Bændablaðið - 08.03.2018, Qupperneq 31

31Bændablaðið | Fimmtudagur 8. mars 2018
Setningarathöfn Búnaðarþings
2018 var haldin mánudaginn 5.
mars síðastliðinn í Súlnasal á
Hótel Sögu. Búnaðarþing stóð
yfir í tvo daga samkvæmt nýju
fyrirkomulagi. Sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra sagði í
ræðu sinni að mótvægisaðgerðir
væru nauðsynlegar vegna EFTA-
dómsins.
Sindri Sigurgeirsson, formaður
Bændasamtaka Íslands, flutti
setningarræðu og ræddi þar meðal
annars sanngjörn starfsskilyrði, sem
væri málefni sem brynni á bændum
um þessar mundir, og fór yfir möguleg
viðbrögð við EFTA-dómnum frá því
í nóvember síðastliðnum.
Tollvernd mikilvægur hluti af
landbúnaðarstefnunni
Sindri sagði að staða tollverndar í
landbúnaði tengdist sanngjörnum
starfsskilyrðum. „Nú er hún með
þeim hætti að stjórnvöld hafa fellt
niður tolla – stundum einhliða –
á öllum vörum nema matvörum
sem jafnframt eru framleiddar hér
innanlands. Um ekkert annað er
því að semja ef til stendur að gera
fríverslunarsamninga við aðrar
þjóðir.
Tollvernd er mikilvægur hluti af
landbúnaðarstefnunni og gera verður
kröfu til þess að hún skili árangri þar
sem henni er beitt. Tollar eru að hluta
til föst krónutala. Upphæðir hafa í
mörgum tilvikum ekki breyst í meira
en 20 ár og þar af leiðandi rýrnað
verulega að verðgildi. Hátt gengi
krónunnar undanfarin misseri kemur
síðan þar til viðbótar. Verndin er því
bitlaus og nær ekki þeim markmiðum
sem hún þarf að ná.
Vissulega taka sumir tollar einnig
mið af innflutningsverði en það er
fjarri því almenn regla. Tollum er
ætlað að jafna samkeppnisstöðu
miðað við þær framleiðsluaðstæður
sem eru fyrir hendi en nú er það ekki
raunin. Fara þarf yfir álagningu tolla í
heild og tryggja að þeir skili því sem
þeim er ætlað.
Þá verður að nefna gildistöku
tollasamnings við ESB sem
undirritaður var í september 2015.
Samningurinn tekur gildi 1. maí
nk. en verður að fullu kominn til
framkvæmda í byrjun árs 2021.
Kvótar ESB fyrir tollfrjálsan
innflutning hingað til lands munu
fimmfaldast á tímabilinu, en kvótar
Íslands á markað ESB munu á sama
tíma ríflega þrefaldast.
Stjórnvöld settu á fót starfshóp
sem skilaði tillögum um viðbrögð
við áhrifum samningsins, en þær
tillögur virðast hafa stungist djúpt í
skúffur ráðuneytisins. Þær hafa að
minnsta kosti, lítt eða ekki komist til
framkvæmda. Það verður að breytast.
Það þarf að taka tillit til hagsmuna
heildarinnar, ekki bara hagsmuna
heildsala, sem æði oft eru dulbúnir
sem hagsmunir neytenda,“ sagði
Sindri.
Niðurstaða EFTA-dómstólsins
veldur verulegum áhyggjum
Þá vék Sindri talinu að dómi EFTA-
dómstólsins frá því í nóvember
síðastliðnum, þar sem gildandi
skilyrði fyrir innflutningi á hráu kjöti,
ógerilsneyddri mjólk og eggjum
væri brot á EES-samningnum.
„Þessi skilyrði voru tekin upp
þegar íslensk stjórnvöld innleiddu
matvælalöggjöf Evrópusambandsins
árið 2009. Málið spratt upphaflega af
kvörtun Samtaka verslunarinnar til
ESA 2011. Við meðferð þess lögðu
íslensk stjórnvöld fram margvísleg
gögn þess efnis að takmarkanirnar
sem deilt var um væru eðlilegar
með vísan til 13. greinar EES-
samningsins. Hún fjallar um heimild
til takmörkunar á viðskiptafrelsi í
því skyni að vernda heilsu manna
og dýra.
Niðurstaða dómstólsins var eftir
sem áður að taka með engu mið af
13. greininni í niðurstöðunni. Talið
var að hún ætti ekki við.
