Morgunblaðið - 09.04.2020, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. APRÍL 2020
Sól Göngutúr í góða veðrinu sem kemur með hækkandi sól er kjörin leið til að hreinsa hugann í doð-
anum sem margir upplifa í samkomubanni. Það var vor í lofti yfir Gróttu á Seltjarnarnesi í gær.
Eggert
Ég vil koma á framfæri þökk-
um til ykkar, íslensku þjóð-
arinnar, fyrir hönd alls starfs-
fólks bandaríska sendiráðsins í
Reykjavík. Þið hafið sýnt af ykk-
ur einstakan velvilja, seiglu,
hugrekki og hugulsemi á þessum
krefjandi tímum. Íslendingar
hafa tekið okkur, starfsfólki
bandaríska sendiráðsins, opnum
örmum, bæði þegar vel gengur
og á þeim erfiðu tímum sem nú
standa yfir. Þetta ber vott um gríðarlegan sið-
ferðisstyrk og stórhug þjóðarinnar.
Við viljum þakka ríkisstjórn Íslands. Okkur
hjá bandaríska sendiráðinu
finnst við vera örugg og vel
hugsað um okkur á þessum
krefjandi tímum. Ísland er heim-
ili okkar og okkur finnst við svo
sannarlega eiga heima hér.
Framtíðin er óviss og búast má
við því að erfiðir tímar séu fram
undan, en við erum þó betur
undir þá búin, þökk sé einstakri
forystu ykkar.
Ég vil þakka sérstaklega öllu
hugrakka íslenska heilbrigð-
isstarfsfólkinu: læknunum,
hjúkrunarfræðingunum, önd-
unarfærasérfræðingunum, bráðaliðunum,
sjúkraliðunum, sjálfboðaliðunum og svona
mætti lengja telja.
Ísland er í fararbroddi þessarar hetjulegu
baráttu, hvort sem litið er til erfðafræðirann-
sókna eða starfshópanna undir forystu Svan-
dísar Svavarsdóttur heilbrigðisráðherra, Páls
Matthíassonar, forstjóra Landspítalans, eða
Ólafs Baldurssonar, framkvæmdastjóra lækn-
inga hjá Landspítalanum. Heimsbyggðin er
öruggari og heilbrigðari, þökk sé einurð ykk-
ar og fórnfýsi. Mannkyn allt á í vök að verjast
og við þökkum ykkur fyrir að standa vörð um
okkur.
Bandaríkin eru reiðubúin að rétta Íslend-
ingum hjálparhönd. Á næstu vikum munum
við leita leiða til að styðja við frábærar heil-
brigðisstofnanir ykkar og starfsfólk. Banda-
ríkin og Ísland eru bundin órjúfanlegum
böndum. Sameiginleg saga okkar og gildi
munu sameina okkur og styðja um ókomna
tíð.
Það er ljóst að erfiðir tímar eru framundan.
Um leið og ég bið fyrir Íslandi og Bandaríkj-
unum er ég fullviss um að við náum árangri
með sameiginlegu átaki og sameiginlegum
gildum frelsis og gagnsæis. Við hjálpumst að,
eins og við höfum alltaf gert, styðjum hvert
annað, eins og við höfum alltaf gert, og fögn-
um sigri saman, eins og við höfum alltaf gert.
Guð blessi ykkur öll.
Eftir Jeffrey
Ross Gunter » Sameiginleg saga okkar og
gildi munu sameina okkur
og styðja um ókomna tíð.
Jeffrey Ross Gunter
Höfundur er sendiherra Bandaríkjanna á Íslandi.
„Þakkarbréf til íslensku þjóðarinnar …“
Þær aðgerðir sem íslensk
stjórnvöld hafa ráðist í til að
hefta útbreiðslu kórónuveir-
unnar, hafa haft mikil áhrif á
daglegt líf barna og á þessari
stundu er engin leið að gera sér
grein fyrir hver áhrifin verða til
lengri tíma.
Miklu skiptir að við sem sam-
félag séum sífellt vakandi fyrir
því hvernig við getum hlúð að
börnum, þau hafi möguleika á að
afla sér upplýsinga og leitað sé sjónarmiða
þeirra eins og kostur er og tekið tillit til
þeirra við mótun aðgerða. Þá er mikilvægt að
náið verði fylgst með því á næstu mánuðum
hvaða áhrif núverandi aðgerðir hafa á börn
en þá ber líka að hafa í huga að börn eru af-
ar fjölbreyttur hópur og félagslegar að-
stæður og þarfir þeirra eru þar af leiðandi
ólíkar.
