Bændablaðið - 08.03.2018, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 8. mars 2018
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 10.500 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara kostar 5.250 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Íslenskir bændur standa frammi
fyrir fjölmörgum áskorunum, en á
nýafstöðnu Búnaðarþingi var ekki að
heyra neina uppgjöf heldur þvert á
móti. Það sem meira er, að ályktanir
þingsins eru um margt ákveðnari og
lausnamiðaðri en oft áður.
Það er alveg ljóst að íslenskir bændur
eru ekki eftirbátar kollega sinna um allan
heim þegar kemur að því að framleiða
hágæða matvöru og vilja til að tryggja
samlöndum sínum fæðuöryggi. Í heimi
frjálsra viðskipta milli landa þá hafa ýmsir
hagsmunaaðilar samt oft gert lítið úr
hugtakinu fæðuöryggi. Það væri eitthvað
sem tilheyrði fortíðinni og ætti ekkert
erindi í heimi frjálsra milliríkjaviðskipta
þar sem unnið væri hörðum höndum að
því að brjóta niður alla tollmúra. Gallinn
við þessa hugmyndafræði viðskiptagúrúa
er að hún gengur bara ekki upp í raunheimi
venjulegs fólks. Á átakasvæðum víða um
heim og þar sem breytingar á veðurfari
eru að hafa mikil áhrif á landbúnað og þar
með matvælaframleiðslu, er upplifunin
því miður ekki glæsileg. Milljónir
manna upplifa hungur á hverjum einasta
degi og lífsbarátta þess snýst ekki um
glæsikerrur, hátæknihúsbúnað eða nýjustu
fatalínutískuna, heldur einfaldlega mat og
vatn.
Í Bændablaðinu í dag má sjá frétt sem
greinir frá því að fæðuöryggi íbúa Austur-
Afríku sé víða ótryggt. Verðhækkun á
korni og ófriður á svæðinu er helsta ástæða
þess. Stór hluti íbúa landa eins og Búrúndi,
Úganda og Sómalíu þarf mataraðstoð til
þess einfaldlega að halda lífi. Milljónir
manna hafa misst heimili sín og möguleika
á að stunda búskap sér til lífsviðurværis.
Vegna skorts á mat hefur verð á honum
víða margfaldast og svartamarkaðsbrask
með matvöru er mikið. Niðurfellingar
á tollum hjálpa þessu fólki ekki neitt,
þar sem markaðurinn er hvort sem er í
rúst. Hins vegar geta tollaniðurfellingar
eyðilagt þann litla sjálfsbjargarvott sem
illa staddur landbúnaður í þessum ríkjum
býr þó enn yfir. Hann getur ekki á nokkurn
hátt keppt við fjöldaframleiddar afurðir
iðnríkjanna. Þetta er sá ískaldi veruleiki
sem almenningur í þessum hrjáðu
löndum býr við. Það mættu þeir sem búa
í vellystingum alla daga hafa í huga þegar
af glannaskap er vaðið áfram í samningum
er snerta samkeppnismöguleika innlendrar
framleiðslu gagnvart innflutningi.
Það eru þó ekki bara tollar sem skipta
máli þegar rætt er um samkeppni á
jafnréttisgrunni. Varðandi Ísland ætti
málið að vera nokkuð augljóst en virðist
samt ekki hafa verið það í skilningi þeirra
sem ráðið hafa ferðinni. Íslendingar gera
miklar kröfur um heilnæmi matvæla og
heilbrigði þeirra dýrastofna og jurta
sem nýtt eru til matvælaframleiðslu. Af
hverju í ósköpunum gerum við þá ekki
sömu kröfur til framleiðsluhátta í þeim
löndum sem verið er að kaupa frá kjöt,
grænmeti, ávexti og korn? Er bara allt í
lagi að erlendir framleiðendur geti notað
eiturefni og sýklalyf eins og þeim sýnist
til að auka uppskeru nytjajurta og vöxt
dýra á sama tíma og við krefjum íslenska
bændur um að gera þetta ekki?
Á nýafstöðnu Búnaðarþingi kom m.a.
fram að íslenskir bændur ætla ekki að
láta hanka sig á að þeir standi ekki sína
plikt varðandi litla sem enga notkun
eiturefna og sýklalyfja. Þeir undirbúa
nú að setja af stað vinnu þar sem allir
geti sannreynt að hreinleiki íslenskra
landbúnaðarafurða sé ekki bara innantóm
orð. Fáum við einhvern tíma að sjá slíkt
varðandi matvæli sem hingað eru flutt?
/HKr.
