Bændablaðið - 08.03.2018, Blaðsíða 2

2 Bændablaðið | Fimmtudagur 8. mars 2018
Á nýafstöðnum aðalfundi
Sambands íslenskra loðdýra-
bænda (SIL), sem haldinn var
24. febrúar, urðu þau tíðindi að
Björn Halldórsson, loðdýrabóndi
á Akri í Vopnafirði, lét af störfum
formanns eftir nær 18 ára setu. Við
keflinu tók þá Einar E. Einarsson,
loðdýrabóndi á Syðra-Skörðugili
í Skagafirði.
Með Einari í stjórn eru Björn
Harðarson, Holti í Árnessýslu og
Þorbjörn Sigurðsson í Ásgerði í
Árnessýslu. Framkvæmdastjóri SÍL
er sem fyrr Árni V. Kristjánsson.
Brekka að kljást við en vonar
að úr rætist
Einar sagðist í samtali við
Bændablaðið enn hafa gaman
af minkarækt og hafa fulla trú á
greininni.
„Það er þó brekka hjá okkur núna
og þungur tími fyrir loðdýrabændur
en nú hefur skinnaverðið verið í tvö ár
25–30% undir framleiðslukostnaði.“
Sagðist Einar vonast til að úr fari
að rætast og að aðstæður á markaði
fari að lagast og gengi krónunnar
að gefa eftir.
„Það var jákvætt á síðasta
uppboði, nú í febrúar varð aðeins
hækkun á skinnaverði í dollurum
og það seldist allt sem í boði var.
Þessi hækkun skilar sér þó ekki
með nokkru móti hingað til lands.
Í fyrsta lagi hefur dollarinn styrkst
gagnvart dönsku krónunni sem
þýðir lækkun í dönskum krónum.
Svo hefur íslenska krónan verið
að styrkjast þessa dagana líkt og
á síðastliðnu vori, þannig að það
leggst einhvern veginn allt gegn
okkur. Íslenska krónan er of sterk,
erlenda verðið er enn of lágt og
dollarinn er óhagstæður gagnvart
evru. Síðan eru innanlandshækkanir
hér t.d. í formi vinnulauna, og háir
vextir.“
Jákvæð afstaða stjórnvalda
vegur þungt
Loðdýrabændur horfa fram á að
þurfa að skipta og/eða breyta búrum
í búum sínum til að standast nýjar
kröfur um dýravelferð og verður
því verkefni að ljúka á næstu tveim
árum. Þar er um stóran kostnaðarlið
að ræða. Bót er þó í máli að samþykkt
hefur verið að íslenska ríkið komi til
móts við bændur til að mæta því sem
nemur um þriðjungi af kostnaði. Þá
mun Byggðastofnun að auki lána
bændum, sem á annað borð leggja
í að fara út í þær framkvæmdir, allt
að sex milljónum króna.
„Þetta er gríðarlega jákvætt fyrir
þá sem hafa kjark og þor til að halda
áfram.“
– Nú hættu fimm loðdýrabændur
rekstri í haust, hvernig heyrist þér
hljóðið vera í þeim sem eftir eru?
„Á þessum nýafstaðna fundi, þar
sem mikill meirihluti minkabænda
kom saman, var allavega enginn
sem sagðist ætla að hætta núna.
Allir hafa þeir þó áhyggjur af
stöðunni og eru allir að glíma við
þungan taprekstur. Menn eru hins
vegar að veðja á það að þessi lægð
gangi yfir á þessu ári og þá fari þetta
að snúast í hina áttina. En það er
ljóst að verði árið í ár eins og tvö
síðustu hafa verið, þá verður mikil
fækkun næsta haust.“
Vantar enn 1.500 krónur á skinn
Næsta skinnauppboð hjá
Kopenhagen Fur hefst 17. mars.
Á því uppboði og þeim sem á eftir
koma í maí og júní gera menn sér
vonir um að verðið hækki áfram
en á þessu tímabili verður stærsti
hlutinn af íslensku framleiðslunni
frá 2017 seldur. Þessar hækkanir
eru þó ekki í hendi en engu að síður
munu þessi uppboð ráða úrslitum
fyrir marga íslenska loðdýrabændur.