Niðurstaða sem þessi veldur
verulegum áhyggjum af því hvort
að EES-ríkin séu raunverulega
á jafnréttisgrundvelli gagnvart
Evrópusambandinu. Í sáttmála
ESB eru sambærilegar heimildir
og 13. grein EES-samningsins
sem ekki hefur verið hnekkt. Þessi
staða er verulegt umhugsunarefni
fyrir stjórnvöld og fyllsta ástæða
til að ræða við Evrópusambandið
um raunverulega þýðingu þessara
varnagla. Að óbreyttu virðast þeir
lítils virði.
Vísindamenn hafa bent á að afnám
ofangreindra takmarkana muni þýða
verulega aukna áhættu á ýmsum
sviðum fyrir heilsu manna og dýra,“
sagði Sindri.
Hann sagði miklu máli skipta
hver næstu skref stjórnvalda yrðu
í málinu og Bændasamtökin teldu
besta kostinn í stöðunni að tafarlaust
verði óskað eftir viðræðum við
Evrópusambandið og látið á það
reyna hvort hægt verði að halda
núgildandi löggjöf áfram, með
samningum þess efnis. Full rök standi
til þess þó að EFTA-dómstóllinn hafi
því miður ekki tekið tillit til þeirra.
Kristján Þór Júlíusson,
sjávarútvegs- og landbúnaðar-
ráðherra, segir að Ísland þurfi
einhvers konar aðlögun að þeim
breytingum sem EFTA-dómurinn
mun hafa í för með sér.
Mótvægisaðgerðir nauðsynlegar
vegna EFTA-dóms
Því næst flutti Kristján Þór
Júlíusson sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra, ræðu.
Hann sagði það ljúft og skylt að
geta svarað nýlegum erindum
frá Bændasamtökum Íslands við
setningu Búnaðarþings. Vísaði
Kristján þar til óska um aðgerðir
vegna EFTA-dómsins áðurnefndan
og aðgerða vegna aukinna
tollfrjálsra kvóta á búvörum frá
Evrópusambandinu. Sagði Kristján
að nauðsynlegt væri að grípa til
mótvægisaðgerða við væntanlegar
breytingar vegna EFTA-dómsins.
„Í ljósi þessa er undirbúningur
mótvægisaðgerða á byrjunarstigi og
ljóst að það mun taka tíma að koma
þeim í framkvæmd. Því er augljóst
í mínum huga að við getum ekki
ráðist í þessar breytingar í dag eða á
morgun – við þurfum einhvers konar
aðlögun að þeim breytingum og er
sú vinna farin af stað.
Þannig er í gangi vinna við
að sækja til ESA svokallaðar
viðbótartryggingar vegna salmonellu
í kjöti af alifuglum og eggjum en þess
má geta að Norðurlöndin hafa fengið
slíkar tryggingar. Einnig munum við
leggja ríka áherslu á öryggi matvæla
og að vernd búfjárstofna sé tryggð.
Þá hefur verið komið á samstarfi við
þýsku áhættumatsstofnunina BfR,
Bundesinstitut für Risikobewertung,
sem mun veita ráðgjöf um sýnatöku
á markaði og aðgerðir til að koma í
veg fyrir útbreiðslu á kampýlóbakter
og salmonellu,“ sagði Kristján.
Varðandi tollabreytingarnar
sagði Kristján að sjálfsagt sé að taka
hugmyndir Bændasamtaka Íslands til
skoðunar. „Ég segi hins vegar ykkur
hér í dag að þessir samningar fela í sér
mikil tækifæri fyrir bæði neytendur en
ekki síður íslenskan landbúnað,“ sagði
Kristján. Hann bætti því við að hann
hefði skilning á því að hluti íslenskra
bænda upplifði óvissu og óöryggi
um sína framleiðslu, en ekki megi
vanmeta sóknarfæri sem íslenskur
landbúnaður fær til að koma vörum
sínum á erlendan markað. Þetta sé
lykilatriði að hans mati. /smh
Fjöldi mála afgreidd
Setning Búnaðarþings 2018
Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra og hjónin í Bakkakoti, Kristín Kristjánsdóttir og Sindri Sigurgeirsson,
sem var endurkjörinn formaður Bændasamtaka Íslands á Búnaðarþingi 2018. Myndir / HKr.
Guðný Helga Björnsdóttir frá Bessastöðum, Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir, Sigurður Eyþórsson, framkvæmdastjóri
BÍ, Sigurður Ingi Jóhannsson samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra, Kristján Þór Júlíusson sjávarútvegs- og land-
búnaðarráðherra, Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra, Sindri Sigurgeirsson,
formaður BÍ og Kristín Kristjánsdóttir.
Guðrún Lárusdóttir búnaðarþingsfulltrúi og Erna Bjarnadóttir, hagfræðingur Bændasamtaka Íslands.