Bændablaðið - 08.03.2018, Blaðsíða 16

16 Bændablaðið | Fimmtudagur 8. mars 2018
Á síðasta ári var slegið met í
útflutningi sjávarafurða frá
Noregi. Útflutningurinn nam sem
samsvarar rúmum 1,2 þúsund
milljörðum íslenskra króna, sem
er tæplega sex sinnum hærri
upphæð en fékkst fyrir útfluttar
sjávarafurðir og eldisfisk frá
Íslandi á árinu.
Norðmenn eru mikil fiskveiðiþjóð
og veiða þeir rúmlega tvöfalt meira
en Íslendingar, eins og áður hefur
verið vikið að í sjávarútvegspistli
hér í Bændablaðinu. Munurinn á
löndunum er þó ennþá meiri þegar
kemur að útflutningi sjávarafurða.
Skýrist það af því að Norðmenn
eru stærsta laxeldisþjóð í heimi og
þeir flokka afurðir fiskeldis með
sjávarafurðum í útflutningstölum
sínum.
Norðmenn reka gríðarlega
öfluga sameiginlega sölustarfsemi
fyrir sjávarútveg á mörkuðum
erlendis á vegum opinbers
félags, Norges sjømatråd (norska
sjávarafurðaráðið), sem er
fjármagnað með gjöldum á greinina
sjálfa. Norges sjømatråd heldur utan
um tölur um útflutning norskra
sjávarafurða og á heimasíðu ráðsins
er því slegið upp í ítarlegri samantekt
að á árinu 2017 hafi verið sett enn
eitt metið í útflutningsverðmæti. Þá
voru flutt út 2,6 milljónir tonna af
sjávarafurðum fyrir 94,5 milljarða
norskra króna, sem samsvarar
rúmum 1,2 þúsund milljörðum
íslenskum. Þetta er um 3% aukning
verðmæta og 7% aukning í magni frá
metárinu 2016. Um 72% af þessum
verðmætum koma frá fiskeldi, en
28% eru afurðir úr sjávarfangi.
Sé litið á magntölur þá eru 40%
útflutningsins eldisfiskur en 60%
vegna veiða.
Norðmenn hafa reiknað út að
útfluttar norskar sjávarafurðir dugi
til að matreiða hvorki meira né
minna en 36 milljónir máltíða hvern
einasta dag allt árið um kring.
Tæplega sex sinnum lægri
útflutingstekjur
Ekki liggja fyrir endanlega
opinberar tölur um útfluttar
sjávarafurðir frá Íslandi árið 2017
en í bráðabirgðatölum Hagstofunnar
um vöruútflutning í fyrra kemur
fram að tekjur af sjávarafurðum hafi
verið 197 milljarðar króna. Það er
um 15% samdráttur frá árinu 2016.
Mestur samdráttur varð í útflutningi
á frystum flökum og ferskum fiski.
Þess má geta að sjávarafurðir eru um
38% alls vöruútflutnings frá Íslandi.
Hagstofan hefur ekki fiskeldi
með í heildaryfirliti um útfluttar
sjávarafurðir. Til að unnt sé að bera
saman tölur frá Íslandi og Noregi
er nauðsynlegt að taka fiskeldið
með í reikninginn. Samkvæmt
upplýsingum sem fengust frá
Landssambandi fiskeldisstöðva
má áætla að seld hafi verið rúm 20
þúsund tonn af íslenskum eldisfiski,
aðallega laxi, fyrir um 15 milljarða
á síðasta ári. Alinn fiskur og villt
sjávarfang skila því væntanlega
samanlagt um 212 milljörðum í
útflutningstekjur sem er tæplega sex
sinnum lægri upphæð en Norðmenn
fá fyrir sinn útflutning.
Athygli vekur hvað eldisfiskur er
farinn að vega þungt í útflutningi hér
á landi og stefnir eldislaxinn óðfluga
í að verða sá fiskur sem kemur næst
á eftir þorskinum að verðmætum.
Eldisfiskur fyrir 870 milljarða
Víkjum aftur að Noregi en Norðmenn
fluttu út nánar tiltekið 1 milljón tonna
af eldisfiski fyrir 67,7 milljarða
norskra króna á árinu 2017, eða sem
samsvarar rúmum 870 milljörðum
íslenskum. Útflutningurinn jókst um
2,3 milljarða norskra króna frá árinu
2016 en magnið er svipað.
