Spássían - 2011, Qupperneq 54

54
PETER ENGVIST kann greinilega vel við sig á Sögulofti
Landnámsseturs í Borgarnesi. Og sennilega á nálægðin og
afslöppuð stemningin sinn þátt í að sýningar hans heppnast
svona vel þarna. Þessi áreynslulausi leikur með tengslin við
áhorfendur, tilgerðarlaus notkun á látbragðsleik, næstum
kæruleysislegt samband við salinn. Ef marka má Mr.
Skallagrímsson og Blótgoða núna þá er þetta formúla sem
getur ekki klikkað.
Auðvitað getur hún samt klikkað. Ef efniviðurinn er rýr,
handritin slöpp, leikararnir ekki vandanum vaxnir. Og
vandinn er ærinn, ekki síst sá að dylja það hvað þetta
krefst þrátt fyrir allt mikillar orku, ísmeygilegrar tækni. Það
sem ég á við er að formúlan, hr. Engkvist og leikarar hans
hafa ekki klikkað enn.
Ég hef mikið dálæti á einleikjum. Hvergi í leikhúsi
afhjúpast einn mikilvægasti eðliseiginleiki þess betur.
Trúnaðarsambandið við áhorfendur. Þetta samsæri.
Leikarar í „venjulegum“ leikritum geta falið sig bak við
trúnaðarsambandið við hina leikarana og talið sér trú um
að áhorfendur séu með í leiknum. En einleikari er ... ja, einn.
Með gestum sínum.
Blótgoðar fjallar um kristnitökuna. Eða eiginlega frekar
um heiðnina sem vék fyrir hinum nýja sið. Við fylgjumst með
atganginum á Alþingi þennan örlagaríka sólarhring, þegar
Þorgeir skríður undir feldinn, og flestir sem við kynnumst eru
úr heiðna liðinu.
Þór Tulinius er bæði leikari sýningarinnar og
handritshöfundur eins og Benedikt Erlingsson áður, og
Brynhildur Guðjónsdóttir að einleiknum um Brák sem ég sé
alltaf meira og meira eftir að hafa ekki séð, svo gaman sem
væri að bera efnistök og aðferð þeirrar sýningar saman
við það sem Engkvist og félagar gera. Höldum okkur samt
við Blótgoða og aðstandendur þess verks.
Ef við byrjum á handritshöfundinum þá er rétt að óska
honum til hamingju. Þó verkið sé vissulega í frásagnarformi
í grunninn þá er það nú glettilega dramatískt samansett,
með spennandi framvindu og skrautlegu persónugalleríi;
fjölkunnugum Finnum, Hávamálafróðum þrælum, montnum
og lötum Mývetningum, auk nafnkenndra kappa úr Kristni
Sögu. Þráðurinn sem snýst um líkneski eitt sem fannst í
Aðalstrætinu í Reykjavík er sniðuglega þræddur saman við
allt hitt og vangaveltur um muninn á vísindalegum vinkli á
tilveruna og þeim trúarlega eru skemmtilegar í samhenginu
og breyta aldrei leikhúsupplifuninni í fyrirlestur. Ég man
hvað mér fundust tengingarnar milli seiðmennsku eða
„Shamanisma“ og veru Þorgeirs undir feldinum skrítnar
og tilgerðarlegar þegar ég heyrði fyrst um þær, en núna
sannfærðist ég. Sennilega var það barkasöngur leikarans
sem gerði útslagið. Svona var þetta – eða ekki, en sagan
er góð.
Kannski má finna að því að örlítið slaknar á
frásagnarkraftinum síðasta korterið og fyrir vikið virkar
endirinn dálítið snubbóttur, þó rökréttur sé. Viðprjónanir
höfundar við það litla sem skráð er um atburði eru
skemmtilegar og þó hann ræði í upphafi dálítið um þann
vanda þá hættir það fljótlega að skipta nokkru máli hvað
er frá Ara, hvað úr öðrum ritum og hvað úr huga Þórs. Við
göngum sögumanni á vald. Þannig á það líka að vera á
Sögulofti.
Þór Tulinius er mikill öndvegisleikari. Væri hægt að fara
fram á það að hann og þeir sem stjórna svoleiðis hlutum
kæmu honum oftar upp á svið á almannafæri, takk? Hann
reiðir sviðssjarmann í þverpokum og dylur tæknivopnabúrið
svo vel að við lítum á hann sem einn af okkur. Og það
er fullt af tækni, sniðugum og eðlilegum tæmingum
og áreynslulausum og stælalausum raddbeitingar- og
líkamsmálsbreytingum til að draga persónugalleríið í dilka.
Allt ýkjulaust, allt mjúkt, allt úthugsað og áhrifaríkt.
Útlitið er flott, leikmyndin (sem þrátt fyrir að vera lítil er
svo sannarlega til staðar og gegnir sínu hlutverki) er sterk,
sem og sniðugur búningurinn.
Heildaráhrifin eru kannski fyrst og fremst gleði. Gleði
yfir að hafa verið á svona ljómandi skemmtilegri leiksýningu
þar sem var unnið á svona heiðarlegan og fallegan hátt úr
efniviði sem svo auðveldlega hefði getað kallað á rembing.
Gleði yfir að það sé hægt að nálgast goðsögurnar okkar
(þá meina ég kristnitökuna frekar en ásatrúna) með svona
miklum ferskleika án þess að markmiðið sé að ráðast
gegn einhverju sem mætti kannski kalla viðtekið viðhorf og
hefðbundna söguskoðun.
Blótgoðar í Borgarnesi er þroskuð leiksýning. Hún notar
enga tækni aðra en einfaldasta og naktasta formið til að
skoða grundvallaratriði í því hvernig við erum. Hverju við
trúum, bæði í trúarbragðaskilningi og þeim sagnfræðilega.
Jafnframt er hún mikil skemmtun og gefur áhorfandanum
tilfinningu fyrir að hafa verið nálægur, verið þátttakandi
en ekki neytandi.
Hún gefur okkur tilfinningu fyrir að hafa verið undir
feldinum.
Upp‘ á lofti
undir feldi
Blótgoðar – uppistand um heiðingja
Sögulofti Landnámsseturs
Höfundur og leikari: Þór Tulinius
Leikstjóri: Peter Engkvist
Leikmynd og búningar: Beate Stormo
Lýsing: Ólafur Ágúst Stefánsson
vonandi skemmtið‘
ykkur Eftir Þorgeir Tryggvason
GAGNRÝNI