„Þetta er bara þannig að á árunum
2016 og 2017 vantaði að lágmarki
2.000 krónur á hvert skinn til að
endar nái saman. Einhvern vantar
minna, en aðra kannski aðeins
meira. Meðalverðið á skinnum
síðustu tvö ár var tæplega 4.000
krónur. Síðasta uppboð gaf í raun
sömu tölu þótt verðið í dollurum
væri hærra.“
Einar segir að þegar skinnaverðið
fór hæst árið 2013 og sló öll met
hafi fengist rúmlega 12.000 krónur
fyrir hvert skinn að meðaltali. Ef
tekið er meðalverð síðustu fimm ára
að 2013 meðtöldu er verðið 6.500
krónur. Verðfallið eftir 2013 var
hins vegar mjög bratt og árið 2013
fer út úr 5 ára meðaltalinu verður
mikil lækkun á því. Segir Einar að
ef þetta fimm ára meðalverð væri
það sem fengist í dag, þá væri staðan
vel ásættanleg.
„Ef það rætist ekki úr þessu á
næstu mánuðum þá er ansi hætt
við að bankar og bændur líka fari
að verða þreyttir á afkomuleysinu.
Það getur enginn unnið að þessu
kauplaust til lengdar og ekki átt fyrir
nema hluta rekstrarkostnaðarins.
Þar sem öll skinn seldust á
síðasta uppboði og hækkun var
á heimsmarkaðsverðinu, þá lifa
menn enn í voninni um að úr
rætist. Sagan segir okkur líka að
verðið mun fara upp, en menn hafa
bara verið lengi að bíta úr nálinni
með offramboðið sem varð á
markaðnum 2014 eftir samfellda
aukningu í framleiðslu árin þar á
undan,“ segir Einar.
Yfir 80 milljónir voru framleidd
í heiminum árið 2013 en árið 2010
voru það um 50 milljónir skinna.
Nú er gert ráð fyrir að ekki komi
„nema“ 45 milljónir skinna til
sölu á yfirstandandi ári en eitthvað
meira er samt framleitt. Einar segir
að mat á framboði sé þó háð tveim
óvissuþáttum. Það eru tölur um
skinnaframboð í Kína sem eru
mjög á reiki og síðan birgðir sem
spákaupmenn kunna að hafa keypt
og komi þá inn á markað þegar verð
fer að hækka. Það kunni mögulega
að tefja viðsnúning á markaðnum.
Það verður að taka á háum
vöxtum á Íslandi
„Að þessum óvissuþáttum frátöldum
þá er ljóst að mikill samdráttur hefur
orðið í framleiðslu skinna sem
kemur til sölu í uppboðshúsunum.
Það gefur manni tilefni til bjartsýni.
Stóra málið er að við verðum
að gera okkar grein, líkt og aðrar
greinar í íslenskum landbúnaði,
sem mest samkeppnishæfar í
framleiðslukostnaði við þau lönd
sem við erum að keppa við. Þar
skiptir t.d. miklu máli að við erum
að borga hærri vexti hér á landi en
landbúnaður í öðrum löndum þarf
að kljást við.
Þetta er heimatilbúið vandamál
sem á að vera hægt að leysa, ekki
síst þar sem bankarnir eru að
stærstum hluta í höndum ríkisins.
Eins eru þessar miklu sveiflur á
íslensku krónunni mjög erfiðar
fyrir útflutningsgreinarnar í
landinu ásamt því að hafa verulega
truflandi og neikvæð áhrif á
rekstrarumhverfið hér á landi. Það
verður að taka á þessu og jafna betur
rekstrarumhverfi íslenskra fyrirtækja
og þar með landbúnaðarins,“ segir
Einar E. Einarsson. /HKr.
FRÉTTIR
Nýr formaður loðdýrabænda vonast til að staðan í greininni fari að skána:
Síðasta skinnauppboð lofar góðu
– en formaðurinn segir að þetta ár geti ráðið úrslitum í rekstri hjá mörgum loðdýrabændum
Einar E. Einarsson, nýr formaður
Sambands íslenskra loðdýrabænda.
Skinnauppboð hjá Kopenhagen Fur í Danmörku. Mynd / HKr.
Mynd / HKr.
Beint frá býli og lífrænir bændur
aðilar að Bændasamtökunum
Búnaðarþing 2018 samþykkti
síðastliðinn þriðjudag aðildar-
umsóknir að Bændasamtökum
Íslands frá Beint frá býli og
Verndun og ræktun (VOR), félagi
framleiðenda í lífrænum búskap.
Beint frá býli var stofnað
2008 og er tilgangur félagsins
að hvetja til heimavinnslu og
sölu beint frá bændum. Einnig
að vinna að hagsmunum þeirra
bænda sem stunda eða hyggjast
stunda hvers konar framleiðslu
og sölu á heimaunnum afurðum.
