Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.01.2020, Blaðsíða 15

Fjölskylda Birnu, tengdadóttur Kristjáns og Ásdísar Rósu í Höfðaborg. F.v. aftari röð: Birna, Baldur
Joseph, Hulda, Carolanne og Þórhallur. Fv.fremri röð: Ella Rós, Sigrid, Einar, Einar og Einar.
enn í góðu sambandi. Ég myndaði tengsl við
fleiri þarna sem eiga eftir að endast mér ævina
á enda.“
Í Malaví heillaði fjalllendið Kristján upp úr
stígvélunum. „Það er ofboðslega fallegt í fjöll-
unum í Malaví og við hjólið urðum þar eitt. Ég
datt að vísu þarna í sandlendi en heimamaður
kom mér til hjálpar. Hann var svo greiðvikinn
að ég gaf honum 300 dollara að launum. Mér
telst til að með þeim hætti hafi ég borgað
skattana hans í fjögur ár. Menn hafa ekki mik-
ið milli handanna þarna.“
Fátæktin er einnig mikil í Sambíu og Sim-
babve, en í fyrrnefnda landinu kynntist Krist-
ján 59 ára gömlum manni sem þénar 60 dollara
á mánuði, andvirði 7.500 króna, fyrir að búa til
grillkol. Maðurinn átti tólf börn og var þröngt í
búi. „Robert Mugabe var forsætisráðherra
Simbabve frá 1980 til 1987 og síðan forseti frá
1987 til 2017. Hann kom í kring svokallaðri
endurúthlutun á landi hvítra bænda til svartra
bænda, sem þýddi að hvítir bændur hrökkl-
uðust frá eða voru myrtir. Landið, sem var eitt
það auðugasta í álfunni, er orðið eitt það fá-
tækasta. Ég hef ekki í annan tíma komið inn í
land þar sem vöruskortur er eins mikill. Það
var til dæmis ekki hlaupið að því að fá bensín á
hjólið.“
Í Sambíu hitti hann Jón Örn Guðmundsson,
ræðismann Íslands, og ber honum vel söguna.
Hvítir hafa girt sig af
Loks kom Kristján til Suður-Afríku og segir
það ríki um margt frábrugðið hinum sem hann
sótti heim í ferðinni. „Hlutirnir virka almennt
betur í Suður-Afríku; maður fór að sjá hrað-
brautir, umferðarskilti og allt varð á einhvern
hátt menningarlegra og nær því sem við eigum
að venjast í Evrópu. Þá er náttúran mjög fal-
leg á þessum slóðum. Það sem slær mann hins
vegar er sambýli svartra og hvítra og villur við
hliðina á slömminu. Eftir stjórnarskiptin fyrir
þrjátíu árum girti hvíti maðurinn sig af enda
er hatrið mikið í hans garð og hvítir menn geta
varla um frjálst höfuð strokið. Algengt er að
menn verji heimili sín með stálgrindum.“
Margt dreif á daga Kristjáns í Suður-
Afríku. Honum var til dæmis boðið á mótor-
hjólaráðstefnu í Polokvane eftir að maður
nokkur rakst á hann á förnum vegi. „Ég hélt
að ég yrði bara almennur gestur þarna en var
óvænt kallaður á svið til að gera grein fyrir
ferðum mínum. Mönnum þótti þetta ægilega
merkilegt,“ segir hann hlæjandi.
Baldur, sonur Kristjáns, kom til móts við
föður sinn í Durban og hjólaði með honum alla
leið á enda til Höfðaborgar. Þá sneri Ásdís
Rósa aftur og var með feðgunum síðustu 1.000
kílómetrana. Ferðinni lauk á Þorláksmessu og
hélt fjölskyldan jólin í góðu yfirlæti í Höfða-
borg. Birna, kærasta Baldurs, og þriggja ára
sonur þeirra komu einnig til Höfðaborgar en
þar býr bróðir Birnu með Suður-Afrískri eig-
inkonu og tveimur börnum. „Auk þess voru í
Höfðaborg foreldrar Birnu, systir og mágur,
og með þessari fjölskyldu vorum við bæði um
jólin og áramótin. Það var ofboðslega gaman
að geta varið jólum og áramótum með öllu
þessu fólki og glatt á hjalla. Algjör gæða-
stund.“
Hvor á meira í reynd?
Hafandi verið heima í tvær vikur er Kristján
enn að vinna úr þessari lífsreynslu. Hann
kveðst hvergi hafa kynnst annarri eins fátækt
og í Afríku og ættu Íslendingar og aðrir Evr-
ópubúar án efa erfitt með að laga sig að slíkum
aðstæðum. „Samt er fólkið upp til hópa ánægt
og hamingjusamt. Lífsgleðin skín af því. Mað-
ur hlýtur því að velta fyrir sér hvor sé í reynd
ríkari: Maður sem á allt en er óhamingjusamur
eða maður sem á ekkert en er glaður?“
Svari nú hver fyrir sig.
„Það er ekkert eins og Afríka og ógleym-
anleg upplifun að hitta fólk sem heldur í gömlu
gildin; sumir nota ekki einu sinni eldspýtur,
kveikja eldinn bara með gamla laginu. Ég hitti
líka hundrað manna ættbálk sem lifir alfarið af
38 geitum og 50 kindum. Ætthöfðinginn var 78
ára og átti sex konur sem allar lifðu í sátt og
samlyndi. Hver í sínum kofanum. Þetta er okk-
ur auðvitað afskaplega framandi en hvaða rétt
höfum við á því að dæma þetta fólk?“
Kristján minnir á að ekki er svo langt síðan
við Íslendingar vorum á sama stað, bjuggum í
torfkofum. „Kemst Afríka einhvern tíma á
þann stað sem við erum á í dag?“ spyr hann og
svarar sjálfur: „Það eru margvísleg teikn á
lofti um það að Afríka sé að komast inn á fram-
farabrautina. Álfan mun til dæmis alveg
sleppa við tölvuvæðinguna með öllum sínum
þyngslum og snúrum, fer í staðinn bara beint í
4G- og 5G-símana. Eftir að hafa heimsótt álf-
una hef ég alltént meiri trú á því núna en áður
að henni takist þetta fyrr en síðar.“
Spurður hvað taki nú við hjá honum sjálfum
hallar Kristján sér brosandi aftur í stólnum.
„Ég veit það ekki, satt best að segja. Ég hef
verið spurður að því hvort ég ætli til
Vestur-Afríku en tel það ólíklegt. Ég er ekki
að safna löndum heldur upplifunum og ætli ég
hafi ekki náð Afríku í þessari atrennu. Í augna-
blikinu er ég bara að jafna mig og fá barna-
börnin mín í fangið. Það tekur á að vera svona
lengi frá fjölskyldu og vinum. Ég get ekki
svarað því á þessari stundu hvort ég eigi eftir
að fara víðar á hjólinu, sem bíður nú í geymslu
í Höfðaborg, en það sem eykur líkurnar á því
er sú staðreynd að konan mín er kolfallin fyrir
þessum ferðamáta líka.“
Silverback-górilla í Volcanoes National Park í Rúanda - afar heillandi heimsókn. Við eldhússtörfin í sveitasælunni við Kakamega í Kenía. Eldhúsið þjónaði nokkrum fjölskyldum.
26.1. 2020 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15