Bændablaðið - 09.01.2020, Síða 20

Bændablaðið | Fimmtudagur 9. janúar 202020
Gjaldþrotum í bandarískum
landbúnaði fer fjölgandi sam­
kvæmt samantekt Skrifstofu
samtaka bandarískra bænda
[American Farm Bureau
Federation ­ AFBF] sem birt var
í lok síðastliðins októbermánaðar.
Hafði „gjaldþrotum“ samkvæmt
kafla 12 í gjaldþrotalögum
[Chapter 12 bankruptcies] þar
ytra þá fjölgað um 24% á milli
ára.
Fjölgun gjaldrotameðferða í
landbúnaði vekur ugg í Banda­
ríkjunum þó gjaldþrot hafi ekki náð
því hámarki sem var a níunda áratug
síðustu aldar. Ástæður fjölgunar
gjaldþrota eru margvíslegar en óáran
í veðurfari, ýmist með langvarandi
þurrkum eða flóðum þar sem ekki
tókst að sá í umflotna akra, spila
þar stóra rullu. Önnur ástæða eru
aðgerðir bandarískra stjórnvalda í
formi tollastríðs við Kína og fleiri
ríki.
Í úttektinni er vísað í tölur
landbúnaðarráðuneytis Banda­
ríkjanna (USDA) þar sem gert var
ráð fyrir að framleiðslutekjur bænda
yrðu um 88 milljarðar dollarar á
árinu 2019, sem eru mestu tekjur
síðan 2014 þegar þær voru um 92
milljarðar dollara. Það er samt 29%
lægri tekjur en metárið 2013. Þessar
upphæðir eru þó leikur að tölum því
að af 88 milljarða dollar tekjum á
árinu 2019 eru nærri 40%, eða um
33 milljarðar dollara í formi aðstoðar
vegna óáran í landbúnaði af ýmsum
toga.
Með 516 milljarða dollara lán
Samhliða lægri tekjum og meiri
opinberrar aðstoðar þá hafa skuldir
aldrei verið meiri en á árinu 2019 eða
416 milljarðar dollara. Þar af eru 256
milljarðar dollara fasteignatryggðar
veðskuldir og 159 milljarðar dollara
eru óveðtryggðar skuldir. Hins­
vegar standa stórbú undir tæplega
helmingi af landbúnaðarframleiðslu
Bandaríkjanna og þau hafa sum hver
verið að gera það gott. Hjá þeim
er búist við 9% tekjuaukningu að
meðaltali á árinu 2020.
Lenging lána og lágir
vextir duga ekki til
Samkvæmt gögnum seðlabanka
Kansas hefur stöðugt verið að teygjast
á endurgreiðslutíma lána. Meðal
endurgreiðslutími óveðtryggðara
lána er nú kominn í 15,4 mánuði á
meðan endurgreiðslutími lána sem
tryggð eru í fóðruðum gripum (eins
og mjólkurkúm) eru 13 mánuðir
18 mánuðir í öðrum gripum. Þá
eru veltulán tengd uppskeru og
fóðrun að meðaltali með 11,5
mánaða endurgreiðslutíma sem er
það lengsta sem sést hefur. Þannig
eru bændur stöðugt að lengja í
endurgreiðslutíma rekstrarlána og
hefur það haldist nokkuð í hendur
við lækkandi vexti á markaði. Lægri
vextir hafa samt ekki dugað til að
halda bændum á floti.
Samhliða því að skuldastaða
bandaríkra bænda hefur aldrei verið
verri þá hefur greiðslustöðvunum
samkvæmt kafla 12 í gjaldþrotalögum
verið að fjölga. Frá september
2018 til september 2019 voru 580
býli tekin í gjaldþrotameðferð
sem er aukning upp á 24% á
milli ára. Það er jafnfram mesta
gjaldþrotameðferðartíðni síðan
2011 þegar 676 býli voru tekin til
meðferðar dómstóla.
Mikill munur er á fjölda
gjaldþrota tilfella eftir ríkjum í
Bandaríkjunum. Voru gjaldþrota­
tilfellin flest í Wisconsin eða 48 og
37 í Georgíu, Nebraska og Kansas. Í
Iowa, Kansas, Maryland, Minnesota,
Nebraska, New Hampshire, Suður
Dakota, Wisconsin og Vestur
Virginíu voru gjaldþrotatíðnin í
öllum tilvikum yfir tíu ára meðaltali.