Meginmarkmið félagsins er að
tryggja neytendum gæðavörur þar
sem öryggi og rekjanleiki vöru er
í fyrirrúmi. Félagið skal einnig
hvetja til varðveislu hefðbundinna
framleiðsluaðferða og kynningar
á svæðisbundnum hráefnum og
hefðum í matargerð.
VOR var stofnað 1993 og er
hagsmunafélag framleiðenda sem
stunda lífræna ræktun eða fullvinnslu
lífrænna, íslenskra afurða. /smh
Þorgrímur Einar Guðbjartsson er formaður Beint frá býli.
Búnaðarþing 2018 samþykkti
ályktun um innkaupastefnu
ríksins. Beinir þingið því til
fjármálaráðuneytis að endurskoða
innkaupastefnu ríkisins og lög
um opinber innkaup með það að
markmiði að opinberar stofnanir
skuli velja innlend matvæli þar sem
því er við komið. Þannig er stutt við
innlenda matvælaframleiðendur
og jafnframt stuðlað að minni
losun gróðurhúsalofttegunda sem
til falla við flutning til landsins.
Búnaðarþing telur einnig að ríkið
skuli kaupa þær vörur sem hafa hvað
minnst umhverfisfótspor.
Í greinargerð með tillögunni sem
samþykkt var segir að ætlað sé að
opinberar stofnanir íslenska ríkisins
noti um 150 milljarða í innkaup
á hverju ári og 300 milljarða ef
sveitarfélög eru meðtalin. Matvara
er skráð sem fimmti hæsti flokkur
í rammasamningum ríkisins
(Ársskýrsla Ríkiskaupa 2013–2015).
Þá er bent á að í innkaupastefnu
ríkisins frá 2002 sé hnykkt á atriðum
sem ályktunin fjallar m.a. um:
„Við innkaup skal tekið tillit
til umhverfissjónarmiða jafnt sem
kostnaðar og gæða. Ef vörur eru
sambærilegar að öðru leyti ber
að velja þá tegund sem telst síður
skaðleg umhverfinu.“
Árið 2017 voru flutt inn
722 kg af matvælum á hvern
Íslending. Kolefnisspor þessa
flutnings veldur svipaðri losun
gróðurhúsalofttegunda og öll
starfsemi Orkuveitu Reykjavíkur
eða um 41.000 tonn af CO2 á ári
(samantekt Bændablaðsins 11.
janúar 2018). Þá á eftir að taka inn
í myndina kolefnisspor vörunnar
utan flutningsins til Íslands, þ.e.
við framleiðslu og flutning fram að
umskipun til Íslands.
Framleiðslukostnaður matvæla er
nokkuð hár hér á landi, meðal annars
vegna sívaxandi launakostnaðar og
þar af leiðandi kostnaðar á aðföngum
bænda og ýmiss konar þjónustu svo
sem eftirlits og dýralæknaþjónustu.
Með nýjum tollasamningi við
Evrópusambandið er opnað á
mjög aukinn innflutning á matvöru
næstu 4 árin og eru innfluttar
vörur framleiddar undir öðrum
og oftar en ekki kostnaðarminni
kringumstæðum en við búum við
hér á landi. Með aukinni áherslu á
innlend matvæli í innkaupastefnu
ríkisins er samkeppnishæfni íslensks
landbúnaðar styrkt.
Ríkisstjórn Íslands tekur
í sama streng
Landbúnaðar ráð-
herra kom inn á
þessi mál í ræðu
sinni við setningu
Búnaðarþings. Þar
sagði hann m.a.:
„Þá er einnig
ánægjulegt að
greina frá því hér
í dag að í síðasta
mánuði var samþykkt í ríkisstjórn sú
tillaga mín að setja á fót starfshóp sem
fær það verkefni að móta tillögur að
innkaupastefnu opinberra stofnana
á sviði matvæla. Markmiðið er að
lágmarka kolefnisspor matvæla og
styrkja með þeim hætti innlenda
framleiðslu. Með þessu eru íslensk
stjórnvöld að sýna gott fordæmi og
sýna í verki vilja til að stuðla að
sjálfbærri matvælaframleiðslu.“
/HKr.
Búnaðarþing 2018 samþykkti ályktun um innkaupastefnu ríkisins:
Stefnan styðji við innlenda framleiðslu og
lágmarki losun gróðurhúsalofttegunda
Júlíusson.