Austri - 21.12.1995, Blaðsíða 16

16
AUSTRI
Jólin 1995
Guðmar Ragnarsson
Þá setti ég stundum á mig hetturæfíl
Viðtal: Arndís Þorvaldsdóttir.
Dagurinn er stuttur um þessar
mundir. Eg ek sem leið liggur út í
Hjaltastaðaþinghá. Förinni er
heitið að Hóli þar sem ég ætla að
taka hús á hjónunum Dagnýju
Rafnsdóttur og Guðmari Ragn-
arssyni. Erindið er að fá Guðmar,
sem er betur þekktur undir gælu-
nafninu Addi á Sandi til að segja
mér eitthvað frá þeim árum er
hann flutti mjólk og vörur fyrir
bændur í Hjaltastaða- og Eiða-
þinghá og einnig að forvitnast um
áhugamálið sem eru; fornbílar.
Addi hefur alla sína ævi átt heima
í Hjaltastaðaþinghá. Hann fædd-
ist á bænum Sandi sem er næsti
bær við Hól, byrjaði ungur að
vinna fyrir sér og kom víða við.
Var í vegagerð, vann á Vellinum,
fór á vertíð bæði til Hafnarfjarð-
Þetta er elsti bíllinn,
ur.
,Gemsatrukkur“ árgerð 1943 sem Addi keypti frá Noregi nú í liaust og œtlar að dunda við að gera upp í vet-
Addi og Dagný fyrir utan hús sitt á Hóli.
ar og Vestmannaeyja, var við
jarðvinnslu hjá Ræktunarsam-
bandi Austurhéraðs, vann við
byggingu Grímsárvirkjunar svo
eitthvað sé nefnt. Arið 1961 byrj-
aði hann í mjólkurflutningunum
sem fyrr eru nefndir og var við þá
í 12 ár.
Mjólkin stokkfraus í
brúsunum
„Þegar ég byrjaði í mjólkurflutn-
ingunum voru kúabú á flestum bæj-
um. A vetrum voru famar tvær ferð-
ir í viku, en þrisvar í viku yfir sum-
arið. Seinna breyttist það og farið
var út í daglegar ferðir yfir sumar-
ið“.
Var þetta ekki á köflum kalsöm
Pabbi var vanur að segja að ég vœri ekki einn á ferð. Það liti ein-
hver til með mér.
vinna? Addi brosir í kampinn. „Jú,
það var það nú á stundum. Sérstak-
lega veturinn 1966, sem var mjög
snjóþungur og erfiður. I langan tíma
var allt á kafi í snjó og gjörsamlega
ófært hingað út eftir. Mig minnir, að
ég væri í einar sex vikur á jarðýtu
með sleða aftan í og það var sjaldan
stoppað. Þegar ég hafði lokið erind-
um á Egilsstöðum lagði ég af stað út
eftir aftur, áður en fennti í slóðina
og reyndi að komast sem lengst.
Þennan vetur fór ég ekki úr fötum
heilu sólarhringana. Oftast var
ófærðin svo mikil að ekki var viðlit
að komast á bfl svo ég þurfti að fara
alla leið í Egilsstaði á ýtunni. Þó
komu dagar inn á milli þegar að
opnað var út fyrir Eiða. Eg var þá
með bflinn á Eiðum og fór á honum
inn eftir, sem þýddi að það þurfti að
umskipa öllum flutningi í báðum
leiðum sem var mikið verk. Sigurð-
ur á Hjartarstöðum kom stundum
ótilkvaddur og hjálpaði mér, ég hef
oft hugsað hlýlega til hans síðan.
Þennan vetur voru oft hörð frost.
Það kom sér vel, því mjólkin stokk-
fraus í brúsunum, svo ég gat látið þá
liggja á hliðinni á sleðanum, sem þá
rúmaði miklu meira. Já, snjórinn var
geysi mikill. Hér út á Eyjunum sá
hvergi á kennileiti, allt var hvítt yfir
að líta. Vegurinn var þá niðurgrafinn
og hvergi stikur til að glöggva sig á.
Einn morguninn legg ég af stað á ýt-
unni, frá Sandi yfir í Gagnstöð, í al-
veg glórulausri hríð. Það mokaði
niður bleytusnjó og áttin var aust-
læg. Eg var búin að fara þetta nokk-
uð oft og vissi alveg hvað ég átti að
vera lengi að keyra þennan spotta,
gæti ég keyrt
á sömu ferð
og taldi mig
því vita
hvenær ég
ætti að vera
kominn að
bænum. Svo
stillti ég mig
af utan við
túnið á Sandi
og tek stefn-
una í austur.
