Fréttablaðið - 21.11.2020, Blaðsíða 70

Þórir Haraldsson lögfræðingur tók við stöðu forstjóra Heilsu-stofnunar í Hveragerði um
síðustu mánaðamót. Þórir hafði
áður starfað hjá Íslenskri erfða-
greiningu í nítján ár, meðal annars
sem lögfræðingur og fjármála-
stjóri. Þórir var aðstoðarmaður
heilbrigðisráðherra 1995-2001
og hefur setið í ýmsum stjórnum
og nefndum, þar á meðal í stjórn
Heilsustofnunar um árabil, svo
hann er vel kunnugur starfinu.
Þórir segir að ávallt sé mikið að
gera í starfsemi Heilsustofnunar
og þannig verði það áfram. „Það
eru endalausar áskoranir í svona
starfsemi, sérstaklega núna á
tímum COVID-19. Við þurfum
að halda starfseminni gangandi
með tilheyrandi sóttvörnum og
okkur hefur tekist að komast hjá
smitum og halda uppi öflugri
endurhæfingu innan þeirra
marka sem sóttvarnareglur setja.
Þá höfum við einnig boðið upp á
endurhæfingu fyrir fólk sem veikst
hefur af COVID. Umhverfið getur
breyst hratt með nýjum þörfum,“
segir hann. „Heilsustofnun er með
samning við Sjúkratryggingar að
sinna endurhæfingarþjónustu og
það hefur verið mikil eftirspurn
eftir endurhæfingu í Hveragerði,“
bætir hann við. „Undanfarin ár
hafa verið stöðugar áskoranir í
rekstri stofnunarinnar og rekstrar-
umhverfið er auðvitað þungt. Við
höfum ítrekað bent á að við erum
að veita mjög góða þjónustu og
höfum aldrei fengið athugasemdir
við þjónustuna sem við veitum,
en fáum samt sem áður lægri
greiðslur en aðrir. Ríkisendur-
skoðun staðfesti í skýrslu í febrúar
2018 að Sjúkratryggingar greiða
Reykjalundi meira en tvöfalt
hærri greiðslu en Heilsustofnun,
fyrir sambærilega þjónustu. Þetta
teljum við óeðlilegt og viljum að
við sitjum við sama borð þegar um
er að ræða greiðslu fyrir sambæri-
lega þjónustu,“ segir hann.
Fagleg heilbrigðisþjónusta
„Okkar helsta markmið er að
sinna þeim sjúklingum sem
þurfa á öfl ugri endurhæfingu að
halda. Daglega eru um 110 – 120
skjólstæð ingar í endurhæfingu en
held ur færri yfir sumartímann.
Það er afar jákvætt og gefandi að
heyra frá þakklátum gestum eftir
dvöl hér. Þeir eru virkilega ánægðir
með hversu endurhæfingin skilar
góðum árangri. Á Heilsustofnun
er rekin mjög fagleg heilbrigðis-
þjónusta með þverfaglegu teymi
lækna, hjúkrunarfræðinga,
sjúkraþjálfurum, sálfræðingum,
íþróttafræðingum, sjúkranudd-
urum og fleirum. Þá er lögð áhersla
á gildi hreyfingar og heilsusamlegs
mataræðis sem er auðvitað ein af
grunnforsendum fyrir því að fólk
beri ábyrgð á eigin heilsu. Hér eru
rúmlega 100 starfsmenn og margir
með langa starfsreynslu. Starfs-
fólk er ánægt í starfi og það skilar
sér til skjólstæðinga,“ segir Þórir.
