Samtökin '78 - 40 ára afmælisrit Samtakanna '78 - 01.06.2020, Blaðsíða 39

ER ÖLL UMRÆÐA GÓÐ UMRÆÐA?
39
Nýverið fór af stað nokkur umræða um „pink-
washing" eða bleikþvott. Eftir því sem hinsegin
viðburðir og sýnileiki í almannarými hefur orðið
samþykktari af meirihlutasamfélaginu víða um hinn
vestræna heim hafa ýmis fyrirtæki og stofnanir séð hag
sinn í þvx að tengja sig við hinsegin málefni, til dæmis
með auglýsingum í regnbogalitum eða viðveru í
pride-göngum. Bent hefur verið á að þessi stuðningur
orki á tíðum tvímælis þar sem stundum virðist
takmarkaður vilji vera hjá þessum fyrirtækjum og
stofnunum til að styðja raunverulega við hinsegin málefni.
Þátttaka og sýnileiki í hinsegin rýmum sé því eingöngu til
þess fallinn að kaupa þessum fyrirtækjum og stofnunum
jákvæða ímynd. Þessi umræða, sem hefur farið fram á
flestum Vesturlöndum, hefur einnig skotið upp kollinum
hér á landi og þá sérstaklega í tengslum við þátttöku
bandaríska sendiráðsins í Gleðigöngu Hinsegin daga.
Margir telja að það gæti ákveðins tvískinnungs í þátttöku
fyrirtækja og stofnana í hinsegintengdum viðburðum þar
sem mörg þeirra hiki ekki við að skarta regnbogafánanum
við valin tækifæri og í auglýsingaherferðum en
styrki síðan ekkert hinsegin starf, hafi enga sérstaka
jafnréttisstefnu eða vinni jafnvel leynt og ljóst gegn
mannréttindum hinsegin fólks.
En huað er bleikþuottur? Huað í merkir þetta
hugtak í raun og ueru og huaðan kemur það?
Bleikþvottur lýsir því hvernig þjóðríki og fyrirtæki nota
málstað og málefni hinsegin fólks til jákvæðrar ímyndar-
sköpunar. Hugtakið var fyrst notað um það hvernig ísrael
auglýsti sig sem hinsegin ferðamannaparadís og breiddi
þannig yfir mannréttindabrot sín gagnvart Palestínufólki.
Samhliða var dregin upp mynd af Palestínu og múslimum
sem hinseginhöturum og barátta og félagastarf
palestínskra hinsegin aktívista gert að engu.
Umræðan er þó alls ekki bundin við ísrael og Palestínu
og hugtakið má auðveldlega yfirfæra á önnur ríki eftir því
sem við á. Bandaríkin eru þar gjarnan tekin sem dæmi,
enda stunda þau stórfelld mannréttindabrot en hafa
gjarnan reynt að skapa sér jákvæða ímynd út á við með
því að draga athygli að framförum hinsegin réttinda eða
með opinberum styrkjum til hinsegin starfsemi erlendis.
Ýmis stórfyrirtæki hafa einnig skartað regnboganum
eða hinsegin vísunum í auglýsingaherferðum og
bleikþvottur er því ekki bundinn við pólitíska
ímyndarsköpun. Þegar framleiðsluferli þessara sömu
fyrirtækja er fjandsamlegt fólki eða umhverfisspillandi,
vinnustaðirnir ekki hinseginvænir eða fyrirtækin styrkja
ekki málefni hinsegin fólks fjárhagslega hafa slíkar
auglýsingaaðferðir verið taldar til bleikþvottar.
Það eru þó ekki allir sammála um að bleikþvottur sé
alltaf af hinu slæma. Sumir hafa vakið athygli á því að
fyrirtæki sem auglýsi sig og noti til þess regnbogafána eða
hinsegin vísanir séu með því að taka afstöðu með hinsegin
fólki og baráttu. Fyrirtækin geri það vegna þess að þau
sjái sér hag í því, sem sé jafnframt vísbending um stöðu
málaflokksins og hinsegin fólk ætti að líta á þetta sem
sigur. Aðrir hafa aftur á móti bent á að greinarmun
verði að gera á annars vegar litlum fyrirtækjum sem
setji til dæmis regnbogafána í glugga til þess að lýsa
yfir samstöðu og stórfyrirtækjum hins vegar sem stór-
græði á þessari jákvæðu ímyndarsköpun en láti ekkert
renna til hinsegin málefna. Þau fylgi síðan afstöðunni
ekki endilega eftir með því að tryggja stöðu hinsegin
starfsfólks innan fyrirtækisins svo dæmi sé tekið.
í tengslum við Hinsegin daga 2018 bar nokkuð á
því að íslensk fyrirtæki birtu auglýsingar með hinsegin
vísunum eða stuðning við hinsegin málefni, í það
minnsta í orði. Einhver létu auglýsingarnar angra sig
og efuðust um heilindin þar að baki. Þegar fyrirtækin
voru spurð út í beinan stuðning sinn til hinsegin mála
í samhengi við þessar auglýsingar komu alls kyns svör.
Sum fyrirtækjanna voru að gera sitt, önnur höfðu ekki
áttað sig á því að þetta gæti þótt á gráu svæði en tóku
ábendingum og fylgdu stuðningsyfirlýsingum eftir með
beinum aðgerðum eða fjárstuðningi. Einhver dæmi
voru þó um fyrirtæki sem virtust engan áhuga hafa
á öðru en að selja vörur út á regnbogafána. Upp úr
þessum umræðum, sem flestar fóru fram á Facebook,
fór umræðu um bleikþvott að vaxa fiskur um hrygg í
hinsegin samfélaginu á Islandi.
Sem dæmi um íslenska vöru með hinsegin
markaðssetningu má nefna bjórinn Ástrík frá
brugghúsinu Borg sem hefur verið í sölu frá því um
2013. Regnbogafáninn er utan á bjórnum auk þess
sem nafnið er skrifað öfugt og á hvolfi. Það eru því
greinilegar hinsegin vísanir á umbúðum bjórsins sem
er árstíðabundinn og aðeins í sölu í kringum Hinsegin
daga ár hvert. Hvergi í markaðsefni bjórsins hefur
þó verið hægt að sjá tengsl eða stuðning við hinsegin
málefni síðan hann kom á markað. Ölgerðin, sem á
Borg, hefur þó verið einn helsti styrktaraðili Hinsegin
daga frá árinu 2017.
Hinsegin dagar hafa frá upphafi tekið þá afstöðu
að leyfa ekki auglýsingar í Gleðigöngunni og lítið
sem ekkert er um fyrirtækjavagna, þótt sendiráð,
stjórnmálahreyfingar og stofnanir hafi fengið að
taka þátt. Víða í vestrænum borgum eru hins vegar
pride-göngur meira og minna fullar af auglýsinga-
og fyrirtækjavögnum með þeim afleiðingum að
hagsmunahópar og hinsegin fólkið sjálft hálfpartinn
týnist í hafinu.
Leðurklœtt sœlgœti eða Euróuisionbúningur?
í maí 2019 keppti hljómsveitin Hatari fyrir hönd
íslands í Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva.
Keppnin var haldin í ísrael, sem var gagnrýnt harðlega
í ljósi fyrrnefndra mannréttindabrota ísraels gagnvart
Palestínufólki. Þrýst var á Ríkisútvarpið að sniðganga
keppnina þetta árið, enda hefur Palestínufólk