Til að halda
henni hafði
ég til hlið-
sjónar hvern-
ig kófið fór yfir vélina og passaði að
það héldist eins. Eftir þessu keyri ég
í áttina að bænum en þangað eru
einir sjö kflómetrar. Norðan við tún-
ið í Gagnstöð er eini klettagarðurinn
sem hér er á Eyjunum og ég vissi að
héldi ég réttri stefnu ætti ég að
koma á þessa kletta að ákveðnum
tíma liðnum. Eg var þess líka full-
viss, að þegar þangað kæmi mundi
ég verða þeirra var, því að þeir voru
snjólausir. Svo er ég þarna á
keyrslu, að mér finnst óeðlilega
lengi og aldrei kem ég á ásinn. Mér
fer að lítast hálf illa á þetta og dettur
helst í hug að ég hafi lent út úr réttri
stefnu og svo geti farið að ég lendi í
Selfljótinu. Svo opna ég aðeins
hurðina á ýtunni og fer að kíkja
fram með. Þá uppgötva ég mér til
mikillar furðu, að ég er ekki á
neinni ferð, ýtan stendur þama föst í
skafli og spólar. Nú, ég losaði vél-
ina og hélt áfram sömu stefnu og
eftir um hálftíma keyrslu kom ég á
ásinn. Mér fannst þetta svo ein-
kennilegur atburður að ég nefndi
þetta ekki við nokkurn mann, fyrr
en löngu síðar, að ég sagði kunn-
ingja mínum frá þessu. Þá kom það
í ljós að hann hafði lent í svipuðu,
þegar hann hafði verið að aðstoða
bíl yfir Fjarðarheiði. Hann fór á
undan á jarðýtu og skyldi ekkert í
því að allt í einu var bíllinn komin
alveg í rassinn á honum með blikk-
andi ljósum. Þegar hann fór að
kanna ástæður, áttaði hann sig á að
ýtan var ferðlaus og spólaði í snjó-
skafli."
Skipt um kúplingu í
snjóskafli
Varstu alltaf einn á ferð? “Nei,
það voru oft með mér farþegar, sem
var ágætt þegar gott var veður. Þeg-
ar veður var vont fannst mér hins
vegar best að vera einn, því ég hafði
oft áhyggjur af farþegunum, var
hræddur um að þeir væru ekki nógu
vel búnir og yrði kalt.
Þegar ég var einn var ég aftur á
móti alltaf salla rólegur. Ég var líka
svo heppinn, að þó foreldrar mínir,
sem bjuggu þá hér út á Sandi, fréttu
ekki af mér dögum saman, voru þau
alveg róleg. Pabbi var vanur að
segja að ég væri ekki einn á ferð,
það væri litið til með mér. Sjálfsagt
hefur hann haft eitthvað fyrir sér í
því. Annars kom það fyrir að ég
fékk aðstoð við flutningana. Einn
veturinn var Sigríður systir mín,
sem nú er húsfreyja á Brú á Jökul-
dal heima á Sandi og var þá með
lenti skálinn í vegarstæðið og í stað
þess að rífa hann var vegurinn lagð-
ur í beygju fram hjá. Þegar Sigga
kemur að skálanum stefnir hún rak-
leitt á hann og sé ekki betur en hún
ætli beint í gegnum stafninn. Þá leist
mér ekki á blikuna, en á síðustu
stundu beygir hún skyndilega frá. A
eftir sagði hún mér að hún hefði
sofnað, en hrökk upp rétt þegar hún
kemur að skálanum. Það er ótrú-
legt.en satt, að hávaði í jarðýtu getur
verið alveg óskaplega svæfandi.
„Manstu eftir fleiri ævintýrum frá
þessum tíma? „Ég veit ekki hvað ég
á að segja, einhverju sinni lenti ég í
því að skipta um kúplingu í bfl út í
skafli. Þá var ég á gömlum Reo Stu-
dy Baker sem ég átti. Það brotnaði í
honum kúplingsdiskurinn þar sem
hann sat fastur í skafli. Það vildi svo
til að ég var með annan kúplings-
disk hjá mér í bílnum og gat skipt
um á staðnum. Það þýddi ekki ann-
að en að bjarga sér. Ég get sagt þér
að nú á seinni árum hafa allar að-
stæður gjörbreyst, vegurinn er orð-
inn svo miklu betri, tækin öflugri og
annað eftir því.“
Aurbleytan var verri
en snjórinn
Þegar þú hugsar til baka um allt
þetta strit, snúninga og andvökur,
hvemig var þessi tími? „Skemmti-
legur. Ég er
þannig gerð-
ur að mér
hefur alltaf
líkað vel að
vinna átaka-
vinna og
þykir
skemmtilegt
að vera úti í
vondu veðri.
....og réttir mér glasið með þeim orðum, að dugi þetta ekki verði hríðum, þá
bara að setja tappa í karlinn. setti éCT
Sigga settist upp í ýtuna. Vegurinn stundum á mig hetturæfil. Raunin er
var gjörsamlega ófær, svo við fómm sú að mér varð næstum aldrei kalt.
út hálsinn fyrir ofan þar sem ég Þetta var svolítið kalsamt og erfitt
hafði gert ruðning, vetrarveg, sem fyrstu vikuna, en svo vandist þetta.
mér um tíma. Þá gerði ótíðarkafla.
Við fórum þá með ýtu á undan bíln-
um og ruddum þegar þess þurfti og
vorum til skiptis á tækjunum. Sigga
var þá, eins og enn þann dag í dag,
hörku dugleg að hverju sem hún
gekk. Einu sinni man ég eftir því að
við vomm að koma frá Egilsstöðum
í erfiðri færð, vorum búin að vera
lengi að brjótast út eftir og orðin
svefnlítil. Sigga var á bflnum en ég
á ýtunni. Þegar við komum út fyrir
Laufás höfðum við tækjaskipti og
Kanadíski
1992.
,sérvolettinn“ bíður síns skapadœgurs. Myndin er tekin á Norðfirði í ágúst
oft var fær, jafnvel bílnum. Á Ás-
grímsstöðum var þá gamall skáli
sem byggður var áður en vegurinn
kom. Þegar vegurinn var lagður
En það var ekki bara snjór sem
þurfti að glíma við, á vorin kom
aurbleytan og hún var ekki betri.
Framhald á bls. 19