miðlara
tæknihögun. Þessi högun gat orðið
valkostur við stórtölvuumhverfið.
En myndi einkatölvuvæðingin leysa
stórtölvurnar af hólmi?
Markaðsbaráttan upp á líf og
dauða milli einkatölvunnar og
risaeðlanna (stórtölvurnar) var
sem sagt að hefjast fyrir alvöru
á árinu 1991. Tölvuheimurinn
skiptist í tvö horn; stórtölvusinna
annars vegar og einkatölvusinna
hins vegar. Greinarhöfundur var í
síðarnefnda hópnum og veðjaði á
sigur einkatölvunnar, enda mesta
framþróun þar í tölvuheiminum,
bæði í hugbúnaðargerð og
tækniþróun. Í tölvumálum skiptir
sköpum að horfa til framtíðar
og hafa kjark til að sleppa taki á
fortíðinni.
Í tölvuiðnaðinum lágu miklir
fjármunirnir í stórtölvunum, enda
kostuðu AS/400 tölvur verulega
fjármuni og uppfærslur voru
dýrar. Í heimi risaeðlanna var
allt risavaxið. Á sama tíma voru
einkatölvur á hagstæðu verði
vegna fjöldaframleiðslu, virkrar
samkeppni á markaði og stöðugum
tækniframförum á hverju ári.
Árið 1991 voru fyrir hendi öflug
skýrsluhaldskerfi í sauðfjárrækt og
nautgriparækt hjá Búnaðarfélagi
Íslands. Tölvukerfin voru í
stórtölvuumhverfi og keyrð á
öflugum ,,skýrsluvélum“ sem báru
nafnið AS/400. Framleiðsluráð
landbúnaðarins, sem sá um greiðslu
stuðningsgreiðslna til bænda og
hagtölusöfnun í landbúnaði, var
einnig til húsa í Bændahöllinni, og
rak öfluga skýrsluvélaþjónustu með
öflugum AS/400 tölvum. Á þeim
bæ veðjuðu menn á stórtölvuna.
Fengur reið á vaðið
Það var þannig ekki sjálfgefið
að Fengur yrði þróaður í
einkatölvuumhverfi með
miðlara/biðlara tæknihögun,
og yrði keyrður með tilkomu
einkatölvustaðarnets (Novell net)
sem var sett upp í Bændahöllinni
á árinu 1991. Fyrir tíma
staðarnetsins höfðu aðeins ritarar
notað einkatölvur við ritvinnslu,
með örfáum undantekningum, og
síðan voru útstöðvar fyrir AS/400
stórnotendatölvuna hjá starfsfólki
við gagnaskráningu og forritun.
Einkatölvustaðarnetið, sem
sett var upp hjá starfsfólki
Búnaðarfélags Íslands árið 1991,
boðaði byltingu í tölvunotkun
félagsins, því þar með voru allar
einkatölvur samtengdar og gátu átt
samskipti sín á milli á staðarnetinu
með aðstoð öflugra miðlara. Rétt
er að minna á að Internetið var
á þessum tíma ekki komið til
sögunnar!
Þessi forsaga er sögð til að
leggja áherslu á að forsvarsmenn
Búnaðarfélags Íslands tóku
vissulega áhættu með því að byggja
upp skýrsluhald í hrossarækt í
einkatölvuumhverfi í stað þess
að byggja það upp eins og önnur
skýrsluhaldskerfi félagsins á
þessum tíma í stórtölvuumhverfi.
Þannig má benda á að þáverandi
landsráðunautur í nautgriparækt,
Jón Viðar Jónmundsson, var á sama
tíma að smíða nýtt tölvukerfi, sem
skrifað var fyrir AS/400 umhverfið,
fyrir skýrsluhald í nautgriparækt.
Það leysti eldra kerfið af hólmi,
sem var í S/36 stórtölvuumhverfi.
Samtímis var Framleiðsluráð
landbúnaðarins að umskrifa flest
tölvukerfi ráðsins úr S/36 í AS/400
umhverfi. Styrkleiki stórtölvunnar
lá í miklum afköstum, rekstraröryggi
og traustum stuðningi öflugustu
tölvufyrirtækjanna á markaði á
þessum tíma. Öryggið lá þeim
megin, en óvissan og baráttan
hinum megin, við að sanna með
lausnum að einkatölvan væri komin
til að vera.
Kristinn Hugason, landsráðunautur
í hrossarækt á árunum 1989–1998.
„Vitaskuld er gagnabanki Fengs
þegar orðinn einstakur í sinni röð
sem þjóðskrá hrossa,“ sagði Kristinn
í starfsskýrslu til Búnaðarþings
1993.
Ferðalag með Feng – 2. hluti
HROSS&HESTAMENNSKA
Hross í uppsveitum Árnessýslu. Mynd / HKr.
Jón Baldur Lorange
verkefnisstjóri
WorldFengs
jbl@mast.is