Tímarit Öryrkjabandalags Íslands - 01.10.2007, Page 10

10 I ÖBÍáfram
Greiðslukerfi almannatrygginga verður breytt og nýjum áherslum
við örorkumat hrundið í framkvæmd, segir Geir H. Haarde forsætisráðherra:
Mikilvægt að
atvinnulífið leggi
sitt af mörkum
„Margir fatlaðir einstaklingar hafa mikinn vilja til að vera á
vinnumarkaði og því er nauðsynlegt að þjóðfélag okkar geri
þeim það kleift og tryggi að fólk einangrist ekki... “
Annað ráðuneyti Geirs H. Haarde, ríkisstjóm
Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar, tók við
völdum sl. vor og í stefnuyfirlýsingu hennar er
tæpt á ýmsu varðandi umbætur í málefnum
fatlaðra sem hrinda á í framkvæmd á kjörtíma-
bilinu. Áður hafði nefnd á vegum forsætisráð-
herra lagt til ýmsar breytingar á örorkumati og
almannatryggingunum almennt.
„í fyrsta lagi þarf að skipta örorkumatinu í tvennt,
þar sem annars vegar verði horft til þess hvers
konar stoðþjónustu viðkomandi einstaklingur þarf
á að halda og hins vegar til getu hans til að afla
tekna. Fyrsta skref er að tryggja einstaklingi sem
orðið hefur fyrir slysi eða veikindum aðgang að
þeim hjálpartækjum sem nauðsynleg eru til þess
að gera almenna samfélagsþátttöku mögulega og
gera viðkomandi kleift að vera þátttakandi á vinnu-
markaði ef það er hægt að koma því við. Næsta
skref er að meta getu einstaklingsins til að afla sér
tekna og í því samhengi að beina sjónum fyrst og
fremst að þeirri starfsorku sem einstaklingurinn býr
yfir í stað þess að einblína á það sem tapast hef-
ur,“ segir forsætisráðherra.
Endurhæfing hefjist sem fyrst
íslendingar verja litlu fé til endurhæfingarmála
miðað við önnur OECD ríki og langminnst Norður-
landanna. Þessu segir Geir H. Haarde að til standi
að breyta.
„Til stendur að auka það fjármagn sem varið
er til endurhæfingarmála enda hefur verið ákveðið
að efla verulega endurhæfingarúrræði hér á landi.
Áhersla verður lögð á að endurhæfing hefjist sem
fyrst eftir að starfsþrek einstaklings skerðist og að
læknisfræðileg endurhæfing og starfsendurhæfing
geti farið saman, eftir því sem unnt er,“ segir for-
sætisráðherra og heldur áfram:
„í skýrslu nefndarinnar kemur fram að skortur á
starfsendurhæfingu sé ein skýring á því af hverju
fólk með skerta starfsorku fer ekki út á vinnumark-
aðinn. Nú er ætlunin að bæta úr þessu og stór-
efla endurhæfingarúrræði. í Noregi hefur á undan-
fömum árum verið unnið að því að efla starfs-
endurhæfingu og virkja einstaklinga sem búa við
skerta starfsorku. Þar eru miklu fleiri einstaklingar í
starfsendurhæfingu heldur en hér á landi og sama
á reyndar við um hin Norðurlöndin. Það er því vert
að skoða betur hvernig tekist hefur til hjá þessum
nágrannalöndum okkar í þessum málum. Annars
virðist víða vera pottur brotinn í þessum málaflokki.
Efnahags- og framfarastofnunin (OECD) gerði út-
tekt á stefnu 20 aðildarríkja í málefnum öryrkja og
gaf út skýrslu um niðurstöður þeirrar rannsókn-
ar árið 2003. Þar kom fram að ekkert þessara 20
landa gat talist fylgja fyrirmyndarstefnu á þessu
sviði og rakin eru mörg dæmi um mistök og víti til
varnaðar."
Undirstrikar breyttar áherslur
Nú er verið að stokka upp Tryggingastofnun rík-
isins með því að flytja lífeyrishluta trygginganna til
félagsmálaráðuneytisins. Hverju telur þú að slíkt
muni breyta fyrir skjólstæðinga almannatrygginga-
kerfsins?
„Lífeyristrygging er tekjutrygging og telst því vera
vinnumarkaðsmál sem á eðlilega heima í félags-
málaráðuneytinu. Þegar fólk slasast eða veikist
snýr það sér að sjálfsögðu til heilbrigðiskerfisins,
en það sem á eftir kemur, starfsendurhæfingin,
og leit að vinnu við hæfi í kjölfarið á betur heima
í félagsmálaráðuneytinu. Það að færa þetta á milli
ráðuneytanna undirstrikar breyttar áherslur í þess-
um málum þar sem reynt verður að endurhæfa
fólk sem fyrst eftir veikindi og hjálpa því að nýta þá
starfsorku sem það hefur."
ÖBÍ hefur lagt áherslu á stórhækkun grunnlífeyr-
is almannatrygginga og hækkun skattleysismarka.
Aðspurður um hvort vænta megi breytinga í þá
veru af hálfu stjómvalda segir Geir H. Haarde að
greiðslukerfi almannatrygginga muni að sjálfsögðu
taka breytingum um leið og nýjum áherslum við ör-
orkumat verði hrint í framkvæmd.
„Stefnt er að því að gera fólki kleift að vinna eins
mikið og starfsgetan leyfir án þess að missa allar
bætur. Ef einstaklingur er t.d. metinn með 60%
starfsgetu fengi hann 40% af fullum bótum. Mik-
ilvægt er að atvinnulífið leggi líka sitt af mörkum og
geri einstaklingum með skerta starfsorku kleift að
fá störf við hæfi.“
Huga að líðan þessa fólks
Karl Steinar Guðnason, fráfarandi forstjóri Trygg-
ingastofnunar ríkisins skrifaði pistil á heimasíðu
stofnunarinnar þegar hann tilkynnti að hann væri
að láta af störfum og sagði almannatryggingakerf-
ið stagbætt en þó sundurslitið, alla yfirsýn vantaði
og svo hefði verið um langa hríð. Ertu sammála
þessu, rétt eins og Benedikt Jóhannesson formað-
ur TR sagðist vera?
„Almannatryggingakerfið er flókið þar sem því
er ætlað að mæta þörfum mjög mismunandi ein-
staklinga. Sú endurskoðun sem nú fer fram á
framkvæmd örorkumats og endurhæfingar mun