Staða barna í
viðkvæmum hópum
Börn búa við mismunandi aðstæður en í
stöðu eins og þeirri sem nú er uppi, eru jafn-
vel öll börn í ákveðinni áhættu. Skólaganga
barna er verulega skert, tómstundastarf hef-
ur fallið niður og því hætta á félagslegri ein-
angrun. Aðstæður sem þessar valda kvíða og
streitu enda ganga margar fjölskyldur nú í
gegnum erfiðleika, eins og veikindi, ótta og
óvissu. Margt bendir til að nauðsynlegt sé að
fylgjast sérstaklega með börnum í við-
kvæmum hópum eins og börn-
um innflytjenda, börnum með
fötlun og þeim sem búa við of-
beldi eða vanrækslu. Staða
barna sem búa við fátækt er lík-
leg til að versna og skyndileg
aukning atvinnuleysis mun vafa-
laust hafa alvarleg áhrif á mörg
börn.
Líðan barna tengist að-
stæðum þeirra og þá ekki síst
líðan foreldra þeirra og því
skiptir miklu máli að foreldrar
fái stuðning. Huga þarf sér-
staklega að börnum þeirra sem
standa í framlínu í baráttunni gegn veirunni
með tilheyrandi álagi. Þá geta erfiðar að-
stæður fjölskyldna leitt til aukinnar van-
rækslu eða ofbeldis gegn börnum á sama
tíma og einangrun og takmörkuð samskipti
við aðila utan heimilis þýðir að barnavernd
berast ekki nauðsynlegar tilkynningar um
aðstæður barna.
Ástæða er til að beina því til skólayfirvalda
og kennara að huga sérstaklega að börnum
sem þau telja að búi við erfiðar aðstæður og
gera barnavernd viðvart ef ástæða er til.
Hlutverk umsjónarkennara samkvæmt lögum
um grunnskóla er að fylgjast náið með námi
nemenda sinna, líðan og velferð þeirra, ásamt
því að leiðbeina þeim í námi og ráðleggja
þeim um persónuleg mál. Núverandi að-
stæður kalla á nýjar lausnir og breytta sam-
skiptahætti til þess að kennarar geti sinnt
þessu mikilvæga hlutverki og átt í sam-
skiptum við nemendur til þess að veita þeim
stuðning í námi og fylgjast með líðan þeirra.
Mat á áhrifum á börn
Embætti umboðsmanns barna hefur á síð-
ustu misserum lagt áherslu á mikilvægi þess
að við stefnumótun og ákvarðanatöku sé sér-
staklega lagt mat á það hver áhrifin séu á
börn. Embættið vann meðal annars skýrslu
fyrir félags- og barnamálaráðherra á síðasta
ári með tillögum um hvernig styrkja megi
þann þátt í íslenskri stjórnsýslu.
Óvissuástand skapar hættu fyrir heilsu og
þroska barna og sem mótvægisaðgerð er
mikilvægt að fram fari mat á áhrifum á börn.
Þannig er hægt að skilgreina tiltekna
áhættuþætti og í kjölfarið móta aðgerðir sem
fyrirbyggja eða draga úr þeirri hættu. Við
ákvarðanir um viðbrögð við útbreiðslu og
áhrifum kórónuveirunnar ber að hafa Barna-
sáttmálann að leiðarljósi, enda er hann sjald-
an mikilvægari en þegar óvissuástand ríkir.
Meta þarf sérstaklega áhrif hinna viða-
miklu aðgerða stjórnvalda á börn bæði til
skamms og langs tíma. Hér vakna til dæmis
spurningar um hvort verulega skert skóla-
starf muni hafa langvarandi áhrif á skóla-
göngu barna, auki á skólaforðun eða dragi úr
námsárángri og hvort vandinn verði meiri
hjá tilteknum hópum barna en öðrum.
Því er sérstaklega brýnt að móta stefnu
um það hvernig eigi að fylgjast með áhrifum
aðgerða á börn og að mótaðar séu leiðir til að
bregðast við þeim eins og kostur er. Í þessu
samhengi má ýmislegt læra af fjármála-
kreppunni en talsvert hefur verið skoðað
hvaða áhrif hún hafði á ólíka hópa barna. Þá
má nefna að rannsóknir frá Finnlandi hafa
sýnt að börn sem alast upp á tímum mikilla
efnahagsþrenginga eru í aukinni hættu á að
þróa með sér geðrænan vanda.