Harður heimur
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Héðinsfjörður er tæplega 6 km langur eyðifjörður nyrst á Tröllaskaga, á milli Hestfjalls að vestan og Hvanndalabyrðu að austan. Fyrir botni
fjarðarins er ágætt veiðivatn, Héðinsfjarðarvatn, og er útrennsli úr því um Héðinsfjarðarós út í fjörðinn. Við vatnið og inn af því voru áður fáeinir
var mest farið um Fossabrekkur til Ólafsfjarðar. Árið 2006 hófst vinna við Héðinsfjarðargöng, sem liggja á milli Siglufjarðar og Ólafsfjarðar um
Héðinsfjörð, og voru þau opnuð 2. október 2010.
Búnaðarþingi er nýlokið og búnaðar-
þingsfulltrúar komnir til síns heima eftir
tvo þingdaga í Bændahöllinni í Reykjavík.
Þingið var styttra nú en áður og jafnframt var
sú ákvörðun tekin að hafa það pappírslaust. Í
aðdraganda hafði ég á orði við samstarfsfólk
mitt að nýtt fyrirkomulag væri áhættuatriði.
Þær áhyggjur voru tilefnislausar því þingstörfin
hafa sjaldan gengið jafn vel og hindrunarlaust
fyrir sig. Pappírsleysið kom ekki að sök og
það var tímanna tákn að horfa yfir tæplega 50
manna hóp bænda með fartölvur fyrir framan
sig.
Um 200 manns voru viðstaddir þingsetningu
í Súlnasal á mánudaginn. Forseti Íslands, hr.
Guðni Th. Jóhannesson, heiðraði bændur með
nærveru sinni ásamt ráðherrum, þingmönnum
og öðrum góðum gestum. Fulltrúar norrænna
bænda hafa aldrei verið jafn margir við setningu
Búnaðarþings. Það er full ástæða til að þakka
þeim fjölmörgu vinum bænda sem sýndu okkur
þann heiður að mæta við setningu Búnaðarþings
2018.
Stór hagsmunamál
Á dagskrá Búnaðarþings voru að venju
fjölbreytt mál sem varða hagsmuni bænda
og íslensks landbúnaðar. Í ályktun þingsins
um endurskoðun búvörusamninga er
þess krafist að henni verði flýtt vegna
forsendubrests. Jafnframt krefst Búnaðarþing
þess að stjórnvöld lögleiði nú þegar heimild
til landbúnaðarráðherra til tímabundinnar
íhlutunar í lambakjötsmarkaðinn vegna
bráðavanda sauðfjárbænda og afurðastöðva.
Það er ljóst að þær vonir sem gerðar voru við
þróun afurðaverðs í sauðfjárræktinni hafa ekki
staðist. Kúabændur vilja flýta ákvörðunum um
framtíðarfyrirkomulag framleiðslustýringar og
þess vegna leggur Búnaðarþing til að kosning
um kvótakerfið fari fram í ársbyrjun 2019. Þá
leggur þingið til að stuðningur verði aukinn í
garðyrkjunni svo markmið um niðurgreiðslu
dreifingarkostnaðar raforku náist. Tollvernd á
kartöflum og útiræktuðu grænmeti verði færð
í eðlilegt horf og að tryggðir verði fjármunir
til að bæta afurðatjón vegna alvarlegra
plöntusjúkdóma. Jafnframt er farið fram á að
eftirlit með innflutningi á plöntum og grænmeti
verði stóraukið.
Bændur hafa um langt skeið gagnrýnt
þverrandi virkni tollverndar fyrir íslenskan
landbúnað. Í ályktun um tollamál er ætlast
til að ríkisstjórn Íslands og Alþingi taki stöðu
með innlendri matvælaframleiðslu með því
að styrkja tollvernd íslensks landbúnaðar. Svo
fast er kveðið að orði að samningum við ESB
um tollfrjálsa kvóta fyrir landbúnaðarafurðir
frá árunum 2007 og 2015 verði sagt upp með
vísan til breyttra forsendna.
Búnaðarþing ályktaði líka um aðgerðir
vegna dóms EFTA-dómstólsins um innflutning
á hráu kjöti, eggjum og ógerilsneyddri mjólk.
Þar leggja bændur höfuðáherslu á að íslensk
löggjöf tryggi áfram vernd heilsu manna og
dýra með bestu mögulegu aðferðum til að
vernda innlenda búfjárstofna, koma í veg fyrir
fjölgun matarsýkinga og aukningu á sýkingum
af völdum sýklalyfjaónæmra baktería. Við
förum einfaldlega fram á að niðurstaða EFTA-
dómstólsins í málum E-2/17 og E-3/17 frá 14.
nóvember 2017 verði ekki innleidd óbreytt.