Fólk sem kemur í endurhæfingu
hjá Heilsustofnun kemur flest eftir
tilvísun frá lækni, oft eftir skurð-
aðgerðir en einnig vegna verkja,
síþreytu, streitu og kulnunar svo
dæmi séu tekin um fjölbreytta
meðferð.“
Uppbygging á afmælisári
„Það þarf alltaf að vera uppbygging
og endurnýjun. Elstu húsin hér eru
orðin 65 ára gömul og í misjöfnu
ástandi. Við höfum lagt mikla
vinnu í að undirbúa uppbyggingu
og settum af stað hugmyndasam-
keppni arkitekta um uppbygg-
ingu hér á svæðinu og úrslitin
voru kynnt í júní. Fyrsta skrefið
verður að byggja íbúðir fyrir fólk
55 ára og eldra, sem fær aðgang að
ákveðinni aðstöðu og þjónustu á
svæðinu. Með því erum við að búa
til f leiri stoðir undir reksturinn.
Við erum nú þegar með litla byggð
á svæðinu og það hefur verið mik-
ill áhugi hjá fólki á að fá íbúðir hér.
Þá erum við að undirbúa byggingu
á nýju meðferðarhúsi sem er brýn
þörf á fyrir faglega starfsemi svo
sem viðtöl, þjálfun og fræðslu fyrir
dvalargesti. Framtíðarsýn okkar
er að hér rísi heilsuþorp í kringum
stofnunina,“ segir hann.
„Heilsustofnun hefur einnig á
undanförnum áratugum boðið
upp á fræðslu og námskeið sem
eru mikilvæg í að ná því markmiði
að hjálpa almenningi að ná betri
tökum á eigin lífi,“ segir Þórir og
bætir við að starfið sé gefandi og
margt spennandi á döfinni í fram-
tíðinni. „Fyrst og fremst veitum
við góða og faglega þjónustu við
íslenskt heilbrigðiskerfi.“
Spennandi framtíðarsýn Heilsustofnunar
Heilsustofnun NLFÍ í Hveragerði fagnar 65 ára afmæli á þessu ári. Fram undan er mikil uppbygg-
ing með nýjum áskorunum. Forstjórinn segir stofnunina byggja á þverfaglegri endurhæfingu.
Þórir Haraldsson er nýr forstjóri Heilsustofnunar í Hveragerði. Hann sér
fyrir sér mikla uppbyggingu á svæðinu á næstu árum. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Jónas Kristjánsson var langt á undan sinni samtíð en sögu hans verða gerð góð skil í
heimildarmynd sem Margrét og
Guðjón vinna nú að. „Myndin sem
við í Sagafilm erum að framleiða,
fjallar um Jónas og hans miklu
arfleifð, sem lifir enn í starfinu á
Heilsustofnun í Hveragerði. Hann
var frumkvöðull í heilsueflingu og
kom fram með hugmyndir sem á
þeim tíma þóttu framandi en eru í
fullu gildi enn þann dag í dag. Strax
í upphafi tuttugustu aldarinnar
talaði Jónas fyrir heilsueflingu og
hvatti fólk til að hugsa vel um heils-
una, passa upp á mataræðið, bæta
húsakost og fleira, en óhreinindi
og léleg húsakynni ollu eða kyntu
undir alls konar sjúkdómum. Hann
formælti neyslu á sykri, hvítu hveiti
og áfengi og talaði mikið um skað-
semi tóbaks. Jónas Kristjánsson
vildi að fólk bæri ábyrgð á eigin
heilsu, með því að lifa heilsusam-
legu lífi og fyrirbyggja þannig ýmsa
sjúkdóma,“ segir Margrét, sem er
framleiðandi myndarinnar.
Saga Heilsustofnunar er samofin
ævisögu Jónasar og er því í stóru
hlutverki í myndinni. „Við segjum
frá því þegar Heilsuhælið, eins
og það hét í fyrstu, var stofnað
árið 1955, og förum yfir hvernig
starfsemin var og hefur verið frá
upphafi. Einnig kemur fram hvers
vegna það er staðsett í Hveragerði,
en það er merkileg saga á bak við
það. Jónas hafði lokið sinni starfs-
ævi sem héraðslæknir, en hann var
lengst af á Sauðárkróki, sem var
stórt og víðfeðmt læknisumdæmi,
þegar hann setti Heilsuhælið á
laggirnar, áttatíu og fimm ára að
aldri, sem er stórmerkilegt. Hann
var yfirlæknir á hælinu þar til hann
lést, árið 1960,“ segir Margrét og
áhuginn á viðfangsefninu leynir
sér ekki.
