Austri - 21.12.1995, Blaðsíða 20

20
AUSTRI
Jólin 1995
Frá Safnastofnun Austurlands
-það helsta í safnamálum á árinu
Síðastliðið sumar opnuðu tvö
söfn á Austurlandi nýjar sýningar.
Tækniminjasafnið á
Seyðisfírði
Tækniminjasafnið á Seyðisfirði
opnaði sýningu á efri hæð gömlu
símstöðvarinnar í tilefni af 100 ára
afmæli Seyðisfjarðarkaupstaðar.
Pétur Kristjánsson þjóðháttafræð-
ingur er lausráðinn við safnið og
undirbjó hann sýninguna. Ragn-
heiður Þórarinsdóttir og Hans-Uwe
Vollertsen voru fengin til að setja
hana upp. Jóhann Grétar Einarsson
setti upp þann hluta sýningarinnar
sem fjallar um ritsímann og sýndi
gömlu ritsímatækin í notkun.
Sýndir voru valdir munir eins og
húsrúm leyfði og verður opið áfram
næsta sumar.
Stríðsárasafnið á
Reyðarfírði
Stríðsárasafnið á Reyðarfirði var
opið í fyrsta skipti og er til húsa í
braggahverfi efst í bænum. Miklar
endurbætur þurfti að gera á sýning-
arhúsnæðinu sem aðeins er hluti af
hverfinu og á að taka það í notkun
smám saman. Þar var sýning í til-
efni af því að 50 ár eru liðin frá lok-
um seinni heimsstyrjaldarinnar.
Ingibjörg Thorarensen þjóðfræði-
nemi hafði veg og vanda af undir-
búningi sýningarinnar, en Sara
Bjömsdóttir myndlistarmaður sá um
uppsetningu. Sýningin var sett upp
sem „innsetning" á myndlistarmáli
og var frábrugðin í því að ekki voru
skýringartextar með öllum munun-
um eins og menn eiga að venjast á
söfnum af þessu tagi.
Ohætt er að segja að þessum nýju
sýningum var vel tekið.
Minjasafn Austurlands
Minjasafn Austurlands flutti í ný-
byggt húsnæði í safnahúsinu á Eg-
ilsstöðum. Þar hefur verið starfað
að hreinsun og flokkun safngripa í
sumar og haust. Safnstjóri var ráð-
inn, Steinunn Kristjánsdóttir forn-
leifafræðingur, en hún hefur undan-
farið ár haft umsjón með uppgreft-
inum í Viðey á vegum Arbæjar-
safns.
I vetur verður m.a. unnið að und-
irbúningi að opnun Minjasafnsins
næsta sumar. Jafnframt verður lok-
ið við smíði og frágang þessa fyrsta
áfanga safnahússins sem nú er ris-
inn. Nú í desember verður haldið
málþing um hlutverk Minja-safnsins
og skyld mál. Jólasýning verður sett
upp á efri hæð safnahússins á Egils-
stöðum. Austfirðingar hafa væntan-
lega allir haft veður af því að merki-
legt kuml var grafið upp í Skriðdal
í haust á vegum Minjasafnsins.
Stefnt er að því að munirnir úr
kumlinu verði til sýnis í safninu
þegar það opnar sumarið 1996.
Minjasafnið á Burstafelli
Minjasafnið á Bustafelli í Vopna-
firði starfaði með hefðbundnu móti.
Árið 1996 verða 30 ár liðin síðan
flutt var úr gamla bænum, en síðast
bjó þar sjö manna fjölskylda og
tveir aldraðir heiðursmenn. Björg
Einarsdóttir húsfreyja á Burstarfelli
hefur umsjón með safninu, en hún
ólst upp í gamla bænum til tíu ára
aldurs.
