Fréttablaðið - 11.12.2020, Qupperneq 38

Ritstjórinn minn
kallar þetta „fæð-
ingarþunglyndi“. Ég held
það sé mikið til í því. Því
þegar öll kurl koma til
grafar þá situr maður
alltaf uppi með sjálfan
sig. Þá skiptir lof eða last
eða meðbyr eða mót-
vindur engu máli.
Þegar Aðalsteinn er beðinn um að segja frá sér í stuttu máli gerir hann nákvæmlega
það. „Ég er fæddur 1994, uppalinn
í Kópavogi og hef búið þar alla tíð.
Mamma er kennari og pabbi hár-
greiðslumaður. Ég er miðjubarn.
Á fjögurra ára dóttur og sjö ára
stjúpson. Þetta var mjög stutt!“
Hvenær byrjaðir þú að skrifa?
„Ég byrjaði að skrifa texta mjög
ungur. Fyrst um sinn fékkst ég við
að semja tónlist og texta við hana,
svo hef ég verið 16 ára þegar ég
byrjaði að skrifa sögur. Síðan þá
hefur þetta undið upp á sig ein-
hvern veginn.“
Er einhver tiltekin bók eða höf-
undur sem hefur haft mikil áhrif
á þig?
„Ég ætla að hafa þetta svar stutt
og ófrumlegt: Halldór Laxness.“
Aðalsteinn segir bókina ekki
sprottna út frá einhvers konar
hugljómun, heldur hafi hún smám
saman mótast og myndast yfir
ákveðinn tíma. „Það er eiginlega
ekki hægt að styðja fingri á eitt
augnablik þar sem þetta er safn
smásagna. Bókin varð til svolítið
eins og hljómplata; fullt af efni
sem varð til á nokkurra ára tíma-
bili en á endanum urðu þessar
níu fyrir valinu. Einhverjar höfðu
komið út áður sem „singles“ í
tímaritum.“
Viðfangsefni bókarinnar eru af
ýmsum toga. „Fólk í öllum sínum
breyskleika, gamlan mann með
Bónuspoka fullan af Hitchcock-
myndum, trúnaðarbrest með
aðgangskóða að snjallsíma, börn
sem kvelja dýr og önnur börn,
veikindi, framhjáhald, stórf lóð
og f leira. Eiginlega allt nema
rigningu.“
Sagt hefur verið að dauðinn og
myrkrið sé áberandi í bókinni, er
það tilfellið? Og þá hvers vegna?
„Bók yrði ómerkileg ef hún
rúmaði ekki allan skalann, dauða
og líf, myrkur og ljós, einsemd
og lífsfögnuð. Ég vona að það sé
eitthvað af öllu því síðarnefnda til
þess að vega upp á móti myrkrinu,
dauðanum og einsemdinni. Það er
annarra að skera út um það.“
Bókin hlaut nýræktarstyrk
Miðstöðvar íslenskra bókmennta
árið 2020 og hefur fengið góðar við-
tökur. Aðalsteinn segir þó blendnar
tilfinningar fylgja því að gefa út
sína fyrstu bók. „Það er bæði gaman
og erfitt. Auðvitað eru forréttindi
að fá að birta það sem maður er að
skapa svo aðrir megi njóta þess,
og reynslan af útgáfuferlinu hefur
verið lærdómsrík. Fyrst um sinn er
þetta mjög spennandi, að labba inn
í bókabúð og sjá verk eftir sjálfan
sig í hillunum. Ég hef fengið góða
dóma og slæma dóma. Farið allan
tilfinningaskalann. Síðan venst það
eins og allt annað og á stundum
finnst mér þetta bara ekkert
gaman. Sjálfsefinn sest á öxlina og
Fjallar nánast um allt nema rigningu
Aðalsteinn Emil Aðalsteinsson gaf nýverið út bókina 500 dagar af regni en hún inniheldur níu
smásögur úr samtímanum. Hann segir blendnar tilfinningar fylgja því að gefa út sína fyrstu bók.
Aðalsteinn Emil
Aðalsteinsson
er höfundur
bókarinnar 500
dagar af regni
en hún hlaut
Nýræktarstyrk
Miðstöðvar
íslenskra bók-
mennta árið
2020. FRÉTTA-
BLAÐIÐ/STEFÁN
hvíslar: Er þetta nógu gott? Hefðir
þú getað breytt einhverju? Af
hverju lá þér svona mikið á að gefa
þetta út?“
„Ritstjórinn minn kallar þetta
„fæðingarþunglyndi“. Ég held það
sé mikið til í því. Því þegar öll kurl
koma til grafar þá situr maður alltaf
uppi með sjálfan sig. Þá skiptir lof
eða last eða meðbyr eða mótvindur
engu máli. Sá tími kemur að maður
neyðist til þess að sleppa tökunum,
eins og allir foreldrar, því það er
annaðhvort það eða missa vitið.
Sleppa verkinu út í heiminn eins og
barni og segja við sjálfan sig: Þetta
er sjálfstæður einstaklingur en
samt þarf ég að standa og falla með
honum í hvívetna. Þess vegna er
þetta svolítið snúið.“
Nær sköpunargáfan út fyrir
skriftirnar? Er eitthvað annað list-
form sem þú leggur stund á?
„Ég hef vasast í ýmsu gegnum tíð-
ina. Tónlist, myndlist, sagnaskrif
og nú upp á síðkastið hef ég alveg
sérstakan áhuga á trésmíði. Ég trúi
mjög á listsköpun sem heilun, sem
þerapíu, hef notað hana sjálfur sem
hjálpartæki til þess að yfirstíga
ýmsa erfiðleika. Með fram skrif-
unum starfa ég í grunnskóla með
krökkum á öllum aldri, mörgum
hverjum sem funkera ekki vel í
„hefðbundnu“ bóknámi. Ég er
þeirrar gæfu aðnjótandi að fá að
kynnast þeim í gegnum listsköpun.
