Bændablaðið - 08.03.2018, Blaðsíða 23

23Bændablaðið | Fimmtudagur 8. mars 2018
AFSLÁTTUR AF
DÚNSÆNGUM OG KODDUM
1 BÍÓMIÐI Í SAMBÍÓIN
FYLGIR EF VERSLAÐ ER
FYRIR 15.000 KR EÐA MEIRA
BÍÓMIÐI
800 GR ANDADÚNSSÆNG
1 RÚMFÖT AÐ EIGIN VALI
KÓSÝFÖT AÐ EIGIN VALI,
BUXUR OG BOLUR
*2 BÍÓMIÐAR
VERÐMÆTI 63.640 KR
VERÐ NÚ 43.900 KR
RÚMFÖT
FJALLA EYVINDUR OG HALLA 9.990 VERÐ ÁÐUR 11.990
DRAUMUR 9.990 VERÐ ÁÐUR 11.980
FIÐRILDI 9.990 VERÐ ÁÐUR 12.490
LAMBAGRAS 9.990 VERÐ ÁÐUR 12.490
ÁTTABLAÐARÓS 9.990 VERÐ ÁÐUR 12.980
ÁTTABL.RÓS OG SÓLKROSS 9.990 VERÐ ÁÐUR 12.980
www.VBL.is REYKJAVÍK
Krókháls 5F
110 Reykjavík
Sími: 414-0000
AKUREYRI
Baldursnes 2
603 Akureyri
Sími: 464-8600
RÚÐUR Í MIKLU ÚRVALI
John Deere
Zetor
Case IH
McCormick
Steyr
Claas
Ford
Fiat
New Holland
Deutz-Fahr
Massey Ferguson
EIGUM TIL Á LAGER RÚÐUR Í FLEST ALLAR
GERÐIR DRÁTTARVÉLA – FRÁBÆR VERÐ
SÉRPÖNTUM RÚÐUR Í ALLAR GERÐIR
DRÁTTARVÉLA MEÐ SKÖMMUM FYRIRVARA
haft meira eftirlit með heilbrigði
og öryggi eigin matvælaframleiðslu
en þeirri sem kemur að utan. Þá
nefndi Jóhannes byggðamál sem
mikilvægt atriði, sem þó væri oft
illa skilgreint. Það hafi ekki verið
verðmetið sérstaklega til dæmis í
búvörusamningum, heldur blandað
saman við annað. Þó séu flestir
sammála um að þessi hlutur sé
mjög mikilvægur. Menning og
menningarlandslag er mikilvægur
þáttur í verðmætasköpun – til
dæmis ferðaþjónustu – og loks
nefndi Jóhannes hinn umhverfislega
ávinning sem fælist í því að
framleiða fæðuna hér á landi.
Þetta sýndi að virði landafurðanna
snerist um margt annað en matinn
sjálfan – sem oft væri ekki uppi
á yfirborðinu – en opinberi
stuðningurinn væri samt að mestu
tengdur matvælaframleiðslunni
sjálfri.
Stuðningsformið að breytast
Jóhannes sagði að beina
stuðnings formið væri á vissan
hátt að breytast, en það er ennþá
að langmestu leyti bundið við
sauðfjár- og nautgriparækt.
Greiðslurnar væru almennt að
mjakast frá framseljanlegum
stuðningi, bundnum í kvótakerfi,
yfir í greiðslur á framleidda lítra
mjólkur og kjöts, og einnig yfir í
gripagreiðslur. Þetta væri til bóta
vegna þess að framseljanlegi
stuðningurinn endaði oft að drjúgum
hluta hjá fyrrverandi bændum og
fjármálastofnunum.
Í kjúklinga- og svínarækt er
tollvernd notuð til stuðnings við
greinarnar. Hún virkar allvel, að
sögn Jóhannesar, vegna þess að
erlent heildsöluverð er mun lægra
en innlent.
Í garðyrkju voru tollar felldir
niður á papriku, gúrku og tómata
árið 2002 og teknar upp beinar
greiðslur í staðinn og einnig
niðurgreiðslur á rafmagni.
Jóhannes segir að þessi breyting
teljist hafa skilað hagræðingu,
ekki síst til neytenda. Þó hafi
markaðshlutdeild innlendu
framleiðslunnar minnkað til að
byrja með en svo aftur vaxið hin
síðari ár. Það hafi gerst einfaldlega
af því að neytendur voru tilbúnir til
að borga meira fyrir þetta íslenska
grænmeti en innflutt.
Stuðningurinn enn of bundinn
búgreinunum
Jóhannes vék síðan talinu aftur að
stuðningsgreiðslum í lambakjöts-
og mjólkurframleiðslunni. Hann
sagði að margt jákvætt væri við
þróunina, en þó væru nokkur atriði
við fyrirkomulagið sem væru
bændum óhagkvæm. Greiðslurnar
væru alltof bundnar búgreinunum.
Það gerði það að verkum að erfitt
væri að sveigja framleiðsluna að
eftirspurn. Bændur væru þannig
valdalausir í verðmyndunarferlinu.
Jóhannes tók dæmi af því ef
sauðfjárbóndi vildi draga úr sinni
ræktun og snúa sér til dæmis að
hrossarækt, landgræðslu eða
ferðaþjónustu í einhverjum mæli
– tapaði hann stuðningsgreiðslum
sem næmi samdrættinum. Ekki
sé metið til stuðnings að þessar
greinar geta verið jafn hliðhollar
byggð, menningu og umhverfi
– eins og sauðfjárræktin – og að
skipta yfir í þær dragi ekki úr
matvæla- eða fæðuöryggi við þær
aðstæður sem við búum í dag.
Beinn stuðningur við
ræktunarlandið
Jóhannes sagði að það væru næg
rök fyrir því að standa vörð um
íslenskan landbúnað og íslenskar
byggðir. Varðandi matvæla- og
fæðuöryggi væri nokkuð markviss
vinna í gangi en varðandi þætti
eins og byggðamál, menningu og
umhverfi væri fókusinn óskýrari.
Jóhannes telur að með því
að huga meira að beinum
stuðningi við ræktunarlandið
yrði kerfið sveigjanlegra.
Byggðastuðningurinn mætti vera
til staðar sjálfs síns vegna en
ekki hengdur á ákveðnar greinar
eins og til dæmis sauðfjárrækt.
Hann gæti verið til staðar vegna
ferðaþjónustunnar, öryggismála
og almennrar þjónustu. Það
mætti setja verðmiða á tengsl
menningar, matvælaframleiðslu
og ferðaþjónustu og sömuleiðis
viðhald og uppbyggingu
gróðurauðlindarinnar – sem
bændur eru vel í stakk búnir til að
halda utan um. Vegna þess að ef
halda eigi í þessi verðmæti, verði
að meta þau til verðs. /smh
Jóhannes Sveinbjörnsson telur að
með því að huga meira að beinum
stuðningi við ræktunarlandið yrði
Mynd / smh