Þjóðminjasafnið keypti bæinn
1943 og eru endurbætur og viðhald
á bæjarhúsum á þess vegum, en
Hallgrímur Helgason hefur um
langt skeið haft eftirlit með húsun-
um. Að venju var efnt til starfsdags í
safninu í sumar og var það um
verslunarmannahelgina að þessu
sinni. Aðsókn á starfsdegi eykst
með ári hverju og nú munu um 600
manns hafa komið í safnið þennan
dag. Að þessu sinni bar nýrra við
því kaupstaðarlest á leið frá Sæ-
nautaseli kom við í safninu. Safn-
gestir gátu virt fyrir sér gömul hand-
brögð víða í bænum og fengu þjóð-
legt bragð á tunguna í búri og bað-
stofu.
Sjóminjasafn
Austurland
Gestir Sjóminjasafns Austurlands
í sumar urðu um 1650. Safninu
áskotnuðust um 30 hlutir og má af
þeim nefna tvö leirílát sem að vísu
láta ekki mikið yfir sér, en geyma
vafalaust mikla sögu.
Annað er leirflaska sem kom upp
í botnvörpu Kambarastarinnar SU
200 frá Stöðvarfirði, um 50 mílur
austur frá Gerpi. Flaskan er talin
þýsk eða hollensk en ekki er full-
kannað um aldur hennar. Hitt er leir-
krukka, talin dönsk, sem kom í
veiðarfæri báts á skipalæginu fyrir
utan Breiðuvík út með Reyðarfirði.
I Breiðuvík var verslað á einokunar-
tíma og fram um 1790 og hafa fleiri
gripir komið úr sjó undan kaup-
staðnum á undanförnum árum.
Á efri hæð safnsins var komið
fyrir líkani af Eskifjarðarbæ eins og
hann var árið 1923. Geir Hólm safn-
stjóri gerði líkanið sem er um 7
metra langt og sýnir hvert hús og
umhverfi þeirra, jafnvel kartöflu-
garða og smæstu atriði.
Náttúrugripasafnið í
Neskaupstað
Náttúrugripasafnið í Neskaupstað
starfaði eins og venjulega og var
opið í sumar, en auk þess er það
mikið heimsótt af skólafólki á vet-
urna. Þangað komu u.þ.b. 1650
manns samkvæmt gestabók og voru
það aðallega íslenskir ferðamenn. 1
safninu eru góð sýnishorn af stein-
um, fuglurn og fiskum, einnig selir
og hreindýrskálfur svo nokkuð sé
nefnt.
Náttúrustofa Austurlands var opn-
uð í Neskaupstað í sumar. Hlutverk
hennar er meðal annars að standa
fyrir rannsóknum og söfnun upplýs-
inga um náttúrufar og er þess að
vænta að Náttúrustofan og safnið
styrki hvort annað.
Safn á Djúpavogi
Viðgerð Löngubúðar hefur staðið
yfir með hléum síðan 1985. Fyrstu
árin hafði áhugamannafélag á staðn-
um urnsjón með fjáröflun og fram-
kvæmdum en 1989 eignaðist sveit-
arfélagið húsið. Arkitekt er Hjörleif-
ur Stefánsson, og smiðir frá Minja-
vernd hafa unnið að viðgerðunum
lengst af. Minjavernd er fyrirtæki
sem hefur á sínum snærum sérfræð-
inga í viðgerðum gamalla húsa.
Langabúð er í sinni núverandi
mynd frá miðri síðustu öld en er
byggð upp úr mun eldri verslunar-
húsum sem stóðu á sama stað.
Framan af var hugmyndin að
verslunarsögusafn yrði í Löngubúð.
Nú eru breyttar aðstæður. Safn
Ríkarðs Jónssonar mun verða í
norðurenda Löngubúðar og kaffi-
stofa í syðri endanum. í miðju hús-
inu verður Kvennasmiðjan á
Djúpavogi með vinnustofu og sýn-
ingarsvæði, og munu konurnar hafa
umsjón með öllu starfi í húsinu. Á
lofti Löngubúðar verða sýndar
verslunarminjar og fleiri gamlir
munir. I sumar var unnið við loka-
frágang á þaki og umhverfi hússins
en hvorttveggja eru stórir áfangar.