Sjónarmið barnanna sjálfra
Mikilvægt er að við mótun aðgerða sem
varða börn verði leitað sjónarmiða þeirra
eins og kostur er, en slíkt samráð er leiðin til
upplýstari og vandaðri ákvarðanatöku og þar
með betri árangurs. Með þátttöku barna er
hægt að greina álitamál sem varða þau sér-
staklega og um leið fækka hindrunum og
nýta þau tækifæri sem börn koma iðulega
auga á ef þau fá að vera hluti af umræðunni.
Við stöndum nú frammi fyrir miklum
áskorunum en með því að taka vandaðar
ákvarðanir er hægt að draga úr og jafnvel
fyrirbyggja neikvæð langtíma áhrifa á börn.
Þegar faraldurinn hefur gengið yfir er mik-
ilvægt að við sem samfélag drögum lærdóm
af fenginni reynslu og nýtum hana til að
tryggja börnum á Íslandi betri framtíð. Í
þeim efnum verður Barnasáttmálinn og
reynsla og sjónarmið barna okkur mikilvægt
leiðarljós.
Eftir Salvöru
Nordal » Því er sérstaklega brýnt að
móta stefnu um það hvern-
ig eigi að fylgjast með áhrifum
aðgerða á börn og að mótaðar
séu leiðir til að bregðast við
þeim eins og kostur er.
Salvör Nordal
Höfundur er umboðsmaður barna.
Áhrif heimsfaraldurs á börn
Það getur verið flókið mál að
púsla sumarfríi foreldra og
barna í kringum lokanir leik-
skóla. Þess vegna hefur Viðreisn
í Reykjavík lagt áherslu á að for-
eldrar hafi sveigjanleika og val
til að stjórna sínum sumarleyf-
istíma sjálf með því að bjóða upp
á sumaropnun leikskóla.
Í hverju hverfi borgarinnar
verður einn leikskóli opinn í allt
sumar. Foreldrar leikskóla-
barna geta, fyrir 15. apríl, sótt
um að börnin fari í einn af sex sumarleik-
skólum á meðan þeirra leikskóli er lokaður í
júlí.
Foreldrar tæplega 130 barna nýttu sér
sumaropnun leikskóla síðasta sumar, sem
var fyrsta sumarið í þessu tilraunaverkefni.
Fram fór mat meðal foreldra, barna og leik-
skólastjóra á því hvernig til hefði tekist og
eru niðurstöðurnar í samræmi við það sem
við í Viðreisn höfum sagt. Nánast allir for-
eldrar eða 97%, voru ánægðir með að einn
leikskóli í hverjum borgarhluta væri opinn
allt sumarið. Með sumaropnun er þjónustan
bætt, ekki bara fyrir nema eða þær fjöl-
skyldur sem hafa lítið val um sinn orlofstíma,
heldur einnig allar þær fjölskyldur sem vilja
geta verið saman í fríi. Eftir þá skrítnu tíma
sem við erum að upplifa núna
teljum við enn mikilvægara en
ella að fjölskyldur geti notið
sumarfrísins saman en þurfi
ekki að púsla dögunum saman.
Reynsla síðasta árs sýnir
okkur einnig að líðan barna í
sumarleikskólunum var al-
mennt góð. Börnin voru
ánægð með það starf sem
fram fór og nutu sín. Auðvitað
voru einhver börn sem sökn-
uðu leikfélaga sinna frá hinum
leikskólanum en í sumarleik-
skólanum var nýja leikfélaga
að finna. Starfsmaður þeirra leikskóla fylgdi
líka yfir á sumarleikskólann til að tryggja
ákveðna samfellu fyrir börnin.
Við hjá borginni eigum að stefna að því að
bæta þjónustuna til að einfalda líf borgarbúa.
Það eru ekki allir foreldrar í sömu aðstæðum
og það er mikilvægt að reyna að mæta þörf-
um þeirra með því að bjóða upp á valmögu-
leika, til dæmis hvenær farið er í sumarfrí.
Minna púsl
fyrir foreldra
Eftir Þórdísi
Lóu Þórhallsdóttur
Þórdís Lóa
Þórhallsdóttir
» Í hverju hverfi borg-
arinnar verður einn leik-
skóli opinn í allt sumar.
Höfundur er formaður borgarráðs
og oddviti Viðreisnar.