Það verði gert með samningaviðræðum við
Evrópusambandið.
Fleiri mál voru í deiglunni sem of langt mál
er að telja upp hér. Vísað er í nánari umfjöllun
í blaðinu og á vefnum bondi.is.
Veljum íslenskt
Merkileg ályktun var gerð á þinginu um
innkaupastefnu opinberra aðila. Því er
beint til fjármálaráðuneytis að endurskoða
innkaupastefnu ríkisins og lög um opinber
innkaup með það að markmiði að opinberar
stofnanir skuli velja innlend matvæli þar sem
því er við komið. Það gæti skipt verulegu máli
fyrir innlenda matvælaframleiðslu ef hér verður
hugarfarsbreyting. Áætlað er að opinberar
stofnanir íslenska ríkisins noti um 150 milljarða
króna í innkaup á hverju ári og 300 milljarða ef
sveitarfélög eru meðtalin. Með aukinni áherslu
á innlend matvæli í innkaupastefnu ríkisins
yrði samkeppnishæfni íslensks landbúnaðar
styrkt. Landbúnaðarráðherra kom inn á þetta
í ræðu sinni við setningu þingsins og greindi
frá því að nú þegar hefði ríkisstjórnin skipað
starfshóp til að vinna málinu brautargengi.
Við sama tækifæri sagði ráðherra frá því að
vinna væri að hefjast í ráðuneytinu um mótun
heildstæðrar matvælastefnu fyrir Ísland. Það
voru góðar fréttir.
Ekki einkamál sauðfjárbænda
Ekki voru allir bændur jafn ánægðir með
orð Kristjáns Þórs Júlíussonar við setningu
Búnaðarþings þegar hann vék tali sínu að
rekstrarvanda sauðfjárbænda. Þar orðaði
hann það sem svo að lausn vandans ætti ekki
að koma eingöngu frá stjórnvöldum. Bændur
yrðu að taka frumkvæði að því að greiða úr
stöðunni og spyrja hvernig þeir gætu styrkt
tekjugrundvöll greinarinnar og náð jafnvægi
í framleiðslu. Það er mikill misskilningur nýs
landbúnaðarráðherra að bændur hafi ekki haft
frumkvæði að því að leita lausna. Allir sem
fylgst hafa með þessu máli vita að þar hefur
ekki staðið á bændum. Staðreyndin er sú að
stjórnvöld drógu lappirnar alltof lengi og höfðu
ekki dug til þess að ráðast að rótum vandans
í samvinnu og sátt við bændur. Kosningar og
ríkisstjórnarskipti settu svo strik í reikninginn.
Vonandi ber nýjum ráðherra gæfa til að finna
leiðir út úr vandanum í samvinnu við bændur.
Hann er ekki einkamál sauðfjárbænda og
ráðuneyti landbúnaðarmála getur aldrei orðið
stikkfrí í jafn viðamiklu máli.
Ný stjórn og fleiri félög í BÍ
Stjórn Bændasamtakanna er kjörin til
tveggja ára á hverju Búnaðarþingi. Guðný
Helga Björnsdóttir, bóndi á Bessastöðum í
Vestur-Húnavatnssýslu, gaf ekki kost á sér til
endurkjörs en það gerðu aðrir stjórnarmenn
sem allir hlutu góða kosningu. Guðnýju Helgu
er þakkað ákaflega gott samstarf og framlag
sitt í félagsstörfum fyrir bændastéttina.
Um leið fögnum við nýrri stjórnarkonu,
Guðrúnu Tryggvadóttur, bónda í Svartárkoti
í Bárðardal.
Tvö ný félög gengu til liðs við Bændasamtök
Íslands á þinginu. Það eru Beint frá býli og
VOR-verndun og ræktun, félag framleiðenda í
lífrænum búskap. Sannarlega góður liðstyrkur
og eru félögin boðin velkomin í samtökin.
Það var góður andi í búnaðarþingssalnum
þegar þinginu var slitið síðla þriðjudags.
Samstaða og samhljómur voru einkennandi
fyrir þingið. Fulltrúar komu vel undirbúnir
og úr nefndunum komu beittar tillögur og vel
unnar. Erfið mál hafa þjappað okkur saman og
allir eru einbeittir í því að vinna að auknum
hag stéttarinnar. Fram undan eru spennandi
tímar og við þurfum ekki að kvíða framtíðinni.
Við erum á réttri leið.
Sindri Sigurgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
sindri@bondi.is
Beittar tillögur frá Búnaðarþingi 2018
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins:
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Anna Kristín Ólafsdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621