Bændablaðið - 06.09.2018, Blaðsíða 39

Bændablaðið | Fimmtudagur 6. september 2018 39
Félag skógarbænda á Norður-
landi bauð til skógar göngu
fimmtu daginn 16. ágúst
síðastliðinn að Hróarsstöðum
í Fnjóskadal. Þátttaka var
þokkaleg eða um 30 manns.
Sigurlína formaður félagsins
bauð fólk velkomið og bauð stjórnin
upp á heimagerða lerkisveppasúpu
og brauð. Skógarbændurnir Agnes
og Kristján á Hróarsstöðum
fræddu gesti um sögu skógræktar
í Fnjóskadal og á Hróarsstöðum.
Genginn var hringur um
skógræktarsvæðið og tré skoðuð,
eins bar fyrir augu rjúpuhreiður
og kolagrafir, sem eru algengar
í dalnum. Að lokinni göngu
bauð Félag skógarbænda upp á
ketilkaffi og kleinur sem var þegið
með þökkum og fóru menn saddir
og ánægðir heim.
Í um 100 metra hæð yfir
sjávarmáli
Hróarsstaðir eru í miðri sveit og
er dalbotninn í um 100 metra
hæð yfir sjávarmáli. Jörðin er
um 2 km frá norðri til suðurs
og frá miðri Fnjóská upp undir
vatnaskil á Vaðlaheiði til vesturs.
Landið er sundurskorið af þremur
djúpum giljum, en einnig grófum
og lækjarfarvegum. Hólar (eða
hjallabrot) eru í um 260 m.h.y.s.
Þeir mynduðust við afrennsli af
skriðjökli á ísöld sem var í Eyjafirði
og náði að loka Dalsmynni
sem er nyrst í Fnjóskadal. Það
myndaði stórt og mikið stöðuvatn
í dalnum og eru hólarnir gömlu
vatnsyfirborðin í dalnum.
Öskufall frá eldgosum
olli miklu tjóni
Talið er að um 1650 hafi verið
svo há tré í Fnjóskadal að bolur
þeirra hafi verið um 20 álnir
upp að greinum. Birkiskóga
er getið í heimalandi flestra
jarða í Fnjóskadal 1712, þar á
meðal Hróarsstaða. Í ferðabók
Eggerts Ólafssonar 1752-1757
er sagt að Fnjóskadalsskógur
hafi staðið verulega framar
öðrum skógum. En öskufall úr
Kötlugosi 1755, Heklugosi 1766
og Skaftáreldagosi í Lakagígum
1783 olli miklu tjóni á skógum.
Eyddust þá skógar í Eyjafirði og
Skagafirði og varð ásókn í skóga
í Fnjóskadal því mikil, bæði í kol
og raftviði. Mjög kalt var árin
1753-1757 og hefur það ekki
verið til að bæta ástandið.
Mjög margar kolagrafir
Mjög mikið er af kolagröfum í
landi Hróarsstaða, stundum stór
og lítil hlið við hlið og bendir það
til að mikið hafi fallið til af skógi.
Sauðfjárbeit, ekki síst vetrarbeit
hefur síðan tekið allan nýgræðing,
því hefur skógurinn ekki náð að
halda sér við. Talið er að skógur
hafi eyðst að fullu á Hróarsstöðum
seint á átjándu öld.
Hróarsstaðir í „Fnjóska-
dalshreppi“ voru í eign Munka -
þverárklausturs, síðar Munka-
þverárkirkju árið 1712 en þjóðjörð
til ársins 1916. Þá kaupir hana Helgi
Sigurðsson frá Veturliðastöðum og
býr þar til 1924.
Árið 1924 kaupa afi og amma
Kristjáns, Sigurður Davíðsson og
kona hans Kristín Benediktsdóttir,
Hróarsstaði. Þar bjuggu einnig
með þeim sonur þeirra Davíð og
dóttir þeirra Guðrún. Neðan við
girðingu uxu strax birkiplöntur.
Þá er skóglaust með öllu á jörðinni
og talsverður uppblástur. Fljótlega
eftir það var farið að girða í
kringum túnið og hluti af því svæði
var friðað. Hróarsstaðir standa á
móti Vaglaskógi og þaðan er mikið
fræfok yfir Fnjóskána sem stuðlaði
að sjálfsáningu birkisins sem kom
upp í brekkunni þegar friðað var.
