Spássían - 2011, Síða 44

44
DENNIS KELLY hittir greinilega í mark hjá okkur Íslendingum
þessi árin. Eins og með Jim Cartwright forðum er hvert
leikritið af öðru eftir Kelly sett upp af ýmsum hópum og
stofnanaleikhúsum nú um stundir. Af því sem ég hef séð ber
Munaðarlaus af, sem frjáls leikhópur setti upp í Norræna
húsinu í hitteðfyrra. Eiginlega hápunktur leikhúsferða minna
það leikárið.
Kelly er flinkur höfundur með nokkuð einarðan fókus á
svartnættið í sálum mannanna og hve stutt er í villidýrið í okkur.
Stíll þessara verka er áþekkur, últranatúralísk og hröð samtöl
þar sem afstaða, ætlan og fortíð persónanna afhjúpast smám
saman og atburðarásin hlykkjast áfram með skörpum sveigjum
sem halda áhorfandanum spenntum. Eins og áður kom fram
tókst þetta talsvert betur í Munaðarlaus en í Eftir lokin.
Þó verður því ekki haldið fram að þetta misheppnist hér.
Höfundi og leikhópi tekst dável að halda manni spenntum og
forvitnum um örlög þeirra Markúsar og Lísu sem virðast þurfa
að þreyja ævina á enda í neðanjarðarbyrgi þess fyrrnefnda
eftir að kjarnorkusprengja hefur grandað lífinu ofanjarðar.
Fortíð þeirra og afstöðu er lipurlega lýst í fyrsta hluta verksins
þar sem við lærum að þau tilheyra sama vinahóp þó Markús
hafi klárlega verið á jaðri hans en Lísa í honum miðjum. Þannig
sjáum við Lísu reyna næstum með handafli að stilla sinn nýja
status af, verandi algerlega upp á Markús kominn. En það
tekst henni ekki, og valdataflið fer af stað fyrir alvöru.
Það er ekki sanngjarnt að ljóstra frekar upp um hver gangur
verksins er – nóg að geta þess að eins og Kelly er von og
vísa tekst nokkrum sinnum að kippa teppinu undan fótum
grandalausra áhorfenda og stefna atbuðarásinni í óvænta
átt.
Þau Sveinn og Lilja Nótt hafa býsna gott vald á
viðfangsefninu. Sem er eins gott því nálægðin er mikil og
miskunnarlaus í Tjarnarbíói í þessari sýningu, á örlitlum
leikfletinum með áhorfendur allt í kring. Það er kraftur,
öryggi og hraði í sýningunni og hún gengur augljóslega nærri
leikendunum tilfinningalega, enda ekki annað hægt. Sveinn
teiknar lúserinn Markús skilmerkilega og Lilja er kannski
mögnuðust í óvæntu lokaatriðinu.
Nálægðin er miskunnarlaus og natúralisminn í textanum
líka. Á tveimur stöðum þvældist þetta þannig fyrir þessum
áhorfanda að rof varð í innlifuninni. Í þessu litla rými gekk
mér illa að trúa því að hin kröftuga Lísa sætti sig svona
auðveldlega við að vera neitað um matarskammtinn sinn.
Reyndar styður textinn lögnina á „sultarkaflanum“ ágætlega,
en það var engu að síður erfitt að sætta sig við áreynsluleysið
í því stríði. Hitt var síðan algerlega ósannfærandi þegar Lísa
tekur völdin með því að ógna Markúsi með hnífi. Það var
því miður ekki nokkur leið að trúa á þann bardaga á þeim
raunsæisforsendum sem stíll verksins og leiklausnir kröfðust.
Þarna hefði leikstjórinn að mínu mati þurft að finna betri leið.
Eftir lokin er flottur tryllir. Það er ekki endilega djúpskreitt,
þó svo ramminn sé lífið eftir heimsendi er það ekki viðfangsefni
höfundar. Hann er að skoða eitt af öngstrætum mannlegra
samskipta, honum er áreiðanlega fyrst og fremst í mun að
heilla áhorfendur með spennandi sögu, rugla þá svolítið í
rýminu og sá kannski smá efasemdum um að siðferði okkar
og siðmenning sé jafn rótföst og við höldum og vonum. Þetta
tekst ágætlega hjá honum, sem og öllum aðstandendum
sýningarinnar sem að fyrrnefndum ágöllum frátöldum skila
lýtalausu verki.
Eftir lokin
Höfundur: Dennis Kelly
Þýðing: Stefán Hallur Stefánsson og Lilja Nótt
Þórarinsdóttir
Leikstjórn: Stefán Hallur Stefánsson
Leikarar: Lilja Nótt Þórarinsdóttir og Sveinn Ólafur
Gunnarsson
Leikmynd og búningar: Brynja Björnsdóttir
Tónlist: Gísli Galdur Þorgeirsson
Lýsing: Stefán Benedikt Vilhelmsson
Eftir Þorgeir Tryggvason
GAGNRÝNI
Brjótumþað sem brotnar