Aukningin milli ára var mest í
Oklahoma eða um 14 býli. Aukningin
nam 12 býlum í Georgíu, 11 í
Kaliforníu og 10 í Iowa og Kansas.
Hlutfallslega mesta aukningin var
í Oklahoma eða úr 2 árið 2018 í 17
fram til september 2019.
Verst í miðvesturríkjunum
Yfir 40% gjaldþrotabeiðna eða 255
voru í 13 ríkjum í miðvesturríkjum
Bandaríkjanna. Var það 13%
aukning á milli ára. Næst
komu suðaustur­ríkin með 118
gjaldþrotameðferðarbeiðnir sem var
31% aukning á milli ára.
FRÉTTASKÝRING
Hörður Kristjánsson
hk@bondi.is
Mikill vandi í bandarískum landbúnaði:
Skuldir aldrei meiri og gjaldþrotameðferðum
hefur fjölgað um nær fjórðung milli ára
Stáltollastríð Trump við Kína og Mexíkó sagt hafa stórskaðað bandarískan landbúnað:
Fjölskyldubú í New York ríki leggja
upp laupana hvert af öðru
– Kúabændur á minni búunum eiga vart lengur fyrir nauðþurftum og sækja um matarmiða
Bandaríska stórblaðið The
Washington Post sagði í undirtitli
blaðhaussins á öðrum degi jóla
að svartnættið væri að drepa
lýðræðið. Í fyrirsögn greinar um
bandarískan landbúnað segir
einnig að í landi Trump sé svo
komið að fjölskyldubúin þurfi að
reiða sig á neyðaraðstoð.
Þetta er ansi mikið á skjön við
fréttir af auknum þrótti bandaríska
hagkerfisins eftir valdatöku Trump
stjórnarinnar. Virðist sá aukni þróttur
einkum ná til iðnfyrirtækja, en um
leið vera m.a. á kostnað bandarísks
landbúnaðar.
Í grein eftir Annie
Gowen er dregin upp dökk
og dramatísk mynd af
lífsbaráttu alþýðufólks og
bandarískum landbúnaði.
Lýst er erfiðleikum
bóndakonunnar Anne
Lee við að brauðfæða
sjömanna fjölskyldu sína
í Berkshire í New York
ríki. Til þess hefur hún
einungis úr 175 dollurum
að spila á mánuði. Hún velti
fyrir sér hvort hún ætti að bjóða upp
á kjúklinganúðlusúpu, en ákvað að
bjóða upp á kjúkling í kexi (Chicken
in a Biskit pakkamat) þar sem í
því væri meiri magafylling. Anne
Lee er sögð þekkja afsláttartilboð
matvöruverslana mjög vel
eins og á tómatamauki
með chili á 1 dollar dósin og
kartöflunaggar
(tots) á 1,69 dollara pokinn.
„Ég vildi að ég gæti gert lasagna,
en það er of dýrt,“ segir Anne
Lee. Enda kosta 250 grömm
af osti á lasagne 2,49 dollara.
Ferskt grænmeti er líka dýrt,
nema kannski laukur og
kartöflur í pokum. Það er jafnvel
líka spurning um hvort Anne hafi
efni á að kaupa ávexti.
Í miklum vanda
þrátt fyrir afskriftir
Anne Lee og eiginmaður hennar
Andy tóku við kúabúi foreldra
hans á 123 hektara jörð (305
ekrum) árið 2013. Þau eru nú
með 65 mjólkandi kýr í fjósi.
Eftir að Trump stjórnin lagði upp
í viðskipta­ og tollastríð við erlend
ríki féll verð á mjólkurvörum
með þeim afleiðingum að eftir
situr bú eins og hjá Anne Lee og
Andy með 200.000 dollara í skuld
og tekjur af mjólkursölunni hafa
dregist saman um 4.000 dollara
á mánuði. Samt hafa þau gengið
í gegnum gjaldþrotameðferð sem
Ekki er það kræsilegt
fæðið sem kúabóndinn
Anne Lee segist verða að
bjóða fjölskyldunni upp á
vegna fjárhagsvandræða í
búrekstrinum. Ódýr dósa­
matur af útsölum, verksmiðju­
framleiddir kartöflunaggar og
kex með kjúklinga bragði.
Í grein eftir Annie Gowen er dregin upp dökk og dramatísk jólamynd af lífsbaráttu alþýðufólks og bandarískum landbúnaði. Mynd / UDIM
Fjölgun gjaldrotameðferða í landbúnaði vekur ugg í Banda ríkjunum.