Hún talar sérstaklega um hversu
vel arftökum hans hefur tekist
að halda kenningum Jónasar um
náttúrulækningar á lofti. „Þær
hafa lifað af allar tískubylgjur,
enda mikil vísindi á bak við þær.
Hann byggði hugmyndir sínar um
náttúrulækningar meðal annars á
hugmyndafræði erlendra heilsu-
hæla, sem hann heimsótti á ferðum
sínum um heiminn,“ upplýsir
Margrét.
Hugsjónastarfið heillaði
Tilviljun réði því að Margrét tók
að sér að gera heimildarmynd um
Heilsustofnun og hún fékk Guðjón
með sér í verkið, en hann leikstýrir
myndinni. „Hann er ungur og upp-
rennandi leikstjóri, sem er að vinna
með mér að öðru verkefni. Heim-
ildarmyndin kom þannig til að ég
mælti mér mót við langafabarn
Jónasar, sem var á Heilsustofnun.
Ég hélt við ætluðum bara að spjalla
saman yfir fjallagrasatei en þá kom
í ljós að hann vildi að ég tæki að
mér að gera þessa mynd. Ég hafði
engan tíma til þess en svo hitti ég
fólkið sem stýrir Heilsustofnun og
heillaðist svo af þessu hugsjóna-
starfi að ég ákvað að finna tíma
fyrir þetta spennandi verkefni,“
segir Margrét.
Hansína Benediktsdóttir var
eiginkona Jónasar og segir Margrét
að hún hafi átt stóran þátt í starfi
hans. „Jónas átti frábæra konu sem
stóð þétt við bakið á honum. Hann
hefði aldrei áorkað svona miklu ef
hún hefði ekki verið með honum í
þessu starfi.“
Miklar heimildir eru til um líf
og starf Jónasar, sem hafa nýst vel í
ferlinu. Þau Margrét og Guðjón fóru
á slóðir Jónasar, bæði fyrir norðan
og austan þar sem hann hóf starfs-
ferilinn og var lengi læknir, en þau
hjónin bjuggu að Brekku í Fljótsdal.
Þau hafa komst yfir gamalt og nýtt
myndefni, meðal annars frá Kvik-
myndasafninu og Sjónvarpinu.
„Það er haldið vel utan um þessa
sögu á Heilsustofnun og afkom-
endur Jónasar brenna fyrir henni.
Nokkrir hafa reynt við að gera
mynd um hann, það var til dæmis
búið að taka upp nokkur viðtöl
við fólk sem tengist þessari sögu,
svo búið var að vinna töluverða
forvinnu. Jónasarstofa stendur líka
óhreyfð á Heilsustofnun og þar eru
upplýsingar, myndir og bækur sem
við getum sótt í. Við erum ekki með
nein viðtöl við Jónas sjálfan, og
það væri gaman ef einhver lumar
á gömlum myndum frá fyrstu
árunum eða einhverju efni sem
kæmi sér vel við þessa vinnu, þá má
hafa samband við Inga Þór Jónsson
hjá Heilsustofnun sem kemur þeim
til okkar,“ segir Margrét vongóð.
Stefnt er að því að frumsýna
heimildarmyndina öðru hvoru
megin við áramótin en í ár er 150
ára ártíð Jónasar.
Frumkvöðull í heilsueflingu
Margrét Jónasdóttir og Guðjón Ragnarsson vinna að
heimildarmynd um Jónas Kristjánsson frumkvöðul.
Margrét og
Guðjón hjá
Sagafilm vonast
til að heimilda-
myndin verði
frumsýnd öðru
hvoru megin
við áramótin.