Teikningar að innanhússfrágangi
eru tilbúnar og undirbúningsvinna
við Ríkarðssafn hafin.
Kostnaður sveitarfélagsins við
Löngubúð er að sjálfsögðu orðinn
mikill þrátt fyrir þáttöku Húsafrið-
unarsjóðs, ríkissjóðs o.fl. Langabúð
á þó eftir að skila sínu margfalt til
baka.
Minningarsafn Nönnu
Guðmundsdóttur
Heimilissafnið í Berufirði var
opið í sumar eftir samkomulagi. Þar
má sjá smíðisgripi eftir mikla hag-
leiksmenn og ýmsa aðra muni frá
heimilinu í Berufirði, en auk þess er
þar bóka- og myndasafn. Kirkjan í
Berufirði er einnig skoðunarverð.
Hún er endurbyggð árið 1938 úr
gömlum viðum og í henni eru gaml-
ir, fagrir gripir.
Byggðasafn Austur-
Skaftafellssýslu
Starfsemin var með venjulegu
móti í ár og hafa um 2000 manns
skrifað sig í gestabók í sumar. Safn-
ið stóð fyrir sérsýningum að vanda.
Sýning á listaverkum í eigu bæjar-
félagsins var haldin í Mánagarði um
páskana. I júní var 75 ára afmælis
Kaupfélags Austur-Skaftfellinga
minnst með sýningu á málverkum
Bjama Guðmundssonar fyrrv. kaup-
félagsstjóra og var hún haldin í
Heppuskóla. Þá var sett upp kaupfé-
lagssýning í safnahúsinu, Gömlu-
búð.
Safnið tók þátt í Hátíð á Horna-
firði í júlí. Þá var safngestum boðið
upp á ýmsa tilbreytingu á lóðinni
við safnið, og í pakkhúsinu við
höfnina var krá. Annars hefur Hand-
raðinn, samtök handverksfólks, að-
setur í pakkhúsinu sem stendur og
er þar opið nú fyrir jólin. Jólasýning
verður haldin í Gömlubúð þar sem
verða sýnd jólatré, gömul jólakort
og ýmislegt fleira.
Húsavernd
Víða er verið að gera endurbætur
á gömlum húsum og kirkjum sem
ýmist falla undir þjóðminjalög ald-
urs vegna eða teljast til menningar-
arfs af öðrum ástæðum. I ár var
unnið að viðgerðum á 6 gömlum
kirkjum á Austurlandi með tilstyrk
frá Húsafriðunarsjóði. Sami sjóður
styrkti viðgerð 16 húsa í eigu
einstaklinga eða annarra.
Fimm byggingar á Austurlandi
eru í eigu Þjóðminjasafns. Þar af má
nefna Teigarhornshúsið við Beru-
fjörð sem hefur tekið miklum
stakkaskiptum eftir að viðgerð þess
hófst fyrir fáeinum árum. Húsið er
byggt um 1880 og var fyrst heimili
Weyvadts kaupmanns. Seinna
bjuggu þar Nicoline og Hansína,
Frá starfsdegi í Minjasafninu á Burstarfelli. Ólöf Helgadóttir situr í Hjónahúsi.
Ljósm. Methúsalem Einarsson
Starfsfólk Minjasafns Austurlands í nóvember: F.v. Anna Fía Emilsdóttir, Steinunn
Kristjánsdóttir, safnstjóri, Jóna Óskarsdótttir, Skúli Magnússon, Björn Magni
Björnsson. Ljósm. Safnastofnun Austurlands.
Úr vinnustofu Ríkarðs Jónssonar á Grundarstíg 5 í Reykjavík. Ljósm. Hjörleifur Sig.