Einkum trésmíði og handverk.
Það eru ótrúlegir hlutir sem gerast
þegar ímyndunaraflinu er gefinn
laus taumurinn.“
Magnús er mikill aðdáandi Dickinson og hefur rann-sakað ljóðlist hennar um
árabil. Hann segir helstu áskoran-
irnar í ljóðaþýðingum að þýða eins
og maður elskar: með væntum-
þykju, ekki lotningu.
„Að vera trúr en ekki sauðtrúr.
Að glata ekki sínum eigin persónu-
leika af dýrkun á öðrum. Að því
sögðu, þá dýrka ég Emily Dickin-
son.“
Emily Dickinson fæddist árið
1830 og dó 1886. Eiga ljóðin erindi
enn í dag?
„Hún ólst upp í strangkristnu
samfélagi sem leyfði lítil frávik frá
rétttrúnaði þess tíma. Við teljum
samfélag okkar frjálslyndara í
dag. En við erum of sannfærð um
ágæti okkar eigin rétthugsunar
til að sjá líkindin. Nú eins og þá
tíðkast púritanskar bannfæringar.
Í ljóðum sínum fór Dickinson gegn
hugsanakreddum og hæddist að
skinhelgi þeirra sem lögðu öðrum
lífsreglurnar með vinalegu yfirlæti.
Hún er þekkt fyrir að hafa lokað sig
af þótt enginn viti hvers vegna. En
kannski sagði hún sig einfaldlega
úr lögum við samfélag sem gat ekki
umborið óæskilegar skoðanir, allra
síst frá konu,“ útskýrir Magnús.
„Hún fórnaði hefðbundnu lífi
til að geta ort eftir eigin höfði, ef
„fórn“ er rétta orðið þegar mann-
eskja er gædd náðargáfu og nær að
haga lífi sínu í samræmi við það.
Hún orti tæp 1.800 ljóð en þau
birtust ekki fyrr en eftir hennar
dag, oft í ritskoðaðri gerð. Aflim-
aðir guðir, klofnir heilar, kvalalosti
– yrkisefnin voru of djörf. En þau
ljóð sem voru ritskoðuð hvað mest
eru líka meðal hennar þekktustu
í dag. Eitt af því sem við getum
lært af dirfsku þessara ljóða er því
hvers virði það er að synda gegn
straumnum og láta ekki tíðarand-
ann setja hugsuninni skorður. Og
fyrir skáld sérstaklega að láta ekki
hina dauðu hönd rétttrúnaðarins
– hver sem hann er – stýra penn-
anum.“
Hvað við hennar skáldskap
heillar þig?
„Dickinson orti módernísk
ljóð 50 árum á undan módernist-
unum og drap Guð löngu á undan
Nietzsche. Hún berskjaldar
sársauka sinn án þess að fara
fram á meðaumkun. Hún hleypir
manni ekki að sér í fyrstu tilraun,
en ef maður heldur áfram að reyna
endurgeldur hún það margfalt og
fylgir manni það sem eftir er. Hún
kemur að hefðbundnum yrkis-
efnum úr óvæntri átt. Þegar hún
skrifar „þetta Berhöfða líf – undir
grasinu – hrellir einsog Vespa“ líkir
hún dauðanum við suðandi vespu
sem við óttumst að stingi okkur.
Við reynum að njóta þess að sitja
úti í sólskininu og láta suðið ekki
trufla okkur. En það hljóðnar aldr-
ei, við heyrum það alltaf einhvers
staðar í bakgrunninum og höfum
stanslausar áhyggjur af því. Af því
að við vitum að þessi vespa stingur
okkur öll að lokum.“
Hvers vegna valdir þú að þýða
ljóð eftir Emily Dickinson?
„Ég vildi að Emily Dickinson yrði
hluti af lífi mínu. En fyrir þýðanda
er slík sjálfsundanlátssemi ekki
talin við hæfi. Það er ætlast til þess
að þýðandinn sé maður án eigin-
leika. Af fórnfýsi á hann að gera
sig fullkomlega ósýnilegan svo
eiginleikar frumtextans skerðist
ekki. En þýðingar eru ekki núll-
summuleikur þar sem ávinningur
eins er annars tap. Þvert á móti
myndu allir græða – höfundurinn,
lesandinn og bókmenntirnar
sjálfar – ef þýðandinn læknaðist af
þessari sjálfseyðingarhvöt sem er
búið að skilyrða hann með. Og ekki
bara hann heldur alla sem fjalla
um þýðingar. Það helst örugglega í
hendur, en þýðingar eru bæði van-
metnasta grein bókmenntanna og
sú eina sem er talað um með sama
klisjukennda hættinum núna og
var gert fyrir 2.500 árum síðan.“
Í þessu skamma Lífi
sem slokknar bráðum
Hve miklu –
hve litlu –
við ráðum
úr bókinni Berhöfða líf
Hæddist að
skinhelgi
Berhöfða líf er úrval ljóða eftir
skáldkonuna Emily Dickinson sem
talin er eitt merkasta ljóðskáld síðari
alda. Ljóðin eru í þýðingu Magnúsar
Sigurðssonar sem ritar líka inngang.
Magnús Sigurðsson hefur þýtt ljóð Emily Dickinson. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
16 KYNNINGARBLAÐ 1 1 . D E S E M B E R 2 0 2 0 F Ö S T U DAG U RBÓKAJÓL