FRÉTTABLAÐIÐ/SIG-
TRYGGUR ARI
Hollvinasamtök Heilsustofn-unar NLFÍ voru stofnuð á 50 ára afmæli Heilsustofnunar
þann 24. júlí 2005 í húsakynnum
stofnunarinnar. Helstu markmið
Hollvinasamtaka Heilsustofnunar
í Hveragerði eru eftirfarandi:
Hollvinasamtök Heilsustofnun-
ar eru samtök sem hafa það að
leið arljósi að styrkja starfsemi
stofn unarinnar eftir fremsta
megni, fjárhagslega eða á annan
hátt. Hollvinasamtökin eru öllum
opin sem áhuga hafa á starfsemi
Heilsustofnunar í Hveragerði
og vilja standa vörð um framtíð
stofnunarinnar. Markmið sam-
takanna er að efla samkennd um
mikilvægi stofnunarinnar fyrir
alla landsmenn.
Samtökin eru gríðarlega mikil-
væg fyrir starfsemi Heilsustofnun-
ar, yfir 1.000 manns eru Hollvinir
og hafa samtökin stutt verulega við
starfsemina hjá Heilsustofnun með
kaupum á ýmsum tækjum og hús-
gögnum. Á síðustu misserum hafa
samtökin meðal annars fjármagn-
að kaup á líkamsgreiningartæki,
áreynsluprófstæki, þjálfun artæki
í sjúkraþjálfun og einnig ýmis hús-
gögn, stóla og borðtennisborð.
Hægt er að gerast hollvinur á
heimasíðunni heilsustofnun.is
Hollvinasamtök Heilsustofnunar
Á Heilsustofnun hefur verið lífræn ræktun í nær hálfa öld. Halldór Steinsson er yfirmat-
reiðslumaður og hefur séð um eld-
húsið í átta ár. Í matstofu Jónasar
hefur alla tíð verið boðið upp á
grænmetisfæði og veganrétti auk
þess sem fiskur er tvo daga í viku.
Lögð er áhersla á holla og góða rétti
úr nærliggjandi umhverfi og Hall-
dór segir að það sé bæði krefjandi
og skemmtilegt að elda fjölbreytta
rétti fyrir gesti á öllum aldri.
„Hér er gott að starfa,“ segir hann.
„Ég starfaði áður á veitingahúsum
í Reykjavík en mér hefur fundist
mjög skemmtilegt að takast á við
matargerðina hér og frábært að
geta haft áhrif á hvaða grænmeti
er ræktað fyrir okkur. Auk þess
fæ ég flestar kryddjurtir héðan
af svæðinu,“ segir hann. „Yfirleitt
heyri ég bara þakklæti frá gestum.
Sumir eru ekki vanir því að vera á
grænmetisfæði og finnst það skrítið
fyrst, en það venst og fólk fer ánægt
héðan,“ segir hann. „Reyndar eru
fiskidagarnir mjög vinsælir,“ segir
hann.
„Á venjulegum tímum erum
við með stórt salatborð, súpur,
nýbakað brauð og fjölbreytta græn-
metisrétti á borðum. Oft erum við
að elda fyrir 200 manns í hádeginu,
en margir koma í mat þótt þeir
dvelji ekki á Heilsustofnun. Núna
er staðurinn lokaður fyrir utan-
aðkomandi og sóttvarnareglur
í hávegum hafðar,“ segir hann.
„Það eru forréttindi fyrir mat-
reiðslumann að fá að vinna í þessu
umhverfi auk þess sem það er
frábært að vera í Hveragerði,“ segir
Halldór, en á Heilsustofnun er
boðið upp á morgunverð, hádegis-
mat, miðdagshressingu, kvöldmat
og kvöldhressingu.
Hollur matur úr
nánasta umhverfi
Halldór Steinsson matreiðslumað-
ur eldar fyrir dvalargesti á Heilsu-
stofnuninni í Hveragerði og hefur
gert í átta ár. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
4 KYNNINGARBLAÐ 2 1 . N ÓV E M B E R 2 0 2 0 L AU G A R DAG U RHEILSUSTOFNUN NLFÍ