Fyrst plantað 1949
Fyrsta plöntunin á Hróarsstöðum
og jafnframt fyrsta skjólbeltið er
þegar túnið neðan brekkunnar var
sléttað en þá flutti móðurbróðir
Kristjáns, Davíð H. Sigurðsson,
sjálfsánar plöntur úr stykkinu
og plantaði þeim meðfram
girðingunni rétt neðan við bæinn
árið 1949.
Ísleifur Sumarliðason var
skógarvörður á Vöglum frá
1949–1987, í hans tíð var hægt
að fá plöntur til gróðursetningar
og smávegis af lerki, rauðgreni,
blágreni og skógarfuru var
plantað í vik og eyður í brekkuna.
Þessar plöntur lifðu misvel, af
skógarfurunni eru innan við fimm
lifandi vegna furulúsar, en þær eru
samt beinvaxnar.
Þar sem skógurinn var ekki
stór en með hlutfallslega stóran
jaðar, þá safnaði hann miklum
snjó sem braut tré, ekki síst grenið.
Uppgræðsla mela hefur lengi átt
sér stað á Hróarsstöðum. Allt
heyrusl hefur verið sett á mela
nálægt túnum í mörg ár og þeir
gróið vel upp af því.
Eftir 1970 er farið að friða
stærra svæði, skógræktarsvæðin
stækkuðu til norðurs og upp,
norðan heimatúns í um 400 m
hæðarlínu y.s.m Segja má að utan
um heimatúnið sé að koma skjól
eða skjólbelti bæði með plöntun
og af sjálfsáningu birkis og víðis.
Árin 1981 til 1995 plantaði
Kristján og frá 1985 með Agnesi á
eigin vegum 200 til 1000 plöntum
flest árin, alls ca. 6.000 plöntum.
Fyrstu árin var lerkið úr móbandi
en stafafuran berrótarplöntur
Hróarsstaðir gerðust aðili
að Nytjaskógrækt á bújörðum
árið 1997. Plantað var um
2.500 plöntum árin 1996-1999.
Hróarsstaðir gerðust aðili að
Norðurlandsskógum árið 2000.
Búið er að planta um 138.000
þúsund plöntum á vegum
Norðurlandsskóga frá árinu 2002
til 2018.
Mest plantað af rússalerki
Mest hefur verið plantað af
rússalerki eða um 105.000
plöntum, stafafuru 14.600 og
grenitegundum um 14.000
plöntum, alls 32 plöntutegundum
með skjólbeltum. Lögð var áhersla
á að planta í mela og þar sem
jarðvegur er rýr og skilyrði erfið.
Sleppt er röku landi, enda er þar
víða gulvíðir og ekki er heldur
plantað í skógviðarbróðurbrúska.
Skógræktarsvæðið á Hróars-
stöðum er núna um 131 hektari, en
friðun lands er rúmlega helmingi
stærra og þar kemur birkið upp að
sjálfu sér. Búið er að planta í um
68 hektara af svæðinu.
Höfundur:
Agnes Þórunn Guðbergsdóttir,
skógarbóndi á Hróarsstöðum.
VIÐ SKÓGAREIGENDUR
Skógarganga Félags skógarbænda á Norðurlandi
að Hróarsstöðum í Fnjóskadal
Hellt upp á ketilkaffi.
Frá skógargöngunni að Hróarstöðum í Fnjóskadal.
Gestgjafarnir Agnes og Kristján sitja í stólum sínum og fyrir aftan þau
standa stjórnarliðarnir Sigurlína Jóhannesdóttir, Sigrún Þorsteinsdóttir og
Birgir Steingrímsson.
Lerkistólar sem smíðaðir voru af Lars Nielsen.
Vesturhrauni 3 - 210 Garðabær
480-0000 - sala@aflvelar.is - www.aflvelar.is
Cleanfix TW300S er virkilega góð
og sterkbyggð teppahreinsivél
Vinnslubreidd: 26 cm
Afl: 1000W
Sog: 210 mbar
Tankar: 7+7 lítra
Verð: 99.944 kr
Teppahreinsivél
Húsgagnahaus
Hentar vel í t.d. bílaþrif
Vinnslubreidd: 8 cm
Verð: 16.698 kr