Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.03.1971, Blaðsíða 41

ÍSL. LANDBÚN.
J. AGR. RES. ICEL.
1971 3, 1: 39-47
Staðbrigðamyndim íslenzks túnvinguls og vöxtur við mismunandi
sýrustig jarðvegs
Þorsteinn Tómasson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
Yfirlit. Rannsókn var gerð á safni af íslenzkum túnvingli (Festuca rubra ssp. richard-
soni Hook. Hult.) úr fimm sýslum landsins og úr ellefu mismunandi gróðurlendum.
Könnuð voru áhrif sýrustigs (pH) á vöxt þessarar tegundar og víxlverkanir sýru-
stigs og áburðarmagns. Einnig var kannað, hvort staðbrigðamyndun ætti sér stað £
íslenzkum gróðurlendum og milli landshluta.
Túnvingullinn svaraði vel áburði, en jafnframt hafði lægsta sýrustigið í för með sér
uppskeruaukningu, sem nam 7.2%.
Jákvæð, raunhæf, samsvörun varð milli lágs sýrustigs og áburðar.
Raunhæfur munur varð á uppskeru eftir sýslum, en ekki eftir gróðurlendum.
Niðurstöður benda til þess, að munur sé á lífeðlislægum eiginleikum túnvingulsins
eftir upprunastöðum á Tiandi, og er þýðing þessa rædd.
INNGANGUR
Einstaklingar sömu tegundar plantna eru
oft ólíkir að útliti og gerð við mismunandi
vaxtarskilyrði. Haldist þessi mismunur við
stöðluð skilyrði, eru hin ólíku form nefnd
staðbrigði (ökotypur) (Tureson 1922).
Veðurfar er sá þáttur, sem hefur greini-
legust áhrif á þróun staðbrigða, en einnig
hefur komið í ljós, að ýmsar tegundir
plantna þróa staðbrigði með lilliti til jarð-
vegseiginleika.
Þannig hefur Bradshaw (1959) sýnt fram
á mun á plöntuhópum (populations), hvað
varðar þolni plantnanna að vaxa við mikla
blýmengun, og var sá munur háður upp-
runastað plöntidiópanna.
Goodman (1968) sýndi fram á mismun-
andi vaxtarsvörun rýgresishópa (Lolium
perenne) við steinefnaáburði, og var sú svör-
un í samræmi við steinefnainnihald jarð-
vegsins á upprunastað plantnanna. Eink-
um virtist svörunin við köfnunarefnisgjöf
vera í samræmi við köfnunarefnismagn í
upprunajarðveginum.
Þannig virðist sem jarðvegur hafi mikil
áhrif á þróun erfðahópa innan tegunda
grasa. Þessi þróun er jafnan á þann veg að
gera erfðahópana hæfari til að lifa við þau
skilyrði, sem ríkja á hverjum stað.
Sú rannsókn, sem hér greinir frá, var
framkvæmd á safni af íslenzkum túnvingli,
Festuca rubra ssp. richardsoni Hook. Hidt.,
við Aberdeen-háskóla, Skotlandi, árið 1969
og var hluti af prófverkefni höfundar. Fræi
af túnvingli var safnað haustið 1965 á veg-
um dr. Sturlu Friðrikssonar hjá Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins, og veitti hann
greinarhöfundi góðfúslega afnot af safninu.
Fræinu hafði verið safnað úr fimm sýslum
landsins og úr ellefu mismunandi gróður-
lendum (sjá töflu B og 5). Alls voru söfnun-
arstaðir 2S5.
Upprunastaðirnir eru allmismunandi, og