Útfluttar fiskafurðir í fyrra (þ.e.
hvítfiskur, uppsjávarfiskur og skel-
og krabbadýr) námu 1,6 milljónum
tonna að verðmæti 26,8 milljarðar
norskra króna, eða um 345 milljarðar
íslenskir. Þetta er 2,4% aukning í
verðmætum en 12% aukning í
magni.
Laxinn er að sjálfsögðu lang-
mikil vægasti fiskurinn í norskum
sjávarútvegi og gefur um 68% af
heildarverðmætum sjávarafurða.
Þorskur kemur þar á eftir með tæp
10% verðmætanna og makríll er í
þriðja sæti með 4,4%.
Hvítfiskur og uppsjávarfiskur
Norskur hvítfiskur gaf í heild
um 15 milljarða norskra króna
í úflutningstekjur, um 193
milljarða íslenska. Skipting eftir
afurðaflokkum er þannig að frystar
afurðir skiluðu 5,3 milljörðum
norskum, þurrkaður saltfiskur
(klippfisk) gaf rúma 4 milljarða,
ferskar afurðir 3,4 milljarða og
blautverkaður saltfiskur um 1,3
milljarða.
Uppsjávarfiskurinn skilaði 7,7
milljörðum norskra króna, rétt um
100 milljörðum íslenskum. Þar af
gaf makríllinn rúma 4 milljarða og
síld um 2,8 milljarða.
Mest til ESB
Norðmenn fóru mjög illa út
úr innflutningsbanni Rússa á
matvælum á sínum tíma en þeir
hafa náð vopnum sínum og herja
nú grimmt á aðra markaði. Helstu
markaðir fyrir norskar sjávarafurðir
eru í Evrópusambandslöndunum en
þangað fóru afurðir fyrir 61 milljarð
norskan, eða 786 milljarða íslenska.
Til Asíu fóru sjávarafurðir fyrir 18,7
milljarða norska.
Pólland er það land sem kaupir
mest af norskum sjávarafurðum en
mestur vöxtur í útflutningi var til
Bandaríkjanna.
Lágt hlutfall af unnum fiski
Norska sjávarafurðaráðið vekur
sérstaka athygli á því í samantekt
sinni hvað óunninn fiskur er hátt
hlutfall af útfluttum sjávarafurðum.
Árið 2017 var óunninn heill fiskur
um 69% af öllum útflutningi
sjávarafurða, jafnt hvítfiski,
uppsjávarfiski og eldisfiski.
Þetta skiptist þannig að aðeins
17% af útfluttum eldislaxi eru unnin
í Noregi en restin er seld sem heill
lax, annaðhvort ferskur eða frystur.
Þess má geta að frændur okkar Danir
eru duglegir að kaupa heilan lax frá
Noregi og vinna úr honum verðmæta
útflutningsvöru.
Hærra hlutfall af villtum fiski
er tekið til vinnslu ýmissa afurða
heima fyrir í Noregi. Engu að síður
er tæplega helmingur af þorskinum
fluttur út sem heill fiskur, frosinn
eða ferskur, svo dæmi sé tekið.
Aðeins um 53% af þeim þorski
sem Norðmenn veiða fara í vinnslu
á sérstökum þorskafurðum svo sem
saltfiski eða flökum.
Plöntur eru merkilegar
lífverur og ýmislegt merkilegt
sem rekur á fjörur manns
þegar þær eru skoðaðar nánar.
Hraðasti vöxtur
Bambusa oldhamii er
bambustegund sem vex í Kína.
Vöxtur bambussins er sá hraðasti
sem mælst hefur í plöntu en
hann getur verið allt að einn
metri og tuttugu sentímetrar
á dag. Plantan verður sjaldan
hærri en átján metrar og nær
þeirri hæð á tveimur mánuðum.
Hægasti vöxtur
Talið er að plöntur af ættinni
Dioon vaxi hægast allra plantna í
heiminum. Elsti runni sem vitað
er um af ættinni er um þúsund
ára gamall en aðeins tæpir tveir
metrar á hæð.
Seinvaxnasta brönugrasið
Orkidea sem heitir Cypripedium
calceolus vex hægast allra
brönugrasa, það tekur hana um
sautján ár að blómstra.
Hundrað og fimmtíu ár að
blómstra
Sjaldgæf planta í Bólivíu, Puya
raimondii, gefur sér lengsta
tímann til að mynda blóm.
Plantan er eitt hundrað og
fimmtíu ár að ná fullum þroska,
blómstrar einu sinni og deyr.
Blómkransinn er einstaklega
tilkomumikill með allt að átta
þúsund litlum blómum í sveip
sem verður allt að 2,4 metar í
þvermál á tæplega ellefu metra
háum stilk.
Elsta trjátegundin
Ginkgo biloba er elsta
trjátegundin sem vitað er um.
Trén komu fyrst fram fyrir
hundrað og áttatíu milljónum
ára.
Stærsti brúðarvöndurinn
Samkvæmt heimsmetalista
Guinness voru 1.500 blóm í
stærsta blómvendi sem settur
hefur verið saman til þessa. Í
vendinum voru 500 rósir, 400
nellikur, 60 liljur, 200 fagurfíflar
og 340 slæðublóm. Vöndurinn
vó 92 kíló.
Hátt tré
Hæsta tré sem vitað er um er
rauðviður af tegundinni Sequoia
sempervirens, tréð sem er í
Humboldt-þjóðgarðinum í
Kaliforníu var um 117 metrar á
hæð í síðustu mælingu.
Mesta breidd
Breiðasti trjábolur sem mælst
hefur er á heslihnetutré,
Castanea sativa, við rætur
eldfjallsins Etnu á Sikiley.
Ummál bolsins er 51 metri, þrátt
fyrir að hann hafi orðið fyrir
miklum skemmdum í gegnum
tíðina af völdum eldinga og
annarra náttúruhamfara.
Stærsta blómkróna
Planta sem heitir Rafflesia á
latínu státar af stærsta blómi í
heimi. Ummál blómsins nær allt
að 91 sentímetra og getur orðið
sjö kíló á þyngd. Rafflesia vex í
Suður-Ameríku og gengur undir
nafninu rotnandi lilja vegna
megnrar ýldulyktarinnar sem
leggur af blóminu. Flugur laðast
að lyktinni og frjóvga plöntuna.
Minnsta blómið
Wolffia arrhiza blómstrar
minnsta blómi sem vitað er um.
Plantan er af ættinni Lemnaceae
en blómin eru frá 0,5–1,2
millímetrar að ummáli.
/VH
Stærst og mest
í plöntuheimi
STEKKUR
HLUNNINDI&VEIÐI
Kjartan Stefánsson
kjartanst@simnet.is
Mælingar á loðnu við Ísland:
Ráðgjöf um loðnuveiðar óbreytt
Undanfarin ár hafa orðið
breytingar á göngumynstri loðnu
við landið. Í febrúar á síðasta
ári fannst töluvert af loðnu út
af Norðurlandi sem leiddi til
aukningar í aflamarki á þeirri
vertíð. Mælingar í ár gefa ekki
tilefni til aukningar á aflamarki
að svo stöddu.
Loðnan á síðasta ári virtist hafa
komið seint inn á hefðbundna
gönguslóð og því verið utan mæl-
inga svæðis leiðangurs sem farinn
var í janúar 2017. Því var ákveðið að
halda að nýju til mælinga nú í febrúar.
Á heimasíðu Hafrannsókna-
stofnunar segir að meginmarkmið
leiðangurs, sem lauk skömmu
fyrir síðastliðin mánaðamót, hafi
verið að fylgjast með göngum
loðnunnar og að kanna hvort nýjar
loðnugöngur hefðu komið inn á
svæðið fyrir norðan land eftir að
mælingum í janúar lauk.
Rannsóknaskipið Árni Friðriks-
son fór frá Reykjavík þann 12.
febrúar og r/s. Bjarni Sæmundsson
tók einnig þátt í mælingunni en hann
var í árlegum leiðangri við mælingar
á ástandi sjávar um hverfis landið.
Ekki vísbendingar um
nýjar göngur
Umtalsvert magn af loðnu fannst
yfir grunnum út af Norðurlandi,
meðal annars á svæðum í kringum
Grímsey, við Skjálfandadjúp
og Öxarfjarðardjúp. Talsverður
fjöldi norskra veiðiskipa var að
loðnuveiðum á svæðinu, fyrst
við Þistilfjarðardjúp og síðar í
Öxarfirði og Skjálfanda og gáfu þau
upplýsingar um dreifingu og göngur
á svæðinu.
Alls mældust rúm 200 þúsund
tonn vestan línu sem dregin er
norður úr Fonti á Langanesi, en í
janúar síðastliðnum höfðu mælst
rúm 300 þúsund tonn á því svæði.
Magn og dreifing loðnunnar fyrir
Norðurlandi ásamt aldurs- og
stærðarsamsetningu hennar gefa
ekki ákveðnar vísbendingar um að
nýjar loðnugöngur hafi bæst við það
sem áður var mælt. /VH
Enn